Toàn cảnh nước mỹ

Sau gần ba năm đứng ở tuyến đầu hỗ trợ Kiev, quyết định điều chỉnh này của Mỹ không chỉ mang ý nghĩa quân sự mà còn phản ánh những tính toán địa chính trị sâu xa, gắn liền với bối cảnh nội bộ nước Mỹ và chiến lược dài hạn của chính quyền đương nhiệm.

Trong thông cáo được phát ra từ Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao, Washington khẳng định Mỹ “tiếp tục ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina”, song sẽ giới hạn các loại vũ khí tấn công tầm xa cũng như thu hẹp phạm vi chia sẻ thông tin tình báo thời gian thực liên quan đến các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Điều này đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng so với chính sách “hỗ trợ tối đa” mà Mỹ duy trì kể từ đầu cuộc xung đột.

Động thái thăm dò hay bước ngoặt?

Giới quan sát cho rằng việc hạn chế cung cấp vũ khí tầm xa, đặc biệt là những hệ thống có khả năng tấn công sâu như ATACMS hoặc phối hợp không kích bằng tên lửa tầm xa, cho thấy Mỹ muốn giảm thiểu rủi ro leo thang trực tiếp với Nga. Moscow nhiều lần cảnh báo rằng các đòn tấn công vào sâu lãnh thổ họ bằng vũ khí Mỹ có thể khiến Nga “cân nhắc trả đũa tương xứng” đối với Washington.

Bằng cách giảm chia sẻ tình báo chiến thuật - vốn được xem là yếu tố giúp Ukraina tiến hành các cuộc tập kích chính xác – Mỹ muốn gửi tín hiệu rằng họ không muốn trở thành một bên chính thức của cuộc chiến, dù vẫn hỗ trợ ở mức cần thiết để Kiev không thất bại.

Áp lực chính trị nội bộ Mỹ và sự mệt mỏi chiến tranh

Theo nhiều chuyên gia, quyết định của Washington diễn ra trong bối cảnh Quốc hội Mỹ chia rẽ sâu sắc về các gói viện trợ bổ sung. Những tranh cãi kéo dài xoay quanh thâm hụt ngân sách, ưu tiên chính sách đối nội, và làn sóng phản đối “chi phi vô thời hạn cho một cuộc chiến xa xôi” đã tạo sức ép lớn lên Nhà Trắng.

Một bộ phận không nhỏ cử tri Mỹ đang đặt câu hỏi: liệu sự hỗ trợ khổng lồ – hơn 170 tỷ USD kể từ năm 2022 – có đem lại hiệu quả tương xứng hay không, nhất là khi chiến sự rơi vào trạng thái giằng co, không có bước đột phá rõ ràng của Ukraina trong những tháng gần đây. Điều này tạo ra “mệt mỏi chiến tranh” – yếu tố mà các chiến lược gia Mỹ buộc phải tính đến.

Tuy nhiên, đây cũng có thể chỉ là một động thái thăm dò, nhằm gây sức ép buộc châu Âu tăng cường vai trò, chia sẻ gánh nặng thay vì dựa quá nhiều vào Mỹ. Liên minh châu Âu đang trong tiến trình đàm phán ngân sách quốc phòng mới, và việc Mỹ “nới tay” có thể là tín hiệu thúc đẩy EU hành động quyết liệt hơn.

Phản ứng của Ukraina: Lo lắng và thất vọng

Tại Kiev, thông điệp từ Washington gây ra sự lo lắng rõ rệt. Việc giảm hỗ trợ vũ khí tấn công và thu hẹp chia sẻ tình báo có thể buộc quân đội Ukraina phải điều chỉnh chiến lược: thay vì các cuộc tập kích tầm xa vào hạ tầng quân sự Nga, quân đội Ukraina có thể phải quay về trọng tâm phòng thủ tuyến tiền phương.

Giới chức Kiev thừa nhận rằng sự hỗ trợ của Mỹ là “không thể thay thế”, dù họ đang tích cực vận động EU, Anh, Canada và các đối tác khác mở rộng các gói viện trợ. Một cố vấn tổng thống Ukraina nói thẳng: “Mỗi động thái giảm hỗ trợ từ Mỹ đều tác động trực tiếp tới khả năng phòng thủ của chúng tôi.”

Nguy cơ Ukraina thua thiệt do không được Mỹ cung cấp vũ khí

Phản ứng từ Nga và bức tranh địa chính trị rộng lớn

Moscow ngay lập tức đón nhận thông tin này như một thắng lợi chiến lược. Người phát ngôn Điện Kremlin nhấn mạnh rằng việc Mỹ hạn chế vũ khí cho Ukraina cho thấy “Washington đã nhận ra sự vô ích của việc kéo dài cuộc chiến”.

Điều đáng chú ý là Nga không coi đây là tín hiệu để hạ nhiệt mà trái lại, họ có thể đẩy mạnh các chiến dịch nhằm tận dụng khoảng trống do sự suy yếu trong hỗ trợ phương Tây. Trong bối cảnh đó, chiến tuyến ở Donetsk, Luhansk và Kharkiv có thể sẽ chịu áp lực nặng nề hơn.

Ở chiều rộng hơn, động thái của Mỹ tác động trực tiếp đến uy tín chiến lược của Washington. Các đồng minh ở châu Âu và châu Á – từ Ba Lan đến Đài Loan – sẽ theo dõi sát sao để đánh giá mức độ bền vững của cam kết an ninh mà Mỹ tuyên bố trong các khu vực xung yếu.

Tác động tới cuộc đàm phán hòa bình

Một số nhà phân tích cho rằng quyết định hạn chế hỗ trợ có thể là đòn bẩy thúc đẩy các bên tiến gần hơn tới bàn đàm phán. Khi khả năng tấn công sâu của Ukraina bị hạn chế, cơ hội tạo ra thay đổi lớn trên chiến trường càng nhỏ, trong khi Nga cũng chịu sức ép kinh tế ngày một lớn từ cấm vận.

Song điều này không đồng nghĩa với hòa bình sớm. Cả Kiev lẫn Moscow đều chưa sẵn sàng nhượng bộ. Mỹ – trong giai đoạn chuyển giao chính sách – dường như muốn đặt chiến sự vào “tầm kiểm soát”, tránh vượt ra khỏi quỹ đạo lợi ích của Washington.

Tuyên bố hạn chế cung cấp vũ khí và tin tình báo cho Ukraina phản ánh một bước ngoặt quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ: cân bằng giữa ủng hộ Ukraina và duy trì an toàn chiến lược cho chính mình. Dù không đồng nghĩa với việc Washington từ bỏ Kiev, đây rõ ràng là tín hiệu cho thấy Mỹ muốn tái định hình cách thức can dự, phù hợp với lợi ích dài hạn và bối cảnh chính trị – kinh tế nội bộ.

Tác động của quyết định này sẽ tiếp tục lan rộng trong những tuần tới – từ chiến trường Donbass đến các phòng họp ở Brussels, Moscow và Kiev – nơi tương lai của cuộc chiến vẫn đang được định hình từng ngày.