Toàn cảnh nước mỹ

Ngày 22-9, một vụ không kích do Israel tiến hành tại thị trấn Bint Jbeil, miền nam Lebanon, đã khiến 5 người thiệt mạng. Theo Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), mục tiêu là một thành viên Hezbollah, song họ thừa nhận “một số dân thường vô can” cũng thiệt mạng. IDF ra thông cáo: “Chúng tôi lấy làm tiếc về mọi tổn thất dân thường và luôn nỗ lực giảm thiểu tối đa rủi ro. Vụ việc đang được điều tra”.

Các bộ trưởng Liban cáo buộc Israel cố tình nhắm vào dân thường trở về miền nam [Ảnh: Aziz Taher/Reuters]

Chủ tịch Quốc hội Lebanon Nabih Berri hông báo rằng trong số nạn nhân có bốn công dân Mỹ – một người cha và ba con nhỏ – trong khi người mẹ bị thương nặng. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ đã lên tiếng bác bỏ, cho rằng chưa có bằng chứng xác nhận các nạn nhân là công dân Mỹ. Cơ quan này khẳng định đang phối hợp chặt chẽ với chính quyền Lebanon để làm rõ vụ việc.

Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) bày tỏ sự phẫn nộ khi trong số người thiệt mạng có ba trẻ em, kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động quân sự đe dọa đến tính mạng trẻ nhỏ. Thủ tướng Lebanon Nawaf Salam gọi đây là “một vụ thảm sát”, trong khi Tổng thống Joseph Aoun kêu gọi cộng đồng quốc tế “chấm dứt các hành động vi phạm luật pháp quốc tế”.

Cùng lúc, căng thẳng ngoại giao leo thang sau khi Anh, Canada và Úc đồng loạt tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine. Thủ tướng Anh Keir Starmer phát biểu: “Hôm nay, để khôi phục hy vọng hòa bình, Vương quốc Anh chính thức công nhận Nhà nước Palestine”. Tuyên bố tương tự cũng được Thủ tướng Canada Mark Carney và Thủ tướng Úc Anthony Albanese công bố, nhấn mạnh cam kết ủng hộ giải pháp hai nhà nước.

Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố công nhận chủ quyền Nhà nước Palestine ngày 21-9 (Ảnh: X/Keir Starmer)

Israel lập tức phản ứng gay gắt. Bộ Ngoại giao nước này cho rằng việc công nhận Palestine “không thúc đẩy hòa bình, mà trái lại, chỉ làm gia tăng bất ổn và tưởng thưởng cho Hamas”. Thủ tướng Benjamin Netanyahu khẳng định: “Sẽ không có Nhà nước Palestine nào được thành lập ở phía tây sông Jordan. Điều đó sẽ không xảy ra”.

Hai bộ trưởng cực hữu trong nội các Israel – Itamar Ben Gvir và Bezalel Smotrich – thậm chí kêu gọi sáp nhập toàn bộ Bờ Tây vào lãnh thổ Israel, loại bỏ vĩnh viễn giải pháp hai nhà nước. Động thái này càng khiến tiến trình đàm phán hòa bình vốn bế tắc thêm xa vời.

Washington hiện ở vị trí đặc biệt trong cục diện này. Một mặt, Mỹ là đồng minh chiến lược của Israel, nhiều lần bảo vệ Tel Aviv tại các diễn đàn quốc tế. Mặt khác, chính quyền Mỹ phải đối diện áp lực gia tăng từ cộng đồng quốc tế và dư luận trong nước về việc thúc đẩy hòa bình, bảo vệ dân thường, đặc biệt sau khi xuất hiện cáo buộc công dân Mỹ nằm trong số nạn nhân tại Lebanon.

Bộ Ngoại giao Mỹ tuy đã phủ nhận thông tin này, song sự việc cho thấy nguy cơ công dân Mỹ bị cuốn vào vòng xoáy bạo lực ngày càng hiện hữu. Giới quan sát cho rằng Washington buộc phải giữ thế cân bằng: vừa trấn an Israel, vừa duy trì đối thoại với các đối tác quốc tế, tránh bị xem là thiên vị tuyệt đối một bên.

Tình hình hiện nay cho thấy nguy cơ xung đột khu vực tiếp tục leo thang. Bất chấp thỏa thuận ngừng bắn Israel – Hezbollah được Mỹ bảo trợ hồi cuối năm ngoái, các cuộc tấn công vẫn diễn ra, làm xói mòn niềm tin và khiến hàng nghìn người dân phải sơ tán khỏi khu vực biên giới.

Việc nhiều quốc gia châu Âu và châu Mỹ Latin dự kiến sớm nối gót công nhận Nhà nước Palestine có thể tạo ra làn sóng ngoại giao mới, buộc Mỹ phải điều chỉnh chiến lược. Một số chuyên gia cho rằng Washington sẽ đối diện bài toán khó: nếu phản đối, Mỹ có nguy cơ bị cô lập; nếu chấp thuận, Mỹ có thể làm phật lòng đồng minh thân cận nhất ở Trung Đông.