Toàn cảnh nước mỹ

Trung Đông vốn là vùng đất có cấu trúc chính trị - tôn giáo phức tạp, với nhiều xung đột kéo dài giữa Israel - Palestine, căng thẳng Israel - lran, cùng với các lực lượng như Hezbollah, Houthis, và các nhóm vũ trang khác. Từ sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7 tháng 10 năm 2023, chiến sự giữa

Israel và Gaza đã cực kỳ ác liệt, kéo theo chỉ trích quốc tế về số lượng thương vong dân thường và cuộc khủng hoảng nhân đạo. Cùng lúc đó, Israel cảm thấy bị bao vây từ nhiều hướng: từ phía Hamas ở Gaza, từ phía Hezbollah ở Lebanon, từ phía Iran và các lực lượng ủy nhiệm của Iran. Về phía Mỹ từ lâu đã là đồng minh chính của Israel, cung cấp viện trợ quân sự lớn, hỗ trợ ngoại giao mạnh mẽ.

Donald Trump trong nhiệm kỳ mới (hoặc tái nhậm, tùy theo cách nhìn), có xu hướng ủng hộ mạnh mẽ Israel trong các hành động quân sự của họ, ít nhất theo các thông báo công khai. Việc này xảy ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ - Iran, với các đòn tấn công trực tiếp vào cơ sở hạ tầng hạt nhân của lran được thực hiện có sự tham gia của Mỹ.

Cam kết cung cấp vũ khí & hỗ trợ quân sự

Một số điểm cụ thể cho thấy việc Trump đang mở rộng hơn nữa sự hỗ trợ quân sự cho Israel:

Theo Reuters, ngày 19 tháng 9 năm 2025, chính quyền Trump yêu cầu Quốc hội phê duyệt một gói vũ khí trị giá khoảng 6,4 tỷ USD để bán cho Israel, bao gồm 30 trực thăng AH-64 Apache, khoảng 3.200-3.250 xe chiến đấu bộ binh (infantry assault vehicles), cùng phụ tùng hậu cần hỗ trợ.

Ngoài ra, như trong báo cáo của AP News, gói này bao gồm 3,8 tỷ USD cho Apache, và khoảng 1,9 tỷ USD cho các xe bộ binh = tương tự như Reuters.

Việc Mỹ tiến hành không kích ba cơ sở hạt nhân của Iran - Fordow, Natanz, Isfahan - được xem như tham gia trực tiếp vào chiến lược của Israel nhằm hạn chế (hoặc loại bỏ) mối đe dọa hạt nhân từ Iran.

Trump cũng tuyên bố: "Israel có rất nhiều vũ khí, và sẽ còn nhiều hơn nữa - và họ biết cách sử dụng nó." Điều này ám chỉ một cam kết tiếp tục cung cấp, hoặc đảm bảo hỗ trợ nếu Israel cần.

Tổng thống Donald Trump nhiều lần khẳng định sự ủng hộ đối với Israel

Phản ứng từ các bên liên quan

Iran

Việc Mỹ không chỉ ủng hộ Israel về lời nói mà còn trực tiếp can thiệp quân sự vào các cơ sở hạt nhân Iran đã bị Tehran coi là hành động thù địch nghiêm trọng.

Iran có thể đáp trả với các biện pháp quân sự - bao gồm phóng tên lửa, sử dụng lực lượng ủy nhiệm, tấn công các đối tượng liên quan tới Mỹ hoặc đồng minh của Mỹ ở Trung Đông. Ngoài ra, việc đóng/hạn chế vận chuyển đầu mỏ, tấn công vùng biển, hoặc gây khó khăn về hậu cần - đây đều là các khả năng.

Các quốc gia Ả Rập và đồng minh trong khu vực

Một số nước vùng Vịnh, như Qatar, Saudi Arabia, UAE, có quan hệ ngoại giao & kinh tế phức tạp với Mỹ và Israel. Họ có thể lo ngại việc leo thang xung đột sẽ ảnh hưởng tới an ninh nội tại, dòng dầu, đầu tư, và tạo áp lực từ người dân.

Ngoài ra, việc Israel tấn công các bên như Hamas hay các nhân vật ở Qatar (như vụ Israel đánh trụ sở Hamas ở Qatar) đã gây ra chỉ trích từ quốc tế và làm giảm uy tín của Mỹ ở mắt các nước Ả Rập, nếu Mỹ được cho là bật đèn xanh hoặc hỗ trợ.

Quốc tế & Liên hiệp Quốc

Các tổ chức nhân quyền, Liên hiệp Quốc, cộng đồng quốc tế nói chung đã lên tiếng về việc thương vong dân thường, tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự, và tình trạng nhân đạo ở Gaza. Việc Mỹ hỗ trợ vũ khí cho Israel mạnh mẽ có thế bị xem là tiếp tay cho các hành động có thể vi phạm luật quốc tế nhân đạo.

Trong nội bộ Mỹ

Cả đảng Dân chủ và Cộng hòa đều có những phê phán nội bộ: một số nghị sĩ Dân chủ đã phản đối việc chuyển giao vũ khí tấn công (offensive arms) cho Israel nếu không có các điều kiện về luật nhân đạo.

Trong khi đó, những người ủng hộ mạnh mẽ Israel (trong đảng Cộng hòa và nhóm bảo thủ sẽ hoan nghênh nhưng cũng có thể lo ngại rủi ro tài chính, ảnh hưởng tới quan hệ với các đồng minh, hoặc nguy cơ dính líu sâu hơn vào xung đột lâu dài.

Nguy cơ leo thang thành chiến tranh toàn diện

Việc Mỹ cam kết cung cấp vũ khí mạnh, và thực hiện các đòn tấn công quân sự vào Iran, mang theo nhiều nguy cơ khiến xung đột ở Trung Đông có thế mở rộng:

Tên lửa & trả đũa từ Iran hoặc các nhóm ủy nhiệm

Iran có thể sử dụng tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình, UAV, hoặc các mạng lưới quân sự tại Iraq, Syria, Lebanon, Yemen để tân công Israel, đồng thời có thế để mặt tới các căn cứ Mỹ trong khu vực.

Các cuộc chiến dọc biên giới Israel

Hezbollah ở Lebanon thường xuyên bị xem là lực lượng đối nghịch mạnh với Israel. Nếu Hezbollah tham chiến mở rộng từ biên giới Lebanon, hoặc từ biên giới Syria, chiến sự đa tuyến có thể nổ ra.

Tấn công vào đồng minh Mỹ & hậu phương

Các nước như Qatar, Saudi Arabia, UAE, nếu bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc bị xem là hỗ trợ Israel, có thể trở thành mục tiêu đòn đáp trả, ít nhất là chính trị, kinh tế, hoặc qua các nhóm ủy nhiệm.

Gián đoạn dầu mỏ & kinh tế toàn cầu

Nếu đóng/ mất kiểm soát một phần tuyến vận chuyển dầu ở Vịnh Ba Tư hoặc Eo Hormuz, hoặc nếu Iran / các bên liên quan phong tỏa tàu/áp lực lên xuất khẩu dâu, giá dầu có thể tăng vọt, ảnh hưởng tới thị trường toàn cầu.

Khủng hoảng nhân đạo & dòng người di cư

Chiến sự mở rộng kéo dài sẽ làm gia tăng số thương vong dân thường, phá hủy hạ tầng, dẫn tới dòng người chạy trốn, nhu cầu viện trợ nhân đạo lớn, làm phức tạp mối quan hệ quốc tế và gây sức ép cho các nước láng giềng.

Sự mất ổn định chính trị bên trong các quốc gia trong khu vực

Dân chúng có thể phản đối chính phủ nếu bị ảnh hưởng bởi chiến tranh hoặc khủng hoảng kinh tế, dẫn tới bất ổn nội bộ, thậm chí thay đổi chính quyền.

Mâu thuẫn & rủi ro chiến lược đối với Trump & Mỹ

Không được "vũ khí hóa" danh tiếng: Việc cung cấp vũ khí mạnh mẽ và tham gia trực tiếp vào các hoạt động quân sự (như không kích vào Iran) có thể làm Mỹ bị xem là phe liên minh quân sự chủ đạo, và làm mất vai trò trung gian hòa giải.

Tổn thất về uy tín quốc tế nếu vũ khí được sử dụng gây thương vong dân thường lớn hoặc vi phạm luật nhân đạo.

Chi phí tài chính và rủi ro quân sự: hỗ trợ vũ khí, hậu cần, và nếu Mỹ triển khai quân, vừa tốn kém vừa nguy hiểm.

Rủi ro phản tác dụng: Nếu Iran hoặc các nhóm khác bị dồn vào chân tường, họ có thể hành động bất ngờ, sử dụng vũ khí bất đối xứng, hoặc khuyến khích chủ nghĩa cực đoan.

Việc Tổng thống Donald Trump cam kết cung cấp vũ khí lớn cho Israel, cùng với sự tham gia trực tiếp vào các hành động quân sự như tân công các cơ sở hạt nhân lran, là dấu hiệu rõ ràng của việc Mỹ đang nghiêng mạnh về phía Israel cả về lời nói lần hành động.

Trong bối cảnh Trung Đông vốn đã rất dễ bị kích động, điều này làm gia tăng nguy cơ chiến tranh lan rộng, đặc biệt nếu lran hoặc các nhóm ủy nhiệm của Iran cảm thấy bị đe dọa hoặc bị tấn công, hoặc nếu Israel tiếp tục các hoạt động quân sự vượt ra ngoài biên giới Gaza.

Chiến tranh toàn diện không phải là điều chắc chắn, nhưng các yếu tố rủi ro đang cộng dồn:

Cung cấp vũ khí mạnh được thực hiện nhanh và ít kiểm soát có thể bị sử dụng trong cách gây tranh cãi;

Các phản ứng trả đũa có thể xảy ra bất ngờ từ phía Iran hoặc qua Hezbollah, v.v.;

Chính sách Mỹ có thể bị lên án, tạo áp lực đối ngoại, ảnh hưởng tới an ninh nội bộ các quốc gia trong khu vực;

Nếu nhiệt tình quân sự tiếp tục được đẩy mạnh mà không có kế hoạch chính trị - ngoại giao song song, xung đột có thể trở nên khốc liệt và kéo dài.