Câu chuyện Đại sứ

Từ sau Chiến tranh Triều Tiên (1950-1953), bán đảo Triều Tiên luôn là một trong những điểm nóng nguy hiểm nhất thế giới. Nếu Hàn Quốc trở thành nền kinh tế phát triển, đồng minh của Mỹ và các nước phương Tây, thì Triều Tiên - dưới sự lãnh đạo của ba thế hệ nhà họ Kim - lại đi theo con đường cô lập, toàn trị và quân sự hóa triệt để.

Trong đó, chương trình hạt nhân là trụ cột trong chiến lược an ninh và đối ngoại của Bình Nhưỡng.Đến nay, sức mạnh hạt nhân đã trở thành "lá bài sinh tồn" và "vũ khí răn đe tối thượng" giúp Triều Tiên duy trì vị thế trong khu vực và thách thức trật tự quốc tế do Mỹ dẫn dắt.

Quá trình phát triển chương trình hạt nhân Triều Tiên

Chương trình hạt nhân của Triều Tiên bắt đầu từ những năm 1960, khi nước này nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật ban đầu từ Liên Xô trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân dân sự.

Tuy nhiên, đến thập niên 1980, Bình Nhưỡng đã âm thầm chuyển hướng sang nghiên cứu vũ khí hạt nhân. Năm 1985, Triều Tiên gia nhập Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), nhưng đến 1993 tuyên bố rút khỏi hiệp ước này, đánh dấu bước ngoặt trong quá trình vũ trang hạt nhân.

Từ đó đến nay, Triều Tiên đã tiến hành nhiều vụ thử hạt nhân:

• Lần đầu năm 2006, công suất khoảng dưới 1 kiloton.

• Các năm 2009, 2013, 2016 (hai lần) và 2017, mức độ ngày càng mạnh hơn.

• Đặc biệt, vụ thử tháng 9/2017 được tuyên bố là bom nhiệt hạch (hydrogen bomb) với sức công phá lên tới 150 kiloton - gấp nhiều lần quả bom ném xuống Hiroshima.

Các vệ tinh và cơ quan tình báo quốc tế ước tính, Triều Tiên hiện có 40-60 đầu đạn hạt nhân cùng khả năng sản xuất plutonium và uranium cấp vũ khí mỗi năm. Đồng thời, Bình Nhưỡng đã phát triển tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) như Hwasong-15 và Hwasong-18, có tầm bắn vươn tới lãnh thổ Mỹ.

Lá bài hạt nhân là vũ khí quan trọng của Triều Tiên để 'mặc cả' với các quốc gia khác

Mục tiêu chiến lược của sức mạnh hạt nhân

Vũ khí hạt nhân của Triều Tiên không chỉ nhằm mục đích quân sự mà còn phục vụ mục tiêu chính trị và sinh tồn:

Thứ nhất, đó là công cụ răn đe để ngăn chặn sự can thiệp quân sự từ Mỹ và đồng minh. Sau các ví dụ như Iraq hay Libya - nơi các chế độ bị lật đổ sau khi từ bỏ chương trình hạt nhân - Bình Nhưỡng càng tin rằng chỉ có hạt nhân mới đảm bảo sự tồn tại của chế độ.

Thứ hai, sức mạnh hạt nhân mang lại đòn bẩy đàm phán trên bàn ngoại giao. Mỗi khi căng thẳng lên cao, Triều Tiên có thể sử dụng các vụ phóng tên lửa hay thử hạt nhân như "thông điệp chính trị" để buộc các nước phải đối thoại hoặc nhượng bộ trong viện trợ kinh tế, giảm cấm vận.

Thứ ba, chương trình hạt nhân còn là biểu tượng của chủ nghĩa tự lực (Juche) và niềm tự hào dân tộc. Việc sở hữu vũ khí hạt nhân được tuyên truyền là minh chứng cho "sức mạnh vô địch" của dân tộc Triều Tiên, góp phần củng cố tính chính danh của lãnh đạo Kim Jong Un trong nước.

Phản ứng của cộng đồng quốc tế

Liên Hợp Quốc đã ban hành hàng loạt nghị quyết trừng phạt nhằm cắt giảm nguồn tài chính, năng lượng và thương mại phục vụ chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Mỹ,Nhật Bản, Hàn Quốc áp đặt lệnh cấm vận nghiêm ngặt, trong khi Trung Quốc - đồng minh quan trọng nhất của Bình Nhưỡng - cũng nhiều lần buộc phải tuân thủ một phần các biện pháp này.

Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt chưa thể khiến Triều Tiên khuất phục. Nước này vẫn duy trì kinh tế tự cung tự cấp, giao thương ngầm qua biên giới Trung - Triều và Nga -Triều, thậm chí gần đây còn thắt chặt hợp tác quân sự với Nga, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh Ukraine. Nhiều chuyên gia cho răng, sự liên kết Triều Tiên - Nga - Trung Quốc đang tạo ra trục mới thách thức phương Tây, làm suy yếu hiệu quả của các biện pháp cô lập.

Tác động khu vực và toàn cầu

Sức mạnh hạt nhân của Triều Tiên khiến cục diện an ninh Đông Bắc Á trở nên phức tạp. Hàn Quốc và Nhật Bản - hai quốc gia không có vũ khí hạt nhân - ngày càng phụ thuộc vào "ô hạt nhân" của Mỹ, đồng thời tăng cường đầu tư vào hệ thống phòng thủ tên lửa và vũ khí tấn công tầm xa.

Điều này có thể kích hoạt cuộc chạy đua vũ trang mới trong khu vực.Bên cạnh đó, việc Triều Tiên duy trì chính sách "vũ khí trước, đối thoại sau" khiến mọi nỗ lực hòa bình - từ "Hiệp định khung" năm 1994, "Đàm phán sáu bên" cho đến các cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều (2018-2019) - đều thất bại. Sự sụp đổ của các kênh ngoại giao này khiến Bình Nhưỡng ngày càng tự tin theo đuổi chiến lược hạt nhân toàn diện, thậm chí đưa hạt nhân vào Hiến pháp năm 2023 như một yếu tố "không thể đảo ngược".

Triển vọng và thách thức

Trong ngắn hạn, khả năng phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên gần như bằng không. Bình Nhưỡng sẽ tiếp tục thử nghiệm công nghệ hạt nhân và tên lửa để hoàn thiện năng lực răn đe, đồng thời khai thác vị thế chiến lược trong cạnh tranh Mỹ-Trung-Nga.

Tuy nhiên, về lâu dài, sức mạnh hạt nhân cũng là con dao hai lưỡi: Triều Tiên vẫn đối mặt với tình trạng cô lập, khan hiếm năng lượng, thiếu lương thực và phụ thuộc nặng nề vào Trung Quốc. Nếu không có bước đi cải cách kinh tế và mở cửa có kiểm soát, hạt nhân có thể chỉ giúp Bình Nhưỡng "bảo vệ chế độ" chứ không mang lại thịnh vượng quốc gia.

Sức mạnh hạt nhân của Triều Tiên là sản phẩm của lịch sử, tâm lý bao vây và chiến lược sinh tồn của một quốc gia nhỏ bé nhưng đầy tham vọng. Trên bàn cờ địa chính trị Bình Nhưỡng đã biến hạt nhân thành "lá chắn" trước sức ép quốc tế và "con bài mặc cả" với các cường quốc.

Tuy nhiên, tương lai ổn định và phát triển của bán đảo Triều Tiên vẫn phụ thuộc vào khả năng đối thoại, xây dựng lòng tin và hợp tác khu vực - những yếu tố mà vũ khí hạt nhân không thể mang lại.