Toàn cảnh nước mỹ

Một tuần sau khi chính phủ Mỹ chính thức “đóng cửa” (shutdown) do Quốc hội chưa thông qua ngân sách, hệ thống hàng không nước này bắt đầu cảm nhận sức ép rõ rệt.

Theo kế hoạch hoạt động của Cục Hàng không Liên bang (FAA), hàng loạt cơ sở kiểm soát không lưu trên khắp nước Mỹ đã không có đủ nhân sự trong tối thứ Ba — từ các sân bay lớn như O’Hare (Chicago), Newark, Houston, Las Vegas cho đến các trung tâm điều phối ở Boston, Atlanta, Philadelphia và Dallas.

Tại Nashville, tình hình nghiêm trọng đến mức trạm kiểm soát tiếp cận – nơi hướng dẫn máy bay ra vào sân bay – phải đóng cửa suốt 5 tiếng, khiến các chuyến bay phải xin phép vòng qua trung tâm kiểm soát ở Memphis mới được vào không phận. Thời gian trễ mặt đất lên đến 2 tiếng.

Ở Chicago, O’Hare – sân bay bận rộn bậc nhất nước Mỹ – cũng thiếu người trực suốt 9 tiếng trong đêm, với hơn 1.000 chuyến bay/ngày. Trung bình, các chuyến bay bị delay khoảng 40 phút.

Sân bay quốc tế O'Hare ở Chicago, được chụp vào ngày 22 tháng 4 năm 2019. (Ảnh: Kiichiro Sato/AP/File)

Ngay cả Los Angeles cũng không thoát: hôm thứ Hai, tháp điều khiển ở sân bay Hollywood Burbank phải tạm đóng, khiến các phi công phải dùng tần số radio chung để… tự sắp xếp cất cánh và hạ cánh, giống như ở những sân bay nhỏ vùng quê.

“Việc này giống như đi qua ngã tư chỉ có biển STOP mà không có cảnh sát giao thông. Làm được, nhưng nguy hiểm hơn rất nhiều.” - Mary Schiavo, cựu thanh tra Bộ Giao thông Mỹ, ví von.

Dù chưa đến kỳ nhận lương, nhiều kiểm soát viên không lưu đã bỏ ca hoặc xin nghỉ ốm – dấu hiệu rõ ràng của mệt mỏi và lo lắng. Họ vẫn phải làm việc không công vì thuộc nhóm “nhân viên thiết yếu” (essential workers), giống nhân viên an ninh sân bay.

Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy thừa nhận trên Fox News:

“Họ lo không biết khi nào được trả lương. Có người hỏi: ‘Nếu không có lương, tôi trả tiền nhà, tiền xe, nuôi con kiểu gì?’.”

Nếu chính phủ không mở cửa trở lại trước 14/10, nhân viên FAA sẽ chỉ được trả cho những ngày làm trước khi đóng cửa. Đến 28/10, họ có thể sẽ mất hoàn toàn kỳ lương đầu tiên.

Chủ tịch Hiệp hội Kiểm soát viên Không lưu Quốc gia (NATCA), ông Nick Daniels, nói thẳng rằng chỉ cần một nhóm nhỏ gọi ốm đã đủ làm tê liệt hệ thống:

“Chúng tôi đang làm việc với trang thiết bị cũ kỹ, nhân sự thiếu trầm trọng. Hệ thống này sống nhờ sự kiên cường của con người, không phải vì nó được xây tốt.”

Dù hiệp hội kêu gọi không “giả ốm” để phản đối shutdown, nhưng tâm lý bất an khiến một số người vẫn chọn nghỉ thật sự – vì kiệt sức hoặc stress.

Trong khoảng 6 tiếng tháp Burbank đóng cửa, các phi công phải tự liên lạc qua tần số chung (CTAF) để tránh va chạm.

“Các chuyến bay phải giữ khoảng cách xa hơn, chờ nhau lâu hơn, vì thiếu người điều phối,” dữ liệu của FlightAware ghi nhận, với trung bình 2 tiếng rưỡi delay cho mỗi chuyến.

Hơn 70 chuyến bay vẫn cất và hạ cánh trong thời gian này, nhưng tất cả đều phụ thuộc hoàn toàn vào sự phối hợp tự phát của phi công.

Việc chính phủ Mỹ đóng cửa không còn là chuyện hiếm (đây là lần thứ 22 trong lịch sử hiện đại), nhưng những hệ quả cụ thể như máy bay không có người điều khiển, phi công tự chỉ huy trên bầu trời, là cảnh tượng hiếm hoi và đầy tính biểu tượng.

Một cường quốc với GDP 27 nghìn tỷ USD, nhưng chỉ một tuần không duyệt ngân sách đã khiến hàng nghìn chuyến bay hỗn loạn.

Trong khi người dân Mỹ xếp hàng chờ ở sân bay, các nghị sĩ ở Washington vẫn tiếp tục tranh cãi về chi tiêu công và chính sách biên giới.

Có lẽ, trong thế giới hậu đại dịch, người Mỹ cũng đang học lại một bài học mà hành khách ở bất kỳ quốc gia nào đều hiểu rõ: “Khi chính phủ dừng lại, chẳng ai bay được xa.”