Tìm hiểu pháp luật

LTS: Giá vàng lên mức cao nhất lịch sử, lại không ngừng nhảy múa; Shark Bình thì bị bắt vì lừa đảo tiền ảo mấy chục ngàn người... hai việc đã khiến cho thị trường tiền ảo, tài sản ảo gây chú ý đặc biệt những ngày qua. Trong số này, có một sàn giao dịch vàng kỹ thuật số rất đáng được quan tâm, sàn HanaGold.

HanaGold - Người tiên phong hay phá luật?

Trong bối cảnh thị trường vàng đang nóng như hiện nay cũng như tiềm ẩn nhiều nguy cơ, rủi ro liên quan đến các loại hình phạm tội kiểu mới thì sự ý của người dân đang chuyển hướng đến các hình thức giao dịch mua bán vàng trực tuyến.

Thời gian gần đây, mô hình “vàng kỹ thuật số” HanaGold đã gây chú ý đặc biệt với người dân và cơ quan chức năng với những lời quảng cáo: “mua vàng tích lũy chỉ từ 10.000 đồng, giao dịch mọi lúc, mọi nơi”.

Tuy nhiên, sau ánh hào nhoáng của công nghệ và ý tưởng đổi mới, mô hình này đang đặt ra nhiều câu hỏi về tính pháp lý, độ minh bạch và nguy cơ rủi ro với nhà đầu tư.

Theo giới thiệu của công ty, HanaGold cho phép người dùng nạp tiền thật để mua “vàng kỹ thuật số” lưu trữ trong hệ thống.

Số vàng này được cho là có thể quy đổi ra vàng vật chất khi đạt đủ điều kiện hoặc giá trị tối thiểu.

Mô hình giới thiệu giao dịch vàng HanaGold trong một buổi phát sóng trên truyền hình

CEO Ngô Thị Thảo (Hana Ngô – Founder HanaGold) chia sẻ trong một bài viết được đăng tải trên website của Công ty: “HanaGold là chuỗi tiệm kim hoàn công nghệ 4.0 trong quản lý và kinh doanh. Tại đó, khách hàng có thể mua vàng trực tuyến chỉ từ 100.000 đồng và nhận vàng offline (trực tiếp) tại cửa hàng HanaGold và cửa hàng nhượng quyền trên toàn quốc”.

HanaGold hiện đang phát triển một ứng dụng mang tên HanaGold có thiết kế và giao diện tích hợp nhiều tiện ích và hình thái đầu tư như giao dịch, mua bán vàng kỹ thuật số và đồng tiền điện tử HNG do công ty phát hành; gửi lãi suất tiết kiệm; chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư; tích luỹ tài sản ảo như các đồng coin BTC, ETH, XAUT…

Cách thức giao dịch khá đơn giản: Người dân đăng ký tài khoản trên ứng dụng bằng số điện thoại hoặc email. Sau đó người dùng có thể nạp tiền vào tài khoản trên ứng dụng thông qua các hình thức như tài khoản ngân hàng hay thẻ Visa là có thể mua/ bán vàng kỹ thuật số hoặc đồng tiền điện tử HNG.

HanaGold phát triển và vận hành ứng dụng cho phép mua bán vàng ảo, tiền điện tử và tích luỹ tài sản ảo

Về bản chất, ứng dụng này giống như một ví điện tử nhưng cũng có một số tính năng cho phép giao dịch hoặc nắm giữ một số loại tài sản ảo như vàng kỹ thuật số HanaGold, tiền điện tử HNG hoặc BTC, ETH…

Tỷ giá giao dịch sẽ biến động theo từng ngày do công ty niêm yết theo giá thị trường. Ưu điểm của phường thức giao dịch này được quảng bá là giúp người dân có thể giao dịch mua bán vàng một cách dễ dàng chỉ với số tiền nhỏ.

Về bản chất hình thức này tương tự các nền tảng giao dịch vàng quốc tế như BullionVault hay GlintPay. Nhưng điểm khác biệt nằm ở tính pháp lý đó là ở Việt Nam chưa được cấp hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng hay kinh doanh vàng miếng. 

Ngoài ra, các sản phẩm “vàng điện tử”, “vàng số hóa” hay “token vàng” đều thuộc loại hình tài sản đầu tư có yếu tố tiền tệ, phải chịu sự quản lý của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Do đó, việc một doanh nghiệp thương mại thông thường triển khai huy động vốn, thu tiền từ nhà đầu tư để “chuyển đổi” sang vàng kỹ thuật số, rồi lại chuyển thành vàng vật chất là hành vi có dấu hiệu kinh doanh trái phép trong lĩnh vực vàng hoặc dịch vụ tài chính.

Bên cạnh đó, việc tích trữ vàng online hoặc đồng tiền điện tử HNG cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro về phía nhà đầu tư.

Trong đó, nguy cơ lớn nhất hiện nay là người mua không có cơ sở pháp lý để chứng minh quyền sở hữu vàng thực tế; dữ liệu trên ứng dụng không được pháp luật công nhận là “giấy chứng nhận tài sản”.

Trường hợp công ty giải thể, sập app, hoặc bị rút giấy phép, nhà đầu tư không được pháp luật bảo vệ, vì giao dịch diễn ra ngoài hệ thống tài chính được cấp phép.

Việc mua - bán vàng được thực hiện trên ứng dụng Hana Gold

Dấu hiệu sai phạm kèm rủi ro pháp lý

Một số thông tin công khai cho thấy Hana Gold từng triển khai chương trình “vàng tích điểm”, “mua vàng online nhận lãi” hoặc “đầu tư tích lũy sinh lời”.

Đây là mô hình huy động vốn của người dân với cam kết lợi nhuận cố định hoặc tăng giá vàng, có dấu hiệu của nhiều mô hình đa cấp tài chính trước đây.

Về bản chất, việc doanh nghiệp không phải tổ chức tín dụng nhưng vẫn nhận tiền từ người dân và cam kết hoàn trả kèm lãi hoặc lợi nhuận là vi phạm quy định tại Điều 8 Luật Ngân hàng Nhà nước và Điều 12 Luật Các tổ chức tín dụng. 

Ngoài ra, nếu hoạt động này được quảng bá rộng rãi, mời gọi người dân tham gia đầu tư, thì còn có thể bị xem là hành vi huy động vốn trái phép hoặc kinh doanh đa cấp không phép.

Không thể phủ nhận Hana Gold là một trong những doanh nghiệp đầu tiên ở Việt Nam thử nghiệm ý tưởng “vàng kỹ thuật số”.

Tuy nhiên, việc số hóa tài sản có giá trị cao như vàng không đơn giản là tạo một ứng dụng điện tử.

Việc này đòi hỏi khung pháp lý rõ ràng, hệ thống lưu ký, định giá, bảo đảm an toàn tài sản và sự kiểm soát của cơ quan quản lý.

Bên cạnh đó Công ty còn phát hành tiền điện tử HNG cho phép mua/ bán trên ứng dụng HanaGold

Trong khi đó, mô hình của Hana Gold lại không chứng minh được việc lưu trữ, sở hữu thật đối với lượng vàng mà người dùng mua trên ứng dụng. Điều này khiến nhà đầu tư khó xác định tài sản của mình thực chất có tồn tại hay không, cũng như có quyền sở hữu hợp pháp hay không?.

Nếu cơ quan chức năng xác định Hana Gold hoạt động ngoài phạm vi giấy phép, người tham gia sẽ đứng trước nguy cơ mất trắng số tiền họ đã dùng để mua vàng kỹ thuật số hoặc các tài sản ảo khác trên ứng dụng Hana Gold.

Trong các vụ việc tương tự trước đây, nhà đầu tư vào “vàng online”, “token vàng” thường không được pháp luật bảo vệ, bởi giao dịch không được ghi nhận hợp pháp và không có cơ chế đảm bảo tài sản.

Ngoài ra, trong trường hợp doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc bị xử lý, toàn bộ dữ liệu “vàng kỹ thuật số” trên hệ thống chỉ là thông tin ảo, không có giá trị pháp lý quy đổi.

Cần nhấn mạnh, ý tưởng thành lập sàn giao dịch vàng hiện mới đang ở buổi sơ khai, được đưa ra thảo luận trong các phiên họp của Chính phủ.

Do vậy, việc Hana Gold “tiên phong” tự thành lập kênh giao dịch vàng trực tuyến và phát hành tiền điện tử có vi phạm chủ trương, pháp luật của Nhà nước hay không thì cần được làm rõ?

Nhưng nếu mô hình của Hana Gold chứng minh được hiệu quả, cơ quan quản lý có thể nghiên cứu mô hình này như một sản phẩm thí điểm của sàn giao dịch vàng đang xây dựng.

Ngoài ra HanaGold còn có các chương trình ưu đã thu hút đầu tư của người dân

Trước mắt cơ quan quản lý cần rà soát khung pháp lý cũng như các quy định để áp chiếu vào mô hình hoạt động của HanaGold từ đó đưa ra các cảnh báo rủi ro hoặc có biện pháp ngăn chặn kịp thời nếu mô hình này chệch hướng hoạt động.

Về phía nhà đầu tư hoặc người dân cần cân nhắc kỹ lưỡng cũng như nghiên cứu, tìm hiểu các quy định pháp luật để tự bảo vệ bản thân mình trong các giao dịch tài sản ảo chưa được pháp luật công nhận tại Việt Nam.

Đồng thời cần tỉnh táo trước những lời mời gọi đầu tư “hấp dẫn” nhưng không thực tế, đầu tư “ảo” - để tránh tiền mất, tật mang.