Câu chuyện Đại sứ

Nguồn gốc thuộc địa và phán quyết của Tòa án Quốc tế

• Từ thế kỷ 13, quan hệ giữa Khmer và Siam (Thái) đã bắt đầu có sự cạnh tranh và giao thoa văn hóa

• Hiệp ước Pháp-Xiêm năm 1907 (và trước đó là 1904) đạt nên móng các đường biên hiện tại, nhưng các bản đô được vẽ không nhất quán, tạo ra điểm mù pháp lý quanh Preah Vihear và các khu vực khác.

• Năm 1962, ICJ phán quyết Preah Vihear thuộc Campuchia, nhưng các tranh chấp xung quanh vẫn tồn tại kéo dài.

Xung đột 2008-2011 và đấu tranh di sản văn hóa

• Tranh chấp trở lại khi Campuchia đưa Preah Vihear trở thành Di sản UNESCO vào năm 2008; sau đó xảy ra loạt đụng độ nghiêm trọng với Thái Lan. 

• Những tranh cãi vê văn hoa, như quyền sở hữu các nghệ thuật truyền thống (khon, kun Khmer/muay Thai), cũng phủ bóng lên mối quan hệ giữa hai bên từ 2010 trở đi.

Sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc và chính trị di sản

Âm thanh chính trị và quan hệ cá nhân

• Ai là người đứng đầu hiện tại - con cái của Hun Sen (Hun Manet) và Thaksin (Paetongtarn) - mang theo di sản chính trị đầy rối rắm. Mối thù cá nhân giữa Hun Sen và Thaksin đã tạo thêm yếu tố nguy cơ, như vụ điện thoại bị lộ dẫn đến khủng hoảng nội bộ Thái Lan.

Năm 2025: leo thang từ vụ nổ súng tới xung đột toàn diện

• Cuối tháng 5/2025, xung đột bùng nố ở Tam giác Ngọc Lục Báo khi một binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong vụ đụng độ ngắn. Campuchia đề nghị giải quyết ở ICJ, Thái từ chối công nhận thẩm quyền...

• Giao tranh leo thang vào cuối tháng 7, với pháo kích, không kích vào nhau ở Ta Muen Thom và các khu vực xung quanh, gây thương vong dân sự đáng kể.

• Các biện pháp trả đũa: đóng cửa biên giới, cấm truyền thông, cấm vận thương mại, trục xuất

Xung đột giữa Thái Lan và Campuchia có nhiều nguồn nhân từ lịch sử lâu đời

Quá trình ngoại giao và quản lý xung đột hiện tại

Thành viên ASEAN và vai trò trung gian

• Malaysia dân dăt các cuộc đàm phán, đưa ASEAN kết nối để giám sát ngừng băn. Hiệp ước sơ bộ được ký tại Kuala Lumpur.

• Hoa Kỳ và Trung Quốc đóng vai trò khuyến khích hòa giải. Tổng thống Mỹ -

Donald Trump, dù đã không còn tại nhiệm, được nêu là có áp lực thương mại để khuyến khích Thái và Campuchia ngừng bắn. 

Cảnh báo về sự mong manh của hòa bình

• Dù đã có ngừng bắn từ cuối tháng 7, cả hai bên vẫn liên tục cáo buộc nhau vi phạm, và việc đối thoại sâu rộng vẫn chưa phục hồi.

Không phải một âm mưu đơn lẻ, mà là sự tổng hợp của:

• Chưa phân định ranh giới rõ ràng từ thời Pháp thuộc, tiếp tục gây tranh chấp.

• Lịch sử xung đột và bất đồng văn hóa, dẫn đến chủ nghĩa dân tộc tiềm tàng.

• Chính trị cá nhân và quan hệ thế hệ, Hun-Thaksin trở thành biểu tượng cho các phe phái nội bộ.

• Hiểu nhầm pháp lý và việc sử dụng quá mức phán quyết ICJ như công cụ chiến lược

• Các yếu tố địa chính trị và quyền lực khu vực, như vai trò của Trung Quốc Mỹ, ASEAN trong quá trình hòa giải.

Biện pháp đề xuất (không phải giải pháp hoàn hảo nhưng hướng tới hòa bình bền vững):

Thiết lập Ủy ban phân ranh giới giữa

Campuchia-Thái Lan với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế (UNESCO/ ICJ/ASEAN).

Giáo dục và đối thoại dân tộc, hướng tới giảm căng thắng văn hóa - nhất là ở các vùng biên giới.

Chặn nguồn kích động dân tộc (giả tạo "âm mưu ngoại bang") thông qua báo chí độc lập và mạng xã hội tiên tiến.

Chuyên nghiệp hoá quan hệ ngoại giao: mở lại các kênh thông tin quân sự trực tiếp; tổ chức hội nghị cấp cao đều đặn.

Khuyến khích hợp tác kinh tế vùng biên giới, như du lịch song phương, để tạo lợi ích chung và giảm đụng độ.

Duy trì vai trò trung lập mạnh mẽ của ASEAN và các cường quốc, để có chế tài hỗ trợ kịp thời.