Văn hóa

Dòng lũ quét ập đến trong đêm tối, cuốn phăng mọi thứ trên đường đi của nó: nhà cửa, hoa màu, vật nuôi và cả con người. Những tiếng kêu cứu giữa mưa gió, những ánh đèn pin lập lòe trong đêm như dấu hiệu mong manh cuối cùng giữa sự sống và cái chết.

"Chúng tôi không nghĩ lũ lại đến nhanh và dữ dội đến thế", ông Lò Văn M., trưởng bản Phú Xi, nghẹn ngào kể lại trong nước mắt. "Chỉ trong vài chục phút, đất đá đổ ào ào từ trên núi xuống, nước ngập trắng, cuốn theo tất cả, chẳng kịp mang gì theo người".

Diễn biến cơn lũ quét

Vào khoảng 2 giờ sáng ngày 2 tháng 8 năm 2025, mưa lớn không ngừng kéo dài từ chiều hôm trước đã khiến mực nước tại các suối nhỏ và khe núi dâng nhanh. Đến nửa đếm, toàn bộ khu vực bản Phú Xi bắt đầu rung chuyển bởi những âm thanh ầm ầm của đất đá đổ từ triền núi. Cơn lũ quét trút xuống bất ngờ, mạnh như vũ bão. Bùn đất theo dòng nước lũ ào ạt đổ về bản. Trong tích tắc, 19 căn nhà bị san phăng hoàn toàn, hàng chục hộ dân phải bỏ chạy lên đôi cao. Có những người đang ngủ say, không kịp thoát thân, bị nước lũ cuốn trôi trong đêm tối.

"Chỉ kịp bế con chạy, để lại hết tài sản, bò cũng mất, nhà cũng mất. Mọi thứ tan biến chỉ trong vài phút," chị Lò Thị H., một người dân sống sót, nức nở kể.

Thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản

Theo báo cáo sơ bộ của Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Điện Biên, trận lũ quét khiến 5 người chết, 3 người mất tích và hơn 20 người bị thương. Trong số người thiệt mạng có cả trẻ nhỏ và người già - những người không thể kịp chạy lũ. Hơn 30 căn nhà bị cuốn trôi hoặc hư hỏng nặng.

Trường học, trạm y tế và đường sá liên bản bị vùi lấp trong bùn đất, nhiêu đoạn giao thông bị chia cắt hoàn toàn. Điện, nước và thông tin liên lạc trong khu vực bị gián đoạn trong nhiều giờ. Vê sản xuất, khoảng 20 ha ruộng lúa và hoa màu bị vùi lấp hoặc cuốn trôi, hàng trăm con gia súc gia cầm bị chết, thiệt hại ban đầu ước tính hàng chục tỷ đồng.

Công tác cứu hộ khấn trương và nô lực không ngừng

Ngay trong sáng ngày 2/8, lực lượng cứu hộ gồm bộ đội biên phòng, công an, y tế và dân quân tự vệ đã có mặt tại hiện trường. Với phương châm "cứu người là trên hết", công tác tim kiêm người mất tích được triển khai cấp tốc, trong điều kiện thời tiết mưa rừng dai dắng và địa hình hiểm trở. Máy xúc, máy ủi và lực lượng tay không đào bới bùn đất, tìm kiếm trong từng đống đổ nát hy vọng cứu được ai đó còn sống.

Những căn nhà bị đổ sập, những bức tường xiêu vẹo, những hố đất sụt sâu hoăm cho thấy sức tàn phá khủng khiếp của thiên nhiên. "Chúng tôi huy động tối đa nhân lực, vật lực, cố gặng tìm kiếm người mất tích trong thời gian sớm nhất, đồng thời khẩn trương dựng lán tạm cho các hộ dân mất nhà," ông Nguyễn Văn T., Phó Chủ tịch.

Bản Xi tan hoang sau lũ quét

Nước mắt và tinh thần vượt khó của đồng bào

Giữa bùn đất ngổn ngang, hình ảnh những người dân bản Phú Xi gồng mình dọn dẹp, tìm kiếm đồ đạc còn sót lại trong đống đố nát khiến ai chứng kiến cũng xúc động. Những giọt nước mắt nghẹn ngào bên mái nhà sập, bên người thân đã mất, nhưng cũng là ánh lên tinh thần đoàn kết, không bỏ cuộc. Bà Lò Thị P., 75 tuổi, mất đi con gái và cháu ngoại trong đêm lũ, không cầm được nước mắt: "Tôi chỉ mong còn sống đế lo chôn cất cho con, cho cháu. Mất hết rồi... nhưng dân bản vẫn còn nhau, còn hy vọng". Nhiêu gia đình sông sót đã tự nguyện giúp đỡ nhau: dựng tạm mái che, chia sẻ lương thực, nấu cháo, nấu cơm cho lực lượng cứu hộ và các hộ dân khác.

Phản ứng và hỗ trợ từ chính quyền

Ngay sau thảm họa, UBND tỉnh Điện Biên đã có mặt tại hiện trường, chỉ đạo trực tiếp công tác cứu hộ và khắc phục hậu quả. Lực lượng quân đội đóng tại địa phương cùng các đoàn thế xã hội tố chức cứu trợ khẩn cấp: lêu bạt, gạo, nước uống, thuốc men, chăn màn...

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng gửi lời chia buồn sâu sắc đến gia đình các nạn nhân và yêu câu Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ NN&PTNT cùng phối hợp với địa phương hỗ trợ tối đa, không để người dân lâm cảnh màn trời chiếu đất. Đồng thời, các đoàn từ thiện, hội chữ thập đỏ, Mặt trận Tổ quốc và người dân khắp nơi hướng về Phú Xi, cùng góp tiên, hàng hóa, và lời câu nguyện.

Cảnh báo từ thiên nhiên và hồi chuông về môi trường

Điện Biên là địa phương miền núi có địa hình dốc, nhiều khe suối, thường xuyên hứng chịu lũ ống, lũ quét. Tuy nhiên, những năm gần đây, hiện tượng này xáy ra với tân suất dày hơn và cường độ lớn hơn, đặt ra dấu hỏi lớn về tình trạng suy thoái rừng, biến đối khí hậu và công tác phòng ngừa thiên tai.Rừng phòng hộ ở khu vực quanh bản Phú Xi đã bị chặt phá nghiêm trọng. Đất đồi bị xói mòn, trơ trọi, là nguyên nhân khiên nước mưa không thấm mà chảy tràn bê mặt, tạo thành dòng lũ quét tàn khốc.

GS. TS Nguyễn Văn T., chuyên gia khí tượng thủy văn, cảnh báo: "Hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa lớn cục bộ, mưa trái mùa là hệ quả rõ rệt của biến đổi khí hậu. Các khu dân cư miền núi cần có bản đồ cảnh báo lũ quét, hệ thống báo động sớm và các công trình chống sạt lở".

Cần giải pháp lâu dài và bền vững

Sau thảm họa lũ quét ở Phú Xi, cần đặt ra một kế hoạch tổng thể:

• Quy hoạch lại dân cư: Di dời những hộ dân ở vùng nguy hiểm đến nơi an toàn hơn.

• Phục hồi và bảo vệ rừng đầu nguồn: Trồng lại rừng, nghiêm cấm khai thác gỗ và đốt nương bừa bãi.

• Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm: Lắp đặt loa phát thanh, cảm biến đo mưa và mực nước suối tại các điểm dễ xảy ra lũ.

• Tập huấn kỹ năng thoát hiểm: Tổ chức diễn tập cho người dân vùng cao để biết cách ứng phó khi có lũ đến.

Nỗi đau còn đó, nhưng hy vọng vẫn còn

Bản Phú Xi hôm nay vân ngổn ngang, nhưng trong ánh mắt người dân đã có ánh lên niềm tin - vào sự quan tâm cúa chính quyền, sự chia sẻ của đồng bào cả nước, và chính vào sức mạnh nội tại của người dân vùng cao: kiên cường, đoàn kết, không khuất phục.

Thiên tai có thể lấy đi mái nhà, nhưng không thể lấy đi tình người. Những giọt nước măt sau lũ sẽ thấm vào đất, nuôi mầm hy vọng cho một ngày bản Phú Xi lại hồi sinh - vững vàng hơn, an toàn hơn và bền vững hơn.