Văn hóa

Lũ về bất ngờ, nước dâng cao trong đêm, cuốn trôi nhiều nhà cửa, tài sản và cả tính mạng con người. Những bản làng bình yên nay trở thành vùng thảm họa hoang tàn.Người dân vùng cao, vôn đã quá quen với thiên tai, vẫn không thể lường trước sức tàn phá dữ dội lần này của mưa lũ ,trên gương mặt họ là nỗi sợ hãi, mất mát, xen lẫn tuyệt vọng và cả những giọt nước mắt lặng thầm.

Toàn cảnh thiệt hại: Con số đau lòng

Theo báo cáo nhanh từ Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn hai tỉnh Sơn La và Điện Biên tính đến sáng ngày 1/8/2025:

• Về người: Có ít nhất 13 người thiệt mạng, trong đó 6 người ở huyện Phù Yên (Sơn La), 7 người ở huyện Mường Chà và Tủa Chùa (Điện Biên); 9 người bị thương nặng và 4 người còn mất tích.

• Vê tài sản: Hơn 200 ngôi nhà bị cuốn trôi hoặc sập hoàn toàn, gần 500 ngôi nhà bị ngập sâu trong nước; hàng trăm hecta hoa màu, ruộng lúa sắp thu hoạch bị tàn phá; câu treo, đường giao thông liên xã bị đứt gãy, nhiều đoạn bị chia cắt hoàn toàn.

•Về cơ sở hạ tầng: Mạng lưới điện, viễn thông tại các xã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhiều khu vực hoàn toàn mất liên lạc trong gân 24 giờ.

Những bản làng trong tâm lũ: Ký ức kinh hoàng 

Tại xã Nặm Păm, huyện Mường La (Sơn La), lũ về lúc 2 giờ sáng, nước dâng cực nhanh khiến người dân không kịp trở tay. Anh Lò Văn T, một người dân bản Pá Công, bàng hoàng kể lại:

"Nước ào ào tràn xuống như con thú điên. Chưa đầy 30 phút mà cả bản đã chìm trong nước. Nhà cửa bị cuốn trôi, người già, trẻ nhó kêu cứu trong vô vọng .’’ Tại bản Huổi Lóng (Mường Chà, Điện Biên), sạt lở núi đã vùi lấp hoàn toàn 4 ngôi nhà. Công tác cứu hộ phải dùng tay đào đất vì đường vào bản đã bị sập cầu. Lực lượng chức năng và dân quân phải đi bộ gân 8km mang theo cuốc xéng, áo phao, nước uống để tiếp cận hiện trường.

Mưa lũ gây hậu quả nghiêm trọng tại một số tỉnh Tây Bắc

Nỗi đau chồng chất: Người mất, nhà không còn, tương lai mờ mịt  

Những đứa trẻ bơ vơ ngồi bên nền nhà đổ nát, ánh mắt hoang mang tìm kiếm bố mẹ. Những người phụ nữ vật vã bên thi thế người thân vừa được tìm thấy dưới lớp bùn. Những người đàn ông nước mắt chảy dài khi chứng kiến cả đời tích cóp bị cuốn sạch theo dòng nước hung hãn.

Người dân Sơn La, Điện Biên vốn sống dựa vào nông nghiệp, nay mùa màng mất sạch, nhà cửa không còn, lương thực cạn kiệt. Cả vùng chìm trong tang tóc và thiếu thốn.

Nỗ lực cứu hộ và hõ trợ khẩn cấp

Ngay sau khi nhận tin báo, Thủ tướng Chính phủ đã có công điện khẩn yêu cầu hai tỉnh Sơn La, Điện Biên tập trung mọi lực lượng tìm kiếm người mất tích, cứu chữa người bị thương và hỗ trợ nhân dân ổn định đời sống. Bộ Quốc phòng điều động trực thăng, máy xúc, canô chuyên dụng đến hiện trường. Tại chỗ, hàng trăm cán bộ chiến sĩ công an, quân đội, dân quân tự vệ và thanh niên tình nguyện đã lập tức được điều động đến các điểm nóng. Tổ chức cứu trợ bằng xuồng cao su, dựng lêu tạm, phát lương thực khấn cấp. Bộ Y tế cũng cử đoàn y tế dự phòng phối hợp phòng, chống dịch sau mưa lũ, nhất là dịch tiêu cháy, bệnh về da và nước sinh hoạt.

Hành động của cộng đồng: Những tấm lòng trong hoạn nạn

Nhiều cá nhân, tổ chức thiện nguyện đã lên đường mang theo áo ấm, gạo, mì tôm, nước uống... vào vùng bị lũ. Các nhóm sinh viên tình nguyện tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cũng mở chiến dịch quyên góp tiền, quần áo và thuốc men cho bà con vùng lũ. Mạng xã hội tràn ngập lời kêu gọi giúp đỡ, chia sẻ thông tin tìm người thân mất tích, hỗ trợ các điểm trú ẩn tạm thời cho người dân vùng cao. Trong hoạn nạn, tinh thần tương thân tương ái của người Việt Nam một lân nữa được thế hiện mạnh mẽ.

Nguyên nhân và cảnh báo thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, nguyên nhân chính là do hoàn lưu dải hội tụ nhiệt đới kết hợp gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh, gây mưa lớn diện rộng. Một số nơi ghi nhận lượng mưa trên 300mm chỉ trong 12 giờ. Tuy nhiên, yếu tố góp phần làm tăng sức tàn phá là mật độ rừng đầu nguồn bị suy giảm, quy hoạch xây dựng thiếu bền vững, và đất bị xói mòn. Đây là hệ quả của biến đổi khí hậu kết hợp với những bất cập trong quản lý môi trường và đất đai khu vực miền núi.

Cảnh báo và bài học

Mưa lũ ở Sơn La và Điện Biên không phải là lần đầu tiên, nhưng hậu quả ngày càng nghiêm trọng hơn. Câu hỏi đặt ra là: bao giờ người dân mới được sống trong sự an toàn? Bao giờ công tác dự báo, cảnh báo và phòng ngừa mới thật sự hiệu quả?

Chính quyền địa phương cần:

• Tăng cường cảnh báo sớm, chủ động sơ tán trước mưa lũ.

• Rà soát lại các điểm có nguy cơ sạt lở cao, lập bản đô nguy cơ thiên tai cho từng xã.

• Đầu tư hạ tâng thoát lũ, làm đường kiên cố chống lũ quét.

• Tái định cư dân ở vùng nguy hiểm đến nơi ở an toàn, có điều kiện sản xuất.

Về lâu dài, cn triển khai mạnh mẽ các chương trình trồng rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn, đồng thời xây dựng mô hình phát triển kinh tế bên vững, giảm phụ thuộc vào rừng và nương rây.

Giữ lấy sự sống giữa muôn vàn thử thách

Mỗi lần thiên tai là một lần đau thương. Nhưng trong hoạn nạn, người dẫn Tây Bắc vẫn kiên cường. Họ mất mát, họ khóc, nhưng rồi vẫn gượng dậy, cùng nhau dọn dẹp, dựng lại nhà, đi tìm hạt giống, khơi lại nguôn nước sạch để băt đầu lại từ đầu.

Cần lắm những bàn tay giúp đỡ, không chỉ lúc này mà là một chiến lược lâu dài giúp đông bào vùng cao sống an toàn hơn trước thiên tai - điều vốn dĩ đang ngày một khắc nghiệt hơn.