Toàn cảnh nước mỹ

 Cuộc chiến giữa Ukraina và Nga đã kéo dài từ tháng 2/2022 khi Nga phát động chiến dịch xâm lược toàn diện Ukraina. Trong khoảng thời gian này, Ukraina chịu thiệt hại lớn cả về người, tài sản, cơ sở hạ tầng. Đồng thời quốc tế - đặc biệt là các nước phương Tây, trong đó Mỹ - đóng vai trò hỗ trợ quân sự, nhân đạo, ngoại giao rất quan trọng.

Gần đây, có thông tin cho thấy Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskiy muốn gặp Tổng thống Mỹ (là Donald Trump trong nhiệm kỳ hiện tại) bên lề Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc (UN General Assembly) hoặc trong các dịp quốc tế khác, để thúc đẩy các biện pháp mạnh hơn nhằm chống lại Nga.

Mục đích của cuộc gặp

Khi Ukraina thúc đẩy một cuộc gặp như vậy, có một số mục tiêu chiến lược rõ ràng:

Đảm bảo viện trợ quân sự và an ninh

Ukraina mong muốn Mỹ cam kết mạnh mẽ hơn trong việc cung cấp vũ khí, hệ thống phòng không, tên lửa tầm xa, đạn dược, cũng như tăng cường năng lực tác chiến để Ukraina có thể đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga.

Cam kết bảo đảm an ninh

Một trong những yêu cầu trung tâm của Ukraina là được cấp "security guarantees" (bảo đảm an ninh) - tức Mỹ (và các đồng minh phương Tây) phải chịu trách nhiệm nếu Nga tấn công lại, hoặc phải có cam kết rõ ràng rằng Ukraina sẽ không bị bỏ lại khi xung đột tiếp tục.

Tăng cường các biện pháp trừng phạt và sức ép ngoại giao

Ukraina muốn Mỹ phối hợp với các đồng minh để siết chặt các lệnh trừng phạt đối với Nga - về năng lượng, tài chính, vận chuyển hàng hóa chiến lược - và làm sao để các biện pháp này không bị "mềm đi" do lợi ích kinh tế của bên khác. Ngoài ra, Ukraina cũng chỉ trích việc một số đồng minh phương Tây "lãng phí thời gian" trong việc hành động.

Nhân đạo và phục hồi

Ngoài mặt trận quân sự, Ukraina còn quan tâm đến việc bảo vệ dân thường, cơ sở hạ tầng, tái thiết, cũng như đảm bảo nguồn lực quốc tế để khắc phục hậu quả chiến tranh. Cuộc gặp có thể bàn cả về viện trợ nhân đạo và tái thiết.

Ngoại giao, truyền thông chiến lược

Bằng cách gặp trực tiếp Tổng thống Mỹ, Zelenskiy muốn tạo ra áp lực công khai, thể hiện tinh thần kiên định của Ukraina, đồng thời thu hút sự chú ý quốc tế vào tình hình. Ngoài ra, truyền thông về cuộc gặp có thể giúp củng cố sự ủng hộ trong nước và quốc tế.

Thách thức & rủi ro

Cuộc gặp như vậy không chỉ có cơ hội mà còn nhiều thách thức:

Mỹ có nhiều ưu tiên toàn cầu: không chỉ là Ukraina, mà còn cạnh tranh địa chính trị với Trung Quốc, tình hình Trung Đông, khủng hoảng khí hậu, v.v. Đôi khi, Mỹ sẽ cân nhắc xem việc cam kết mạnh mẽ cho Ukraina ảnh hưởng thế nào tới các mối quan hệ khác (ví dụ với các nước sản xuất dầu, các đồng minh có quan hệ với Nga).

Khả năng bị đình trệ trong việc thực thi

Cho dù có cam kết hay ký biên bản nào, việc thực thi (gửi vũ khí, hỗ trợ tài chính, duy trì trừng phạt) phụ thuộc vào Quốc hội Mỹ, ngân sách quốc gia, sự ủng hộ trong nước, và các hạn chế pháp lý hoặc hậu cần.

Nga phản ứng mạnh

Bất kỳ kế hoạch nào tăng cường hỗ trợ Ukraina đều có thể bị Nga coi là leo thang. Nga có thể đáp trả bằng quân sự (tấn công quy mô lớn hơn), kích động căng thẳng an ninh khu vực, hoặc chiến tranh thông tin nhằm làm giảm sự ủng hộ quốc tế cho Ukraina.

Tổng thống Ukraine muốn gặp nhà lãnh đạo Hoa Kỳ để bàn về chiến sự với Nga

Khó khăn trong việc thống nhất đồng minh

Ukraina muốn các đồng minh - châu Âu, NATO - đi cùng mình với biện pháp mạnh. Nhưng mỗi quốc gia có ưu tiên riêng: kinh tế, năng lượng, trách nhiệm tài chính, lo sợ leo thang. Việc hợp lực để áp đặt lệnh trừng phạt đồng bộ hoặc gửi viện trợ quân sự lớn đông bộ không dễ.

Nguy cơ thương lượng bất lợi

Có thể có áp lực từ một số phía để Ukraina đưa ra nhượng bộ, ví dụ trong vấn đề lãnh thổ (Donbas, Crimea), đình chiến, hoặc nhượng bộ chính trị để đổi lấy hòa bình. Zelenskiy và Ukraina đã rõ rằng họ không muốn mất lãnh thổ - nhưng trong thực tế, trong các thương lượng quốc tế, việc này có thể trở thành điểm tranh cãi lớn.

Kịch bản "Cam kết mạnh, hỗ trợ lớn"

Mỹ đưa ra gói hỗ trợ quân sự mới, có thể bao gồm hệ thống phòng không tân tiên, tên lửa tầm xa, vũ khí chính xác.

Cam kết an ninh được công bố rõ ràng: nếu Nga vượt qua ranh giới nào đó, Mỹ và đồng minh sẽ đáp trả.

Mỹ chủ trì hoặc đồng chủ trì các biện pháp trừng phạt mới, gây áp lực trên kinh tế Nga cao hơn.

Ukraina được hứa hỗ trợ liên tục trong tái thiết hậu chiến tranh.

Kịch bản "Thỏa hiệp, tuần tự"

Mỹ đồng ý với một số yêu cầu của Ukraina, nhưng với điều kiện - chẳng hạn như hòa bình tạm thời, kiểm soát vùng tranh chấp, hoặc Ukraina phải đồng ý một số nhượng bộ.

Việc hỗ trợ quân sự và trừng phạt được phân tán, không đồng bộ giữa các đồng minh.

Có thể có thỏa thuận "ngừng bắn tạm thời" để làm điều kiện cho thương lượng lớn hơn.

Kịch bản "ít thay đổi, nỗ lực bị trì hoãn"

Cuộc gặp xảy ra, tuy nhiên Mỹ sẽ đưa ra cam kết mang tính biểu tượng hơn là thực chất - vì bất đồng nội bộ, ngân sách, lo ngại leo thang với Nga.

Đồng minh châu Âu ít sẵn sàng hơn trong thực thi trừng phạt năng lượng hoặc hỗ trợ quân sự lớn.

Cuộc gặp không mang lại đột phá về lãnh thổ, và chiến sự tiếp tục trong trạng thái căng thẳng.

Kịch bản xấu hơn - Thương lượng bất lợi cho Ukraina

 Nếu Mỹ và một số đồng minh quyết tâm đẩy nhanh hòa bình để giảm chi phí quốc tế, có thể thúc ép Ukraina phải nhượng bộ nhiều hơn: trao lại lãnh thổ, chấp nhận giảm yêu sách về NATO, giới hạn quân sự...

Ukraina có thể đối mặt với áp lực trong nước nếu người dân cảm thấy chính phủ đã mất lãnh thổ mà không đáp ứng được các cam kết an ninh tương đương.

Ý nghĩa chiến lược

Cuộc gặp này nếu thành công có thể định hình lại cục diện:

Tăng uy tín quốc tế của Ukraina: cho thấy Ukraina không chỉ là bên bị tấn công, mà còn hành xử chủ động trong ngoại giao, biết tận dụng các diễn đàn quốc tế đế đòi hỏi bảo vệ.

Thách thức lập trường của Nga: nếu Mỹ và đồng minh tăng cường hỗ trợ thì Nga sẽ phải xem xét lại chiến lược, có thể chịu thiệt hại lớn hơn.

Chuẩn bị cho giai đoạn hậu chiến và hòa bình: Ukraina muốn đảm bảo rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải có tính bền vững, bảo vệ được lãnh thổ và chủ quyền

Ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ-Châu Âu: Mỹ có thể sẽ đóng vai trò dẫn dắt, nhưng nếu không nhận được sự phối hợp từ các quốc gia châu Âu, hiệu quả của các biện pháp sẽ bị hạn chế - vẫn có thể xảy ra việc "miễn cưỡng đồng hành".

Việc Tổng thống Ukraina muốn gặp Tổng thống Mỹ lần nữa để bàn cách chống lại Nga là hoàn toàn dê hiếu và hợp logic trong bối cảnh hiện nay - Ukraina cân đảm bảo răng cam kết quốc tế không bị lung lay, rằng viện trợ quân sự, tài chính, và bảo đảm an ninh là thực chất và đủ mạnh, bên cạnh các biện pháp ngoại giao và trừng phạt.

Tuy nhiên, để cuộc gặp thực sự mang lại hiệu quả, cần:

Ukraina rõ ràng trong các yêu cầu: cái nào là điều kiện tiên quyết, cái nào có thể linh hoạt.

Mỹ đánh giá kỹ rủi ro/quyết tâm trong nước để duy trì cam kết.

Sự phối hợp quốc tế, đồng bộ giữa Mỹ và các đồng minh để tránh bị chia rẽ.

Ukraina phải chuẩn bị cả phương án nếu các mong đợi không được đáp ứng: tiếp tục cuộc chiến, hoặc thương lượng từ thế chủ động.