Toàn cảnh nước mỹ

Bối cảnh căng thẳng trước cuộc gặp

Cuộc chiến tại Ukraine đã kéo dài hơn ba năm, khiẾn hàng chục ngàn người thiệt mạng và hàng triệu người phải di tản. Trong bối cảnh đó, chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump nhiệm kỳ hai (bắt đầu từ tháng 1 năm 2025) đã đưa ra một tối hậu thư: nếu Nga không có bước đi cụ thế nhăm chấm dứt chiến sự, Mỹ sẽ áp dụng lệnh trừng phạt toàn diện, đánh vào lĩnh vực xuất khẩu dầu khí và tài chính của Nga.

Thời hạn cuối cùng cho hành động này là ngày 8 tháng 8 năm 2025, tức chí ba ngày sau cuộc gặp giữa ông Putin và đặc phái viên Steve Witkoff - một doanh nhân bất động sản người Mỹ nổi tiếng, đồng thời là người bạn lâu năm và cố vấn chính trị tin cậy của ông Trump.

Việc ông Trump cử một đặc phái viên không chính thức thay vì Ngoại trưởng hay một nhà ngoại giao kỳ cựu đã gây ra nhiều tranh cãi trong giới phân tích quốc tế. Tuy nhiên, điều này cũng phản ánh cách tiếp cận rất "thực dụng" và mang đậm dấu ấn cá nhân của Trump trong đối ngoại - "đàm phán tay đôi" hơn là thông qua thể chế.

Nội dung cuộc gặp bí mật kéo dài 3 giờ

Theo hãng thông tấn Reuters, cuộc gặp giữa ông Putin và ông Witkoff diễn ra trong không khí khá kín đáo tại điện Kremlin. Không có báo chí, không livestream, không có thông cáo chi tiết sau đó. Chỉ một vài dòng thông tin được phát đi từ phát ngôn viên của Tổng thống Nga, mô tả đây là một cuộc trò chuyện "rất thẳng thắn, hữu ích và mang tính xây dựng". Tuy nhiên, theo các nguồn tin giấu tên của truyền thông Mỹ, các nội dung thảo luận chính bao gồm:

• Khả năng ngừng tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa vào các thành phố Ukraine, coi như một bước đi thiện chí ban đầu.

• Cơ chế giám sát quốc tế để đảm bảo các bên tuân thủ cam kết.

• Yêu cầu của Nga về việc giảm hiện diện quân sự của NATO ở Đông Âu, đặc biệt là Ba Lan và Romania.

• Đổi lại, Mỹ sẽ trì hoãn hoặc không áp dụng lệnh trừng phạt mới, đồng thời thúc đẩy đàm phán hòa bình giữa Moscow và Kyiv với vai trò trung gian của Saudi Arabia

Phản ứng quốc tế: Căng thẳng và thận trọng

Phía Ukraine

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không che giấu sự nghi ngờ về cuộc tiếp xúc Nga-Mỹ, đặc biệt là khi Ukraine không được mời tham dự hay tham vấn trước. Trong một phát biểu ngắn trên mạng xã hội, ông Zelensky cho biết: "Không ai có quyền quyết định về hòa bình hay chiến tranh thay cho nhân dân Ukraine. Mọi thỏa thuận không có Ukraine đều không có giá trị." Tuy nhiên, nhiều người dân Ukraine, đặc biệt là ở các vùng bị tấn công dữ dội như Kharkiv hay Dnipro, vẫn hy vọng rằng  Mỹ có thể gây áp lực đủ lớn để buộc Nga dừng các cuộc không kích nhằm vào dân thường.

Liên minh châu Âu

Brussels bày tỏ sự ủng hộ có điều kiện đối với bất kỳ nỗ lực ngoại giao nào nhăm chấm dứt chiến sự. Tuy nhiên, các nước như Ba Lan, Litva, và Cộng hòa Séc bày tỏ lo ngại rằng Mỹ có thể nhượng bộ Nga để đổi lấy lợi ích ngắn hạn, từ đó gây hại cho an ninh lâu dài của châu Âu.

Trung Quốc và Ân Độ 

Hai quốc gia mua dầu lớn nhất từ Nga theo giá chiết khấu – Trung Quốc và Ấn Độ - đều theo dõi sát sao tình hình. Nếu Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt thứ cấp, các doanh nghiệp Trung - Ân có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cuộc gặp Putin - Witkoff có thể giúp trì hoãn hoặc né tránh kịch bản này, ít nhất trong ngăn hạn.

Tổng thống Trump: Hòa bình hay đòn cân não?

Trong các phát ngôn công khai gần đây, ông Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng "hòa bình tại Ukraine có thế đạt được trong vòng 48 giờ nêu các bên ngôi xuống đàm phán thẳng thắn".Việc ông cử Witkoff sang Moscow là một động thái nhằm chứng minh lập luận này, đồng thời ghi điểm chính trị trong nước khi kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026 đang đến gần.

Tuy nhiên, có nhiều lưồng ý kiến khác nhau:

• Một số chuyên gia ca ngợi bước đi này là can đảm, dám mạo hiểm vì hòa bình.

• Nhưng nhiều nghị sĩ Mỹ, đặc biệt là trong đảng Dân chủ và phe Cộng hòa truyền thống, chỉ trích ông Trump "đơn phương hành động, qua mặt Quốc hội và các đồng minh NATO".

Ngoài ra, giới phân tích cảnh báo rằng nếu không đạt được kết quả rõ ràng, chuyến đi của Witkoff sẽ chỉ là một màn "PR ngoại giao" vô nghĩa, làm suy yếu thêm vị thế của Mỹ trên trường quốc tế.

Ván cờ của ông Putin: Câu giờ hay tìm lối thoát?

Từ phía Nga, cuộc gặp được cho là có hai mục đích chiên lược:

1. Câu giờ: Tránh trừng phạt mới để duy trì dòng tiền từ xuất khẩu năng lượng - đặc biệt trong bối cảnh Nga cân kinh phí để duy trì chiến tranh và ổn định kinh tế trong nước.

2. Kiểm tra giới hạn nhượng bộ của Trump: Nếu Mỹ sẵn sàng giảm áp lực để đổi lấy một "ngừng bằn tạm thời", Nga có thể tận dụng cơ hội này để tái tập kết lực lượng. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng ông

Putin cũng muốn tìm một lối thoát danh dự, nhất là khi sức ép kinh tế trong nước gia tăng, và số thương vong trong quân đội Nga đã vượt quá mốc 300.000 người, theo các ước tính của phương Tây.

Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff tại Mátxcơva. (Ảnh: Reuters)

Dự báo kịch bản sau cuộc gặp

Kịch bản 1: Ngừng bắn giới hạn

Hai bên đồng ý ngừng không kích các thành phố lớn, thiết lập vùng an toàn nhân đạo. Mỹ hoãn trừng phạt. Đây là kịch bản "thắng - thắng" tạm thời, nhưng dễ sụp đổ nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ.

Kịch bản 2: Bế tắc - trừng phạt được kích hoạt

Nếu Putin không nhượng bộ đủ, ông Trump có thể tiến hành trừng phạt như đã đe dọa. Giá dầu có thể tăng vọt, kinh tế Nga thêm khó khăn, nhưng chiến sự chưa chăc kết thúc.

Kịch bản 3: Thỏa thuận toàn diện bất ngờ

Một kịch bản ít khả thi nhưng nếu xảy ra sẽ là đột phá lịch sử: Nga đồng ý rút quân khỏi một số vùng, đối lại là bảo đảm an ninh, dỡ bỏ cấm vận, và không kết nạp Ukraine vào NATO. Kịch bản này cần nhiều yếu tố thuận lợi hơn nữa.

Một ván cờ phức tạp chưa có lời giải Cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và đặc phái viên của Tống thống Trump là một dấu hiệu cho thấy các bên đang thăm dò ý chí và giới hạn lẫn nhau, hơn là thực sự tiến gân tới một thỏa thuận hòa bình toàn diện. Đây là một ván cờ địa chính trị, nơi thời gian, áp lực kinh tế, và sự kiên nhân sẽ quyết định ai là người chiến thăng cuối cùng.