Toàn cảnh nước mỹ

Trong suốt nhiệm kỳ tổng thống (2017-2021), Trump từng nhiều lần bày tỏ thái độ nể trọng đối với Putin, thậm chí bị chỉ trích là "nhẹ tay" với Nga, đặc biệt trong vấn đề can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016.

Tuy nhiên, trên thực tế, giữa hai nhà lãnh đạo này cũng tôn tại nhiều bất đông sâu sắc, xuất phát từ khác biệt lợi ích quốc gia, chiến lược toàn cầu và đặc điểm cá nhân.

Khác biệt về lợi ích quốc gia

Donald Trump, với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết" (America First), theo đuôi chính sách đối ngoại mang tính biệt lập tương đối, tập trung vào bảo vệ lợi ích kinh tế và an ninh của Mỹ.

Trong khi đó, Putin theo đuối chính sách tái thiết nước Nga như một cường quốc toàn câu, đôi trọng với phương Tây. Sự đối lập trong định hướng chiến lược này khiến hai nhà lãnh đạo khó tìm được tiếng nói chung trong nhiêu vấn đề.

Mặc dù hành động này không nhăm trực tiếp vào Nga, nhưng rõ ràng là mâu thuân với lợi ích chiến lược của Putin ở Trung Đông.

Vấn đề Ukraine và NATO

Một trong những điểm mấu chốt gây bất đông là vấn đề Ukraine. Nga sáp nhập Crimea năm 2014 và hậu thuẫn các lực lượng ly khai ở miền Đông Ukraine.

Trong khi Trump bị nghi ngỡ có quan điểm mèm móng với Nga, chính quyền của ông vẫn duy trì và thậm chí mở rộng các biện pháp trừng phạt đối với Nga, cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine - điều mà chính quyền Obama trước đó đã từ chối.

Mặc dù Trump thường xuyên chí trích NATO và cho răng các đồng minh không đóng góp đủ tài chính, nhưng dưới thời ông, ngân sách quốc phòng Mỹ vẫn được tăng mạnh và NATO vẫn được duy trì. Điều này đi ngược lại mong muốn của Putin - người luôn muốn làm suy yếu và chia rẽ khối quân sự phương Tây này.

Bất đồng trong vấn đề năng lượng và kinh tế

Nga là một quốc gia xuất khẩu năng lượng lớn, đặc biệt là dâu khí, trong khi Trump lại ưu tiên phát triển ngành công nghiệp năng lượng trong nước, khuyên khích khai thác dầu khí đá phiến và xuất khẩu năng lượng Mỹ.

Cạnh tranh trực tiếp giữa hai nước trên thị trường năng lượng toàn cầu - từ châu Âu đến châu Á - tạo ra căng thẳng kinh tế, mặc dù không luôn công khai.

Chính quyền Trump cũng từng phản đối mạnh mẽ dự án đường ống Nord Stream 2 giữa Nga và Đức, cho răng dự án này khiến châu Âu lệ thuộc vào khí đốt Nga, đe dọa an ninh năng lượng khu vực. Dù phản ứng không quyết liệt như thời Tổng thống Joe Biden, nhưng lập trường của Trump đã làm Moscow khó chịu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Liên bang Nga Vladimir Putin tại cuộc gặp ở Phần Lan. Ảnh: AFP/TTXVN

Cá tính cá nhân và chiến thuật chính trị

Trump là người khó đoán và hay thay đổi, thường xuyên đưa ra các tuyên bố gây sốc, không theo nguyên tắc ngoại giao truyền thống.

Putin, trái lại, là nhà lãnh đạo thực dụng, có chiên lược dài hơi và khéo léo sử dụng quyền lực mềm, sắc bén trong phân tích chính trị quốc tế.

Hai phong cách điều hành khác nhau này đôi khi khiến họ khó tìm được tiếng nói chung, dù cả hai đều có có xu hướng độc đoán và tôn trọng sức mạnh.

Hơn nữa, dù Trump từng khen ngợi Putin là "người mạnh mẽ" nhưng ông cũng không ngần ngại tuyên bố sẽ cứng rắn nếu Nga đe dọa lợi ích Mỹ.

Trong cuộc tranh cử năm 2024, Trump đã chỉ trích chính sách của Biden với Nga, đồng thời hứa hẹn sẽ "kết thúc chiến tranh Ukraine chỉ trong 24 giờ.

Tuy nhiên, các tuyên bố đó cũng gián tiếp ám chỉ khả năng ép Nga nhượng bộ thay vì chiều theo yêu sách của Moscow.

Các yếu tố nội bộ và áp lực từ Quốc hội Mỹ

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Trump đã bị cáo buộc là nhận sự hỗ trợ từ Nga để thắng cứ, tạo nên cuộc điều tra đặc biệt kéo dài về mối quan hệ giữa chiến dịch tranh cử của ông và Moscow (do công tố viên đặc biệt Robert Mueller dẫn đầu).

Dù cuộc điêu tra không kết luận Trump "thông đồng" với Nga, nhưng dư luận Mỹ vẫn rất nhạy cảm với bất kỳ hành vi nào cho thấy Trump "thân Nga".

Để đối phó với áp lực chính trị nội bộ, Trump buộc phải thể hiện lập trường cứng răn hơn trong một số vấn đề, như trừng phạt các quan chức Nga, đóng cửa lãnh sự quán Nga ở Mỹ, và trục xuất nhà ngoại giao.

Những hành động này khiên quan hệ cá nhân giữa Trump và Putin có thế tốt, nhưng quan hệ song phương giữa hai nước vẫn tiếp tục căng thắng.

Mối quan hệ giữa Donald Trump và Vladimir Putin là một ví dụ điển hình của sự đan xen giữa ngoại giao cá nhân và lợi ích quốc gia.

Mặc dù bề ngoài có vẻ hòa hợp, cả hai thực chất có nhiều bất đông sâu sắc và mang tính hệ thống.

Sự khác biệt về lợi ích chiến lược, cạnh tranh kinh tế, áp lực chính trị nội bộ và phong cách lãnh đạo là những yếu tố chính khiến Trump và Putin không thể thực sự "thân thiện" như một số nhận định đơn giản.

Quan hệ Mỹ - Nga, dưới thời Trump hay bất kỳ tổng thống nào, vẫn sẽ là một bài toán phức tạp, mang tính cạnh tranh nhiều hơn hợp tác.