Giáo dục

Bước chân trở lại thủ đô Khu Giải phóng

Con đường dân vào Tân Trào một sáng mùa thu, khi sương sớm còn đọng trên lá cọ, gợi lại trong tôi hình ảnh của một miền đất từng là "thủ đô" của Khu Giải phóng, nơi khai sinh nhiều quyết sách đưa dân tộc Việt Nam đến độc lập. Tiếng chim gọi nhau từ những rặng tre, tiếng suối chảy róc rách bên triền đồi khiến tôi vừa thấy quen thuộc, vừa trào dâng một cảm giác thiêng liêng.

Tân Trào không chỉ là một địa danh trên bản đồ tỉnh Tuyên Quang. Đó là một biểu tượng. Nơi đây, tháng 8/1945, Quốc dân Đại hội đã họp, Bác Hồ đọc lời kêu gọi tổng khởi nghĩa, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trước đỉnh Tân Trào. Từ mảnh đất này, những bước chân khởi nghĩa đã tỏa đi khắp mọi miền, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc.

Hôm nay, trở lại nơi đây sau 80 năm thành lập nước, tôi thấy Tân Trào không chỉ giữ gìn ký ức vàng son, mà còn đang khoác lên mình một diện mạo mới - một bức tranh vừa đậm chất lịch sử vừa rực rỡ sắc màu phát triển.

Giữ hồn cốt lịch sử trong nhịp sống mới

Đi giữa Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào, tôi gặp những người dân đang chuẩn bị đón khách tham quan. Nhà sàn, đình làng, cây đa Tân Trào, lán Nà Nưa... tất cả được gìn giữ nguyên trạng nhưng được chăm sóc kỹ lưỡng, như thể mỗi mái ngói, mỗi tấm ván đều là nhân chứng sống của lịch sử.

Tôi trò chuyện với cụ Nguyễn Văn Thái, 86 tuổi, người được coi là "kho sử sống" của làng. Cụ kể: "Ngày ấy, cả làng góp gạo nuôi bộ đội. Chúng tôi không nghĩ gì ngoài việc giành độc lập. Giờ con cháu vẫn gìn giữ nơi này để kể lại cho đời sau."

Những câu chuyện như vậy giúp ta hiểu vì sao Tân Trào, dù đổi thay, vẫn giữ nguyên "hồn cốt" của một vùng căn cứ cách mạng. Chính quyền và người dân đã chọn con đường phát triển gắn liền với bảo tồn: mỗi hạng mục xây mới đều cân nhắc hài hòa với cảnh quan truyền thống, tạo nên một "không gian di sản sống".

Hạ tầng - mạch máu của đổi thay

Nếu như cách đây vài chục năm, đường vào Tân Trào còn quanh co, lầy lội vào mùa mưa, thì nay quốc lộ 2C và hệ thống đường liên xã, liên thôn đã được trải nhựa, bê tông hóa. Xe du lịch, xe buýt dễ dàng đưa khách từ trung tâm Tuyên Quang tới.

Tôi đứng trên cầu treo Nà Hang nhìn những chuyến xe chở nông sản, hàng hóa nối đuôi nhau, thấy rõ sự thay đổi: giao thông thuận lợi đã "mở cửa" Tân Trào với thế giới bên ngoài. Điện lưới quốc gia, sóng viễn thông, internet tốc độ cao về tận thôn bản, kết nối vùng căn cứ địa xưa với mạng lưới kinh tế - văn hóa toàn quốc.

Không chỉ giao thông, các công trình trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được xây mới hoặc nâng cấp, tạo nên một diện mạo cơ sở hạ tâng khang trang. Đây chính là nền tảng cho các ngành kinh tế, đặc biệt là du lịch và nông nghiệp hàng hóa, bứt phá.

Chiến khu Tân Trào - Thủ đô Kháng chiến

Nông nghiệp - từ tự cung tự cấp đến hàng hóa đặc sản

Ngày trước, người Tân Trào chủ yếu trồng lúa nương, ngô, sắn, đủ ăn qua mùa. Giờ đây, nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vùng đất này đã trở thành nơi cung cấp nhiều sản phẩm đặc sản: chè Shan tuyết, cam sành Hàm Yên (vùng lân cận), mật ong rừng, gạo nếp Tân Trào...

Hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới mọc lên, liên kết nông dân với doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu. Các mô hình nông nghiệp hữu cơ, trồng cây dược liệu dưới tán rừng cọ, vườn chè, đang mở ra hướng đi bền vững. Người dân không chỉ bán sản phẩm tươi, mà còn chế biến thành trà, tinh dầu, mật ong đóng chai - giá trị gia tăng cao hơn nhiều lần.

Chị Hoàng Thị Hoa, thành viên Hợp tác xã chè Tân Trào, nói với tôi: "Ngày xưa bán chè búp tươi chỉ được vài nghìn một cân. Nay làm chè hữu cơ, xuất khẩu sang Nhật, giá gấp ba, bốn lần. Khách du lịch đến, vừa mua chè vừa tham quan vườn, mình lại có thêm thu nhập."

Du lịch - đánh thức tiềm năng "thủ đô Khu Giải phóng"

Tân Trào hôm nay là một điểm đến không thể thiếu trong hành trình về nguồn của du khách trong và ngoài nước. Hàng năm, hàng chục nghìn lượt học sinh, sinh viên, cựu chiến binh, du khách quốc tế tìm hiểu lịch sử, tham gia lễ hội Lồng Tông, thưởng thức các tiết mục hát Then, múa sạp, nghe kể chuyện cách mạng bên bếp lửa nhà sàn.

Các tour du lịch kết hợp giữa tham quan di tích và trải nghiệm văn hóa bản địa được xây dựng: khách được ở homestay, ăn cơm lam, cá suối, rau rừng; đi bộ đường mòn xuyên rừng cọ; nghe người già kể chuyện Bác Hồ ở lán Nà Nưa.

Điều đáng mừng là du lịch Tân Trào đang hướng tới phát triển xanh, bền vững: hạn chế xây dựng bê tông quy mô lớn, ưu tiên sử dụng vật liệu truyền thống, bảo vệ cảnh quan. Nhờ vậy, khách đến không chỉ thấy lịch sử sống dậy, mà còn được hòa mình vào không gian sinh thái trong lành.

Giáo dục - thế hệ mới trên quê hương cách mạng

Từ chỗ thiếu trường lớp, nay Tân Trào đã có đủ hệ thống mầm non, tiểu học, THCS đạt chuẩn. Nhiều học sinh đạt giải trong các kỳ thi cấp tỉnh, cấp quốc gia. Các chương trình "trường học thông minh", "lớp học số" được áp dụng, giúp học sinh vùng căn cứ địa tiếp cận tri thức mới.

Một điểm nhấn đặc biệt là Trường Đại học Tân Trào - ngôi trường mang tên mảnh đất lịch sử, đóng vai trò trung tâm đào tạo nguồn nhân lực cho cả khu vực miền núi phía Bắc. Nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp đã ở lại quê hương khởi nghiệp, góp phần làm giàu cho vùng đất này.

Văn hóa - mạch ngầm bền bỉ

Tân Trào là nơi hội tụ của nhiều dân tộc: Tày, Nùng, Dao, Kinh... Mỗi dân tộc giữ gìn phong tục, tiếng nói, trang phục và lễ hội riêng, tạo nên bức tranh văn hóa đa săc.

Những làn điệu Then, hát Cọi, Páo Dung... không chỉ vang lên trong ngày hội mà còn được đưa vào chương trình biểu diễn phục vụ du khách. Nhiều nghệ nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, trở thành "sứ giả" lan tỏa văn hóa dân tộc.

Các làng nghề truyền thống như đan lát, dệt thổ cẩm được khôi phục, vừa bảo tồn kỹ thuật cổ truyền, vừa tạo sinh kế cho người dân. Những sản phẩm thủ công tinh xảo trở thành món quà lưu niệm độc đáo cho khách phương xa.

Kinh tế - bức tranh khởi sắc

Từ một vùng thuần nông, thu nhập bình quân của người dân Tân Trào nay đã tăng gấp nhiều lần so với 20 năm trước. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đời sống vật chất và tinh thần được nâng cao.

Các nguồn vốn đầu tư từ nhà nước, doanh nghiệp và kiều bào được sử dụng hiệu quả: xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, mở rộng dịch vụ du lịch - thương mại. Một số dự án năng lượng tái tạo, như điện mặt trời áp mái, cũng đã xuất hiện, góp phần đa dạng hóa kinh tế và bảo vệ môi trường.

Bảo vệ môi trường - giữ màu xanh căn cứ địa

Người Tân Trào hiểu rằng phát triển phải đi đôi với bảo vệ môi trường. Các chương trình trồng rừng, phủ xanh đồi trọc, bảo vệ nguồn nước được triển khai rộng khắp. Diện tích rừng tự nhiên được phục hồi, nhiều loài động - thực vật quý hiếm quay trở lại.

Các mô hình kinh tế dưới tán rừng, như nuôi ong, trồng dược liệu, vừa giúp bảo tồn hệ sinh thái vừa đem lại thu nhập ổn định. Rác thải sinh hoạt được thu gom, phân loại; du khách được khuyến khích hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần.

Tân Trào - từ ký ức đến tương lai

Buổi chiều, tôi ngồi bên gốc đa Tân Trào, nhìn những đoàn học sinh mặc áo trắng, cầm cờ đỏ sao vàng xếp hàng vào tham quan. Giữa tiếng cười nói rộn ràng, tôi thấy hình ảnh của 80 năm trước như sống lại - cũng những bước chân tuối trẻ, cũng ánh mặt quyết tâm, nhưng hôm nay họ đi vào tương lai bằng con đường học tập, sáng tạo, xây dựng đất nước.

Tân Trào đã và đang chứng minh rằng: một vùng đất lịch sử không chỉ là nơi lưu giữ quá khứ, mà còn là nền tảng để dựng xây tương lai. Thành tựu hôm nay - từ hạ tầng, kinh tế, giáo dục, văn hóa, môi trường - đều bắt nguồn từ tinh thần đoàn kết, ý chí tự lực tự cường mà cha ông đã hun đúc trong những ngày tiền khởi nghĩa.

80 năm, một hành trình mới

Tám mươi năm sau ngày thành lập nước, Tân Trào vẫn là điểm hội tụ của ký ức và khát vọng. Nếu quá khứ trao cho vùng đất này vinh dự là "thủ đô Khu Giải phóng", thì hiện tại và tương lai đang trao cho Tân Trào sứ mệnh mới: trở thành hình mẫu của sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển bền vững.

Rời Tân Trào khi nắng chiều đã nhạt, tôi mang theo hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng vẫn tung bay trước đình làng. Ngọn cờ ấy, 80 năm trước, đã dẫn dắt dân tộc giành độc lập. Hôm nay, vẫn ngọn cờ ấy, đang dẫn dắt quê hương cách mạng bước vào kỷ nguyên hội nhập, vững vàng và đầy tự tin.