Nhịp cầu doanh nghiệp

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng, thị trường mở cửa, thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và hành vi tiêu dùng ngày càng tinh vi, vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng không những không suy giảm mà còn ngày càng phức tạp hơn, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống.

Dù đã có nhiều biện pháp từ cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp đến người tiêu dùng, cuộc chiến chống hàng giả ở Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, và có nguy cơ bị lấn át bởi công nghệ làm giả ngày càng tinh vi và sự tiếp tay của một bộ phận không nhỏ người kinh doanh buôn bán không trung thực.

Toàn cảnh thực trạng hàng giả ở Việt Nam 

Hàng giả "biến thể" ngày càng tinh vi

Các loại hàng hóa bị làm giá hiện nay không chỉ dừng lại ở quần áo, giày dép, mỹ phẩm mà đã lan sang cả các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người như: thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng, rượu bia, nước giải khát, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, linh kiện điện tử, thiết bị y tế... Đặc biệt đáng lo ngại là:

• Thuốc giả, thực phẩm chức năng giả: Theo thông tin từ Bộ Y tế, mỗi năm lực lượng chức năng phát hiện hàng trăm vụ việc liên quan đến thuốc giá hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn phá hoại niềm tin vào hệ thống y tế.

• Phân bón, thuốc trừ sâu giả: Tại các vùng nông thôn, đặc biệt là Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long, tình trạng nông dân mua phải phân bón giả, thuốc BVTV kém chất lượng đang gây ảnh hưởng lớn đến năng suất mùa vụ và hiệu quả canh tác.

Thị trường thương mại điện tử: "mảnh đất màu mỡ" của hàng giả  

Với sự phát triển của các nên tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada Tiki, Facebook, TikTok Shop, Zalo... việc tiếp cận khách hàng dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc hàng giả, hàng nhái dễ dàng len lỏi hơn.

• Giao dịch ẩn danh, khó truy xuất nguồn gốc: Người bán có thể ẩn danh, thay đổi tài khoản, địa chỉ liên tục. Khi người tiêu dùng phát hiện bị lừa, việc khiếu nại rất khó khăn, và cơ quan chức năng gặp trở ngại trong việc xử lý.

• Sự thiếu kiểm duyệt của các sàn TMĐT: Dù có cơ chế kiểm duyệt sản phẩm, nhiêu sàn thương mại điện tử vẫn buông lỏng quản lý, cho phép các gian hàng đăng tải các sản phẩm giả nhái.

Lực lượng chức năng gặp nhiều thách thức

Theo Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xử lý hơn 18.000 vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Các khó khăn bao gồm:

• Sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các lực lượng như quản lý thị trường, công an, hải quan, thuế...

• Thiếu trang thiết bị kiểm nghiệm hiện đại để phân biệt hàng thật - giả.

• Khó khăn trong xử lý triệt để, chủ yếu vẫn là phạt hành chính nhẹ, chưa đủ sức răn đe.

• Thiếu nguôn nhân lực chuyên sâu về chống hàng giả trong thời đại số.

Cuộc chiến chống hàng giả vẫn còn nan giải

Nguyên nhân chủ yếu khiến cuộc chiến chống hàng giả nan giải 

Lợi nhuận cao - "thỏi nam châm" hút tội phạm 

Làm hàng giả mang lại siêu lợi nhuận, trong khi mức xử phạt lại thấp. Một hộp thuốc giả giá sản xuất chỉ vài chục ngàn, nhưng bán với giá hàng triệu đồng.

Trong khi đó, nếu bị phát hiện, người vi phạm có thể chỉ bị phạt hành chính 10-20 triệu đồng, ít trường hợp bị truy tố hình sự.

Người tiêu dùng còn tâm lý "ham rẻ"

Một bộ phận người tiêu dùng vẫn cố tình mua hàng giả hoặc "giả mà giống thật" để tiết kiệm chi phí. Đặc biệt trong các nhóm hàng như mỹ phẩm, quần áo, giày dép... tâm lý này khiến thị trường hàng giả có "đất sống".

Doanh nghiệp chưa chủ động bảo vệ thương hiệu 

Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chưa đăng ký sở hữu trí tuệ, chưa sử dụng các biện pháp chống giả như tem chống hàng giả, QR Code, RFID... Khi hàng bị làm giả, họ không có công cụ pháp lý để bảo vệ mình.

Pháp luật còn bất cập, chế tài chưa đủ mạnh

Mặc dù hệ thống pháp luật đã có quy định về xử phạt vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng giả, nhưng vẫn còn kế hở, chưa bắt kịp với sự thay đổi của thị trường và công nghệ số. Ví dụ: Việc xử lý hàng giả bán qua livestream chưa được quy định rõ ràng.

Các vụ việc điển hình gần đây – báo động vấn nạn nguy hiểm 

• Vụ hàng nghìn mỹ phẩm giả tại Bình Dương (6/2025): Cục Quản lý thị trường tỉnh Bình Dương phát hiện một kho chứa hơn 30.000 sản phẩm mỹ phẩm, nước hoa giả các nhãn hiệu nổi tiêng như Chanel, Dior, SK-Il... trị giá ước tính hơn 20 tỷ đồng.

• Vụ thực phẩm chức năng giả ở Hà Nội (4/2025): Một công ty kinh doanh thực phẩm chức năng online đã bị phát hiện phân phối hàng nghìn hộp thực phẩm nhái thương hiệu nổi tiếng Nhật Bản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến người tiêu dùng. 

• Hàng loạt sản phẩm "Made in Vietnam" giả mạo xuất xứ để lừa người tiêu dùng trong nước và quốc tế: Nhiều cơ sở tại TP.HCM và Bắc Ninh bị bắt quả tang gắn nhãn "hàng xuất EU" cho các sản phẩm kém chất lượng, gây thiệt hại cho uy tín hàng Việt. 

Giải pháp - không chỉ là trách nhiệm nhà nước 

Nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật và hình phạt  

• Cần sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến hàng giả, bố sung chế tài nghiêm khắc, kể cả xử lý hình sự trong trường hợp nghiêm trọng.

• Cần lập "danh sách đen" công khai các cơ sở vi phạm nhiều lần đế người tiêu dùng và đối tác tránh xa.

Tăng cường công nghệ trong kiểm soát và truy vết hàng giả

• Áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain trong theo dõi và xác thực nguồn gốc hàng hóa.

• Phát triển ứng dụng quét mã QR, giúp người tiêu dùng kiểm tra sản phẩm dễ dàng qua điện thoại.

• Cập nhật hệ thống dữ liệu số hóa về các vi phạm để hỗ trợ điều tra xuyên tính, xuyên biên giới. Doanh nghiệp cân chú động bảo vệ sán phẩm

• Đăng ký sở hữu trí tuệ, sử dụng tem chống giả có xác thực số hóa.

• Phối hợp với cơ quan chức năng, hiệp hội ngành nghề để theo dõi, phát hiện sớm vi phạm.

• Tăng cường tuyên truyền tới khách hàng vê cách phân biệt hàng thật - giả.

Truyền thông và giáo dục người tiêu dùng

• Nâng cao nhận thức cộng đông, khuyến khích tiêu dùng thông minh.

• Tổ chức các chiến dịch truyền thông xã hội, kêu gọi người dân tẩy chay hàng giả

• Đưa nội dung giáo dục về quyền lợi người tiêu dùng vào trường học và các chương trình đào tạo kỹ năng sống.

Tăng cường hợp tác quốc tế

Vì hàng giả có tính chất xuyên quốc gia, cần thúc đẩy hợp tác với các quốc gia ASEAN, EU, Trung Quốc... trong trao đổi thông tin, kiểm soát biên giới và điều tra chung.

Chống hàng giả không thể một sớm một chiều 

Cuộc chiến chống hàng giá là một hành trình gian nan, kéo dài và đòi hỏi sự vào cuộc đông bộ, quyết liệt, lâu dài của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Trong bối cảnh kinh tế số phát triển và thương mại ngày càng không biên giới, nếu không kiểm soát được vấn nạn hàng giá, chúng ta sẽ đánh mất niềm tin thị trường, gây tổn hại đến uy tín quốc gia và sức khỏe cộng đồng.

Không ai có thể đứng ngoài cuộc chiến này. Mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp, mỗi tổ chức cần nhận thức rõ trách nhiệm và vai trò của mình để chung tay xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, văn minh và bền vững.