Câu chuyện Đại sứ

 Ba Lan, quốc gia láng giềng phía tây của Ukraine, từ đầu cuộc chiến (kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự năm 2022) đã thể hiện vai trò tích cực: tiếp nhận người tị nạn, cung cấp viện trợ quân sự và nhân đạo, đóng vai trò cầu nối giữa Ukraine và các đồng minh phương Tây.

Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, có dấu hiệu gia tăng quan điểm hoài nghi trong công chứng Ba Lan, và xuất hiện các cuộc biểu tình phản đối việc chính phủ Ba Lan "tham gia" quá sâu hay hỗ trợ trong xung đột Ukraine.

Những người biểu tình cho rằng Ba Lan nên giữ lập trường trung lập, không bị cuốn vào một cuộc chiến mà họ cho là không phải của mình.

Một số bối cảnh quan trọng dẫn tới sự xuất hiện của các cuộc biểu tình:

Chi phí của hỗ trợ: Việc cung cấp hỗ trợ quân sự, tiếp nhận người tị nạn, chi phí hậu cần - tất cả đều đặt gánh nặng lên ngân sách quốc gia, cũng như hệ thống xã hội. Khi thời gian chiến tranh kéo dài, áp lực này càng rõ hơn trong đời sống người dân.

Mệt mỏi chiến tranh (war fatigue): Người dân Ba Lan cũng như các nước khác có thể trải qua sự mệt mỏi về chiến tranh, lo ngại sự bất ổn, leo thang, rủi ro an ninh nếu Ba Lan bị cuốn vào xung đột mở với Nga.

Sự thay đổi về quan điểm công chúng:

Ban đầu, đa số người Ba Lan ủng hộ mạnh mẽ Ukraine, nhưng các khảo sát gần đây cho thấy thái độ ủng hộ đang giảm. Ví dụ: chỉ khoảng 25% người có cái nhìn tích cực về người Ukraine trong một khảo sát, trong khi 41% giữ thái độ trung lập.

Lo ngại về chính trị nội bộ và ảnh hưởng bên ngoài: Có người cho rằng chính phủ bị ảnh hưởng hoặc bị thúc ép bởi các cường quốc phương Tây, hoặc truyền thông có xu hướng tạo ra "tinh thần chiến tranh", làm người dân tin răng một cuộc đối đầu với Nga là không thể tránh khỏi.

Các sự kiện biểu tình

Một cuộc biểu tình lớn diễn ra tại thủ đô Warsaw ngày 21/9/2025, do đảng Liên minh Vương miện Ba Lan (Zjednoczona Korona Polski) tổ chức.

Người biểu tình tụ tập tại Dinh Tổng thống, mang theo các biểu ngữ như "Ba Lan vì hòa bình" ("Polska dla pokoju") và "Chúng tôi nói không với sự hiếu chiến."

Họ phản đối việc Warsaw hỗ trợ Kiev, cũng như phản ứng với cái mà họ gọi là "tuyên truyền ủng hộ xung đột."

Những người tham gia cho rằng "lợi ích quốc gia không nên bị đánh đổi vì tham vọng của người khác," và Ba Lan không nên bị lôi kéo vào những cuộc chiến "không phải của chúng ta."

Ngoài ra, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy sự thay đổi về quan điểm:

Tỉ lệ người Ba Lan ủng hộ Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) đã giảm xuống còn khoảng 35% vào tháng 6/2025, trong khi trước đó nó từng là 85% ngay sau khi chiến tranh bắt đầu.

Tỉ lệ người Ba Lan phản đối Ukraine gia nhập EU hoặc NATO đã tăng lên.

Quan điểm và lý do người biểu tình

Dưới đây là một số lập luận nổi bật từ phe biểu tình: 

Người biểu tình lo ngại Ba Lan sẽ phải đối mặt với rủi ro nếu tiếp tục hỗ trợ Ukraine mạnh mẽ - ví dụ: bị Nga trả đũa, xâm phạm không phận, hay phải tham gia trực tiếp. Họ muốn Ba Lan giữ khoảng cách, tránh tham gia sâu vào các hoạt động quân sự.

Ưu tiên lợi ích trong nước

Nhiều người cho rằng các nguồn lực nên được sử dụng để giải quyết các vấn đề trong nước: y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng, chi phí sinh hoạt, thay vì dành cho viện trợ nước ngoài hoặc chuẩn bị cho chiến tranh.

Quan ngại về sự truyền thông và tuyên truyền

Có cáo buộc chính quyền hoặc truyền thông đang thổi phồng mối đe dọa từ Nga để biện minh cho việc tăng chi tiêu quốc phòng hoặc mở rộng vai trò trong quan hệ quốc tế. Việc này gây ra lo lắng về tự do ngôn luận, sợ rằng những tiếng nói phản biện bị xem nhẹ hoặc bị gán mác "thân Nga." Báo Dân Việt

Sự thay đổi nguy cơ thực tế

Các sự kiện như UAV/ máy bay không người lái (drone) xâm nhập không phận Ba Lan, sự gia tăng căng thẳng biên giới, giúp những cảnh báo về nguy cơ chiến tranh với Nga trở nên có nền tảng hơn - nhưng người dân cho rằng chính phủ nên có trách nhiệm chứng minh bằng hành động cụ thể, không chỉ lời nói hoặc tuyên bố.

Phản ứng của chính phủ và các lực lượng khác

Chính phủ Ba Lan, dưới thời Thủ tướng Donald Tusk, có vẻ vẫn giữ lập trường ủng hộ Ukraine, đồng thời cảnh giác về các mối đe dọa an ninh biên giới, không phận. Một số điểm:

Tusk cảnh báo về "làn sóng gia tăng tình cảm thân Nga và ác cảm với Ukraine," cho rằng có sự lan truyền các quan điểm thân Nga trong xã hội Ba Lan.

Chính quyền cũng triển khai máy bay chiến đấu NATO để bảo vệ không phận Ba Lan khi có các UAV xâm nhập.

Về mặt ngoại giao, Ba Lan tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong các diễn đàn quốc tế, tuy nhiên có những tiếng nói trong nội bộ chính trị đề xuất rằng hỗ trợ nên có điều kiện, hoặc không quá lộ liễu để tránh bị cuốn vào xung đột trực tiếp.

Chính phủ cũng phải đối mặt với thách thức cân bằng giữa việc đáp ứng kỳ vọng của các đồng minh quốc tế (EU, NATO, Mỹ) - vốn mong muốn Ba Lan tiếp tục vai trò hỗ trợ - và phản ứng trong nước khi người dân có lo ngại và phản đối.

Cuộc biểu tình chính trị lớn nhất trong lịch sử của Ba Lan với gần một triệu người tham gia.

Ý nghĩa và tác động

Chính trị trong nước

Những cuộc biểu tình phản chiến như vậy có thể ảnh hưởng đến uy tín của đảng cầm quyền - nếu bị xem là bỏ qua tiếng nói của người dân. Những đảng nhỏ phản đối vai trò sâu của Ba Lan có thể lợi dụng cơ hội này để thu hút sự ủng hộ, làm áp lực lên chính phủ phải điều chỉnh chính sách.

Chính sách ngoại giao & quốc phòng

Nếu làn sóng phản đối lan rộng, có thể dẫn tới việc Ba Lan phải giảm mức độ hỗ trợ công khai, hoặc thay đổi hình thức hỗ trợ (ví dụ: từ viện trợ quân sự mạnh sang hỗ trợ nhân đạo hoặc ngoại giao nhiều hơn). Việc này cũng có thể ảnh hưởng tới vị thế Ba Lan trong EU/NATO nếu các đồng minh đánh giá rằng Ba Lan không đáng tin cậy về cam kết hỗ trợ.

An ninh quốc gia

Duy trì an ninh biên giới, phòng ngừa xâm nhập không phận, bảo vệ chủ quyền - đó là trách nhiệm của chính quyền. Tuy nhiên, người dân lo rằng việc can dự quá sâu có thể đặt Ba Lan vào thế đối đầu với Nga, tăng nguy cơ bị xâm phạm hoặc trả đũa.

Quan hệ với Ukraine

Việc Ba Lan giảm vai trò hỗ trợ có thể gây ảnh hưởng tâm lý với Ukraine, làm giảm một liên kết quan trọng về hậu cần, chính trị, và tinh thần. Ukraine rất cần sự ủng hộ từ các nước láng giềng như Ba Lan.

Liệu chính phủ Ba Lan sẽ đáp lại các biểu tình bằng cách thay đổi chính sách hay chỉ bằng lời nói, tuyên bố mềm hơn? Việc điều chỉnh như thế nào - giảm viện trợ quân sự, hạn chế tuyên truyền trong nước, hay tìm cách minh bạch hơn về chi tiêu quốc phòng - đều là những khả năng.

Liệu những tiếng nói phản đối sẽ tiếp tục lớn lên, kết nối với các phong trào xã hội rộng hơn (kinh tế, chi phí sinh hoạt, quyền công dân)? Nếu việc biểu tình phản chiến được tập hợp hiệu quả, có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc bầu cử tiếp theo hoặc sự đồng thuận chính trị.

Vai trò của truyền thông: nếu truyền thông và mạng xã hội tiếp tục là nơi người dân diễn đạt quan điểm phản đối, truyền thông độc lập có vai trò quan trọng trong việc đưa tin đa chiều, tránh cực đoan hóa. Nếu không, việc thông tin sai lệch hoặc tuyên truyền có thể làm phân hóa sâu hơn.

Quan hệ quốc tế - đặc biệt với NATO và EU: Ba Lan là một thành viên chủ chốt ở vùng Đông Âu; nếu Ba Lan giảm vai trò hỗ trợ Ukraine, các đồng minh có thể đặt câu hỏi về cam kết, ảnh hưởng đến an ninh tập thế. Ngược lại, Ba Lan cũng cần đảm bảo rằng sự hỗ trợ không khiến nước này phải chịu quá nhiều rủi ro.

Việc người dân Ba Lan biểu tình, nói rõ rằng họ không muốn chính phủ tham gia sâu vào chiến tranh Ukraine, phản ánh những mâu thuẫn thực tế giữa chính sách đối ngoại, an ninh quốc gia, và mong muốn của người dân được sống trong bình yên, tập trung vào phát triển trong nước. Nó là dấu hiệu của một xã hội dân chúa - nơi có sự tranh luận công khai, người dân lên tiếng khi cảm thấy chính sách quốc gia có nguy cơ ảnh hưởng tới cuộc sống của họ.

Tương lai cách ba Lan điều chỉnh sự tham gia - hay từ chối tham gia - vào việc hỗ trợ Ukraine sẽ tùy thuộc vào sức ép từ bên trong (biểu tình, dư luận), cân nhắc từ bên ngoài (liên minh quốc tế, NATO, EU), và sự đánh giá về những lợi ích rủi ro an ninh.