Toàn cảnh nước mỹ

Bối cảnh chính trị và quân sự

Chiến tranh Nga-Ukraine, bùng nổ năm 2022, vẫn tiếp tục căng thẳng kéo dài đến giữa năm 2025. Ukraine liên tục bị tấn công bằng tên lửa và drone, đe dọa nghiêm trọng hạ tầng dân sự và quân sự. Trong bối cảnh này, châu Âu và Mỹ đang tìm cách triển khai các biện pháp đảm bảo an ninh cho Ukraine, nhằm ngăn chặn sự leo thang và duy trì lợi thế trên chiến trường.

Châu Âu đã mạnh mẽ kêu gọi Washington hỗ trợ dưới hình thức máy bay quân sự, hệ thống phòng không, trinh sát và bảo đảm an ninh tổng thể - đặc biệt là triển khai các tiêm kích F-35 đến Romania như một phần của các "bảo chứng an ninh" dành cho Ukraine.

Châu Âu kêu gọi Mỹ: Triển khai máy bay quân sự tại Romania

Đề xuất triển khai tiêm kích F-35 tại Romanian airbase

Các quốc gia châu Âu đang tăng áp lực lên Tổng thống Mỹ Donald Trump để triển khai các tiêm kích F-35 tại căn cứ không quân Mihail Kogălniceanu ở Romania - một trong những căn cứ lớn nhất của NATO tại châu Âu. Mục tiêu là tạo lá chắn không phận, ngăn chặn nguy cơ gia tăng xâm nhập từ phía Nga

Loạt biện pháp yêu cầu đi kèm

Bên cạnh F-35, châu Âu còn yêu cầu:

• Quyền truy cập hệ thống định vị GPS và trinh sát của Mỹ (bao gồm cho phép máy bay trinh sát Rivet Joint hoạt động trên Biển Đen).

• Cung cấp hệ thống phòng không hiện đại, như Patriot và NASAMS, nhằm tăng cường khả năng phòng thủ trước tên lửa và drone Nga.

Mỹ: Vai trò hạn chế, chủ yếu hỗ trợ qua "khung không gian"

Không gửi quân trên bộ

Đại diện Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định Washington sẽ không gửi binh sĩ Mỹ đến Ukraine, nhưng có thể hỗ trợ bằng không kích hay hỗ trợ an ninh thông qua trên không

Vai trò tối thiểu nhưng vẫn tham gia

Mỹ cho thấy sẽ tham gia vào một vai trò giới hạn, chủ yếu là hỗ trợ gián tiếp thông qua các hệ thống an ninh và thông tin. Trong một số cuộc gọi, Thư ký Ngoại giao và cố vấn an ninh Mỹ nhấn mạnh châu Âu cần là lực lượng chủ chốt, còn Mỹ có thể hỗ trợ kỹ thuật và giám sát từ xa

Các phương án quân sự đa dạng

Tại Washington có cuộc gặp giữa tổng chỉ huy quân đội Mỹ và lãnh đạo quân đội từ Pháp, Đức, Anh, Ý, Phần Lan - cùng thảo luận về một loạt phương án: từ triển khai máy bay, đến hỗ trợ phòng không hoặc thậm chí thiết lập vùng cấm bay.

Quan điểm thận trọng và phản hồi dè dặt

Mỹ thể hiện thái độ thận trọng. Phát ngôn từ Lầu Năm Góc và các quan chức quốc phòng như Elbridge Colby cho biết vai trò của Mỹ trong "bảo chứng an ninh" Ukraine sẽ là "tối thiểu," dựa vào châu Âu đảm nhận phần lớn trách nhiệm lâu dài.

Châu Âu hối thúc Mỹ điều máy bay quân sự bảo vệ an ninh cho Ukraine

Sáng kiến do châu Âu lãnh đạo: "European Sky Shield"

Châu Âu đang phát triển một chiến lược phòng không độc lập mang tên European Sky Shield (Tấm khiên bầu trời châu Âu) - nhằm bảo vệ phía Tây và trung tâm Ukraine khỏi tên lửa và drone.

Yếu tố chính:

• Triển khai đến 120 tiêm kích châu Âu (bao gồm F-16, Rafale, Eurofighter, Gripen, hoặc tương đương F-35).

• Tạo ra một Vùng bảo vệ hàng không tích hợp (IAPZ), hoạt động đồng thời với Không quân Ukraine.

• Hạn chế can thiệp sâu (vẫn giữ khoảng cách an toàn với tuyến chiến đấu), nhằm giảm khả năng leo thang căng thẳng.

Đây là ý tưởng cho thấy châu Âu chủ động hơn, giảm bớt phụ thuộc vào Mỹ và nâng cao năng lực tự bảo vệ.

Tổng hợp và tầm quan trọng chiến lược

Châu Âu đề nghị Mỹ triển khai tiêm kích F-35 tại Romania, đồng thời hỗ trợ về phòng không, trinh sát và định vị. Còn Mỹ giữ vai trò không gửi quân bộ, hỗ trợ hạn chế qua bảo vệ trên không và kỹ thuật. Song song đó, sáng kiến European Sky Shield do Liên minh châu Âu khởi xướng được xem là bước tiến nhằm nâng cao khả năng tự chủ phòng thủ. Thách thức vẫn hiện hữu khi Nga tiếp tục phản đối, đòi quyền phủ quyết, Mỹ giữ thế thận trọng trong bối cảnh địa chính trị biến động.

Hướng đi triển vọng

Cân bằng trách nhiệm: Châu Âu chủ động hơn trong việc tự bảo vệ Ukraine, chủ động hình thành hệ thống phòng không độc lập.

Vai trò chiến lược của Mỹ: Dù hạn chế, việc Mỹ vẫn duy trì đóng góp qua căn cứ Romania, trinh sát, hỗ trợ kỹ thuật... vẫn rất quan trọng để bổ sung năng lực.

Khuyến nghị tiến triển: Cần nhanh chóng hoàn thiện kế hoạch European Sky Shield, phối hợp chặt với Mỹ về hậu cần, thông tin, và đảm bảo khả năng phản ứng.

Ngăn chặn leo thang: Bằng cách giữ hoạt động tránh tiếp cận trực tiếp với căng thẳng biên giới, những đề xuất này góp phần giảm nguy cơ biến cuộc xung đột thành đối đầu NATO-Nga.