Toàn cảnh nước mỹ

Dưới đây là phân tích chi tiết giải thích vì sao Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thay đổi lập trường, loại bỏ yêu cầu ngừng bắn (ceasefire) và chuyển sang đề xuất trực tiếp theo đuổi một thỏa thuận hòa bình toàn diện để kết thúc chiến tranh Ukraine - một bước ngoặt gây chấn động dư luận quốc tế.

Trong suốt thời gian đầu nhiệm kỳ, chính quyền Trump nêu rõ lập trường: ưu tiên ngừng bắn như một điều kiện tiên quyết để bắt đầu đàm phán hòa bình. Ví dụ:

Tháng 3/2025, Mỹ do Trump dẫn đầu đã trung gian đạt một thỏa thuận ngừng bắn có giới hạn - cấm tấn công vào cơ sở hạ tầng ở Biến Đen và năng lượng trong 30 ngày bắt đầu từ 18/3

Ngoài ra, Trump thậm chí đã đặt ra tối hậu thư 50 ngày để nếu Nga không đồng ý ngừng bắn, Mỹ sẽ suy nghĩ tới tăng viện trợ vũ khí cho Ukraine

Tuy vậy, sang giữa năm 2025, chính quyền Trump cũng từng thể hiện một số dấu hiệu mềm mỏng hơn: Trump từng bày tỏ "thất vọng" với Putin khi không có tiến triển ngừng bắn, và bắt đầu gửi thêm vũ khí cho Ukraine.

Như vậy, yêu cầu ngừng bắn rõ ràng từng được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, một cuộc họp quan trọng sau đó đã lật ngược hoàn toàn tư duy này.

Cuộc gặp lịch sử ở Alaska: Trump thay đổi chiến lược

Tháng 8/2025, tại một hội nghị thượng đỉnh ở Anchorage (Alaska), Tổng thống Trump đã có cuộc gặp kéo dài với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Điều đáng chú ý: Trump trước đó từng tuyên bố không hài lòng trừ khi ngừng bắn đạt được.

Tuy nhiên, ngay sau hội nghị, Trump công khai thay đổi vị trí: không cần ngừng bắn trước, mà "phải đi thẳng tới thỏa thuận hòa bình toàn diện" (peace agreement). Theo chính Trump, "đã thỏa thuận rằng cách tốt nhất để kết thúc cuộc chiến khủng khiếp giữa Nga và Ukraine là đi thẳng đến một thỏa thuận hòa bình, không phải chỉ dừng lại ở ngừng bắn, vì ngừng bắn thường không bền vững."

Bước chuyển này mang dấu ấn rõ ràng của Kremlin: Chủ tịch Putin đã yêu cầu Ukraine phải rút khỏi Donetsk và Luhansk - đổi lại, ông đề nghị đóng băng tiền tuyến ở các khu vực khác. Trump đã phản ánh quan điểm này, đồng thời loại bỏ yêu cầu ngừng bắn

Trump nhấn mạnh sẽ tiếp tục đàm phán - bao gồm một cuộc họp ba bên Mỹ-Nga-Ukraine - nếu cần, nhưng hiện tại ông ưu tiên tiến tới hòa bình hơn là trì hoãn bằng ngừng bắn tạm thời

Phân tích động cơ của Trump

Các nhà phân tích cho rằng Trump có thể bị động từ việc nghẹt thở trong các nhiệm kỳ trước: ông có thể muốn đạt được một "cú đánh ngoại giao lớn" trước thời gian trước nhiệm kỳ kế tiếp. Thoả thuận ngừng bắn vốn thường thất bại, trong khi hòa bình toàn diện - nếu đạt được - là con đường ngoạn mục hơn.

Washington Post cảnh báo Trump có thể đang vội mượn ánh hào quang của hòa bình để "che đậy" những bước lùi ngoại giao thực tế. Trước đó, theo Atlantic Council, Trump từng đưa ra các điều khoản gây tranh cãi: Chẳng hạn, bán dầu khí cho Mỹ như "đền bù". Thậm chí hội ý về việc sẵn sàng chấp nhận phần lớn yêu sách cúa Kremlin.

Tổng thống Trump lại thay đổi lập trường về cuộc chiến giữa Nga và Ukraine

Phản ứng quốc tế - từ ủng hộ đến cảnh báo

Các nhà lãnh đạo châu Âu như Đức, Pháp, Anh trong nhóm "coalition of the willing" vẫn nhấn mạnh tôn trọng chủ quyền Ukraine, song hoan nghênh sáng kiến về đối thoại - miễn là có sự tham gia của Kyiv.

Một số căng thẳng trong nỗ lực kết hợp hành động: "Chúng tôi sẵn sàng làm việc với Trump và Zelenskyy, nhưng sẽ là Ukraine quyết định lãnh thổ" - theo phát biểu chung của các nhà lãnh đạo châu Âu

Financial Times dẫn phản ứng gay gắt từ Kyiv, gọi bước đi này là "đòn đâm từ phía sau" ("stab in the back"), coi đây là nguy cơ lớn tới nên độc lập quốc gia. Tổng thống Zelenskyy tuyên bố khó có thể nhượng vùng Donbas vì điều đó là "vi hiến" và có thể tạo đà cho Nga tiếp tục tiến quân. Ông cũng nhấn mạnh rằng ngừng giết người là điều cơ bản trong dừng chiến tranh, nhưng Nga không cho thấy thiện chí ngừng bắn.

Khẩu hiệu "Nothing about Ukraine without Ukraine" (Không có gì về Ukraine... nếu không có Ukraine) được các quốc gia phương Tây, NATO và UN xác nhận rõ ràng, là nguyên tắc không thể xem nhẹ

Vì sao Trump thay đổi?

Chiến lược ngoại giao "gây tiếng vang": Trump muốn đạt thỏa thuận hòa bình mang dấu ấn.

Linh hoạt theo lập trường của Putin: Bỏ qua ngừng bắn theo yêu cầu của Putin nhằm có lợi cho chính mình.

Giảm áp lực đối đầu: Hạn chế trừng phạt ngay, tạo không gian trung hòa.

Nhận thức về hiệu quả của ngừng bắn tạm thời: Trump có vẻ coi ngừng bắn là không đủ hiệu quả; hoà hoãn toàn diện là mục cuối cùng.

Phản ứng từ đồng minh và Ukraina: Dù có phản đối, nhưng kỳ vọng vẫn giữ vai trò của Ukraine trong đàm phán.

Những hệ lụy tiềm ẩn

Rủi ro cho Ukraine: Ngừng bắn tạm thời giúp bảo vệ dân thường; loại bỏ cơ chế này có thể để Ukraine chịu tổn thất tiếp tục.

Cấm địa phán quyết: Nếu Ukraine bị đe dọa phải nhượng Donbas, đó là vi phạm chủ quyền và khả năng kích động tiếp tục xung đột.

Rạn nứt đồng minh phương Tây: Việc Trump lách qua nguyện vọng của châu Âu làm suy yếu lập trường đoàn kết.

Trong nước: Chính sách này có thể gây tranh cãi trong quốc nội Mỹ - giữa quan điểm hòa giải và quan điểm đối đầu với Nga.

Tổng thống Donald Trump đã thực hiện một bước ngoặt chiến lược, loại bỏ yêu cầu ngừng bắn trước mà thay vào đó thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình toàn diện - một hướng đi phù hợp với các yêu cầu của Putin nhưng gây lo ngại sâu sắc cho Ukraine và các đồng minh phương Tây.

Lý do chính nằm ở tham vọng ngoại giao táo bạo, sẵn sàng đồng thuận với Nga để tìm kiếm thiện chí và "dấu ấn hòa bình",  ngay cả khi điều đó có thể làm suy yếu Ukraine. Hiện tại, cuộc gặp với Zelenskyy tại Washington sẽ là bước tiếp theo quyết định.