Câu chuyện Đại sứ

Dù cả hai bên đều tuyên bố mong muốn tránh xung đột vũ trang quy mô lớn, thực tế chính trị - an ninh hiện nay cho thấy con đường đi tới hòa hoãn vẫn còn xa và nhiều bất trắc.

Cội rễ lịch sử của xung đột

Tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia không phải là vấn đề mới. Nhiều điểm nóng đã tồn tại hàng thập kỷ, đặc biệt tại các khu vực gắn lền với di sản lịch sử và tôn giáo.

Các bản đồ thời kỳ thuộc địa, cách diễn giải khác nhau về đường biên giới, cũng như yếu tố chủ quyền mang tính biểu tượng đã khiến bất kỳ sự nhượng bộ nào cũng trở nên nhạy cảm về mặt chính trị trong nước.

Trong bối cảnh đó, mỗi đợt va chạm vũ trang, dù quy mô nhỏ, đều nhanh chóng bị đẩy lên thành vấn đề danh dự quốc gia.

Điều này khiến các nhà lãnh đạo khó linh hoạt trên bàn đàm phán, nhất là khi dư luận trong nước bị kích động bởi truyền thông và các nhóm chính trị cứng rắn.

Yếu tố chính trị nội bộ chi phối quyết định

Một trong những rào cản lớn nhất đối với thỏả thuận ngừng bắn là tình hình chính trị nội bộ của mỗi nước.

Tại Thái Lan, chính trường vốn đã phân hóa sâu sắc, với quân đội vẫn đóng vai trò quan trọng trong các vấn đề an ninh quốc gia.

Bất kỳ dấu hiệu "xuống thang" nào trước Campuchia đều có nguy cơ bị các phe đối lập khai thác như biểu hiện của sự yếu kém.

Trong khi đó, tại Campuchia, chính quyền phải cân bằng giữa việc duy trì ổn định trong nước và khẳng định lập trường cứng rắn nhằm bảo vệ chủ quyền.

Việc tỏ ra mềm mỏng có thể làm suy giảm uy tín của giới lãnh đạo, đặc biệt trong bối cảnh chủ nghĩa dân tộc vẫn là công cụ huy động sự ủng hộ hiệu quả.

Xung đột giữa Thái Lan và Campuchia không có dấu hiệu hạ nhiệt

Thiếu lòng tin chiến lược

Lòng tin giữa hai bên đang ở mức thấp, khiến các cơ chế giám sát ngừng bắn khó phát huy hiệu quả.

Các cáo buộc vi phạm thỏa thuận trước đây, dù chưa được kiểm chứng đầy đủ, đã tạo ra tâm lý nghi kỵ lẫn nhau.

Trong điều kiện đó, ngay cả khi đạt được thỏa thuận trên giấy, nguy cơ tái diễn xung đột do hiểu lầm hoặc hành động đơn lẻ từ lực lượng địa phương vẫn rất cao.

Ngoài ra, việc thiếu một cơ chế trung gian đủ mạnh và được cả hai bên tin cậy cũng làm giảm khả năng duy trì ngừng bắn lâu dài. Các cuộc đối thoại song phương thường rơi vào bế tắc khi mỗi bên đều ưu tiên lợi ích an ninh ngắn hạn.

Vai trò hạn chế của các cơ chế khu vực

Dù ASEAN luôn nhấn mạnh nguyên tắc giải quyết hòa bình tranh chấp, vai trò của tổ chức này trong các xung đột song phương vẫn mang tính hỗ trợ hơn là quyết định.

Nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ khiến ASEAN khó tạo ra sức ép đủ lớn buộc các bên nhượng bộ.

Các nỗ lực kêu gọi kiềm chế, đối thoại và sử dụng biện pháp hòa bình tuy có giá trị về mặt ngoại giao, nhưng chưa đủ để giải quyết tận gốc những bất đồng sâu sắc về lãnh thổ và an ninh.

Triển vọng ngắn hạn và hệ lụy khu vực

Trong ngắn hạn, khả năng đạt được một thỏa thuận ngừng bắn bền vững là không cao.

Nhiều khả năng hai bên chỉ dừng lại ở các thỏa thuận tạm thời, mang tính giảm căng thẳng tình huống, hơn là một cơ chế hòa bình lâu dài.

Điều này đồng nghĩa với việc nguy cơ bùng phát xung đột cục bộ vẫn hiện hữu, đặc biệt trong những thời điểm nhạy cảm về chính trị.

Về lâu dài, nếu không có một khuôn khổ đàm phán toàn diện, tranh chấp Thái Lan - Campuchia có thể tiếp tục làm suy yếu niềm tin chiến lược trong khu vực, ảnh hưởng đến ổn định của tiểu vùng Đông Nam Á lục địa.

Trong bối cảnh khu vực đang phải đối mặt với nhiều thách thức an ninh phi truyền thống, việc duy trì một điểm nóng xung đột rõ ràng không phải là kịch bản mà bất kỳ quốc gia nào mong muốn.

khó khăn trong việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia phản ánh sự đan xen phức tạp giữa lịch sử, chính trị nội bộ và thiếu lòng tin chiến lược.

Chỉ khi các bên sẵn sàng đầu tư nghiêm túc vào đối thoại dài hạn, cùng với sự hỗ trợ hiệu quả hơn từ các cơ chế khu vực, triển vọng hòa bình bền vững mới có cơ hội trở thành hiện thực.