Toàn cảnh nước mỹ

Trong một động thái gây chú ý trên trường quốc tế, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ tuyên bố muốn thúc đẩy hòa đàm với Ukraina, đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong chiến lược đối ngoại của Washington đối với cuộc xung đột đang diễn ra ở Đông Âu.

Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Nhà Trắng, ông Trump nhấn mạnh rằng "đã đến lúc các bên liên quan cần ngồi lại, tìm kiếm giải pháp ngoại giao thay vì kéo dài tình trạng đối đầu quân sự."

Động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng kéo dài nhiều năm qua giữa Ukraina và Nga, với Mỹ và các đồng minh phương Tây đóng vai trò cung cấp hỗ trợ quân sự, tài chính cho Kiev. Việc ông Trump chuyển từ lập trường cứng rắn sang nhấn mạnh đối thoại hòa bình khiến dư luận quốc tế vừa bất ngờ vừa quan tâm, đặt ra câu hỏi về định hướng chính sách mới của Washington.

Bối cảnh lịch sử của quan hệ Mỹ – Ukraina

Kể từ khi xung đột Nga – Ukraina bùng nổ, Mỹ luôn là một trong những nước ủng hộ mạnh mẽ nhất cho Kiev, cung cấp hàng tỷ USD viện trợ và các loại vũ khí hiện đại. Dưới thời Trump, chính sách này ban đầu vẫn duy trì, nhưng ông nhiều lần bày tỏ quan điểm không muốn Mỹ “mắc kẹt” trong các cuộc chiến tốn kém ở nước ngoài.

Những tuyên bố mới nhất cho thấy Trump đang dần dịch chuyển sang chiến lược “ngoại giao thực dụng” – tức là chú trọng lợi ích quốc gia Mỹ, giảm chi phí, đồng thời duy trì vai trò trung gian để nâng cao vị thế của Washington trong đàm phán quốc tế. Một số nhà phân tích cho rằng đây có thể là cách ông Trump “định hình” di sản chính trị của mình trước thềm các cuộc bầu cử sắp tới.

Động cơ của sự thay đổi chiến thuật

Giới quan sát cho rằng có ba động cơ chính giải thích cho sự thay đổi này:

·      Sức ép nội bộ Mỹ: Sau nhiều năm viện trợ Ukraina, một bộ phận cử tri Mỹ bắt đầu tỏ ra mệt mỏi với các khoản chi khổng lồ cho xung đột ở nước ngoài. Trump vốn nhạy bén với dư luận và luôn tìm cách đáp ứng mong đợi của người dân.

·      Cân bằng chiến lược với Nga: Việc chuyển hướng sang hòa đàm có thể mở ra kênh tiếp xúc mới với Moskva, đồng thời giúp Mỹ tránh bị lôi kéo sâu vào cuộc đối đầu dài hạn.

·      Vị thế quốc tế: Nếu thành công thúc đẩy hòa đàm, ông Trump có thể ghi điểm như một nhà lãnh đạo có khả năng “dập tắt” một trong những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất ở châu Âu kể từ Chiến tranh Lạnh.

Phản ứng từ Ukraina và các đồng minh châu Âu

Phía Ukraina, trong phản ứng đầu tiên, tỏ ra thận trọng trước tuyên bố của ông Trump. Một quan chức Bộ Ngoại giao Ukraina được trích dẫn cho rằng Kiev “hoan nghênh mọi sáng kiến hòa bình nhưng sẽ không chấp nhận những thỏa thuận làm suy giảm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.”

Các đồng minh châu Âu, đặc biệt là Đức và Pháp, vốn đã nhiều lần kêu gọi giải pháp ngoại giao, có thể coi đây là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, họ cũng quan ngại rằng Mỹ có thể cắt giảm hỗ trợ cho Ukraina trong lúc Kiev vẫn đang cần nguồn lực để duy trì phòng thủ.

Tổng thống Trump liên tục thay đổi lập trường về cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine

Những kịch bản có thể xảy ra

Nếu kế hoạch hòa đàm của ông Trump được thực hiện, có thể xuất hiện một số kịch bản:

·       Đàm phán song phương hoặc đa phương: Mỹ có thể đứng ra làm trung gian tổ chức các cuộc đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraina, hoặc thông qua Liên Hợp Quốc, Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE).

·       Thỏa thuận ngừng bắn tạm thời: Đây có thể là bước đầu tiên để giảm căng thẳng, trước khi đàm phán về các vấn đề chính trị, lãnh thổ và an ninh.

·       Cơ chế bảo đảm an ninh mới: Mỹ và các nước châu Âu có thể đề xuất một cơ chế bảo đảm an ninh lâu dài cho Ukraina, đổi lại Kiev cam kết trung lập hoặc hạn chế tham gia các khối quân sự.

Tuy nhiên, những kịch bản này chỉ có thể thành hiện thực nếu các bên thực sự có thiện chí và sẵn sàng nhượng bộ lẫn nhau – điều mà hiện tại chưa hề dễ dàng.

Thách thức và hoài nghi

Không ít nhà phân tích bày tỏ sự hoài nghi về tính khả thi của kế hoạch hòa đàm này. Lý do là vì cả Nga và Ukraina đều đang ở thế đối đầu gay gắt, chưa bên nào đạt đủ lợi thế trên chiến trường để chấp nhận nhượng bộ.

Đồng thời, lập trường của Mỹ cũng không thống nhất: Quốc hội và Lầu Năm Góc vẫn ủng hộ viện trợ quân sự cho Kiev, trong khi Nhà Trắng dưới thời Trump lại phát tín hiệu muốn giảm can thiệp.

Ngoài ra, các yếu tố chính trị nội bộ ở Mỹ – bao gồm cạnh tranh giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ – có thể làm thay đổi hướng đi của chính sách đối ngoại bất kỳ lúc nào.

Tác động đối với cục diện toàn cầu

Nếu Mỹ thực sự chuyển hướng sang hòa đàm, điều này có thể tạo ra những hệ lụy lớn:

·       Châu Âu phải tự chủ hơn: EU sẽ buộc phải gia tăng ngân sách quốc phòng, tự đảm nhiệm vai trò hỗ trợ Ukraina thay vì dựa hoàn toàn vào Mỹ.

·       Nga có cơ hội củng cố vị thế: Nếu đàm phán thành công, Moskva có thể tìm kiếm các điều kiện có lợi cho mình, đặc biệt về vấn đề cấm vận và công nhận thực tế lãnh thổ.

·       Sự điều chỉnh chính sách toàn cầu: Một nước Mỹ ưu tiên hòa đàm hơn can thiệp quân sự có thể khiến các đối thủ và đồng minh cũng phải tính toán lại chiến lược.

Thông điệp chính trị của ông Trump

Với tuyên bố muốn hòa đàm, Tổng thống Trump gửi đi một thông điệp rõ ràng: ông không muốn nước Mỹ tiếp tục “đổ tiền” vào các cuộc chiến ở nước ngoài mà không có hồi kết. Đây là lập trường từng giúp ông giành được sự ủng hộ của nhiều cử tri trong các kỳ bầu cử trước. Việc nhấn mạnh giải pháp ngoại giao còn giúp Trump thể hiện hình ảnh một nhà lãnh đạo “biết dừng lại đúng lúc” và đặt lợi ích nước Mỹ lên hàng đầu.

Một số nhà quan sát còn nhận định rằng đây là “nước cờ” để ông Trump chuẩn bị cho các cuộc thương lượng quốc tế rộng hơn, trong đó Mỹ có thể “gác” các vấn đề gây tranh cãi để đổi lấy hợp tác kinh tế hoặc an ninh có lợi.

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump “lại thay đổi chiến thuật” để muốn thúc đẩy hòa đàm với Ukraina phản ánh một xu hướng mới trong chính sách đối ngoại của Washington – xu hướng coi trọng đối thoại và tính toán lợi ích thực tế hơn là đối đầu lâu dài. Dù còn nhiều trở ngại và chưa chắc thành công, động thái này vẫn được nhìn nhận như một bước ngoặt đáng chú ý, có thể mở ra cơ hội chấm dứt một trong những cuộc khủng hoảng lớn nhất thế kỷ 21.

Nếu ông Trump thực sự đưa được các bên ngồi lại bàn đàm phán, đây không chỉ là dấu ấn chính trị đối với cá nhân ông mà còn có thể định hình lại cấu trúc an ninh châu Âu và vai trò của Mỹ trong thế giới đa cực hiện nay. Tương lai của sáng kiến hòa bình này sẽ phụ thuộc vào thiện chí của các bên, nhưng ít nhất nó cho thấy cánh cửa ngoại giao vẫn chưa khép lại hoàn toàn.