Toàn cảnh nước mỹ

Trước khi đưa ra lời tuyên bố này, Trump đã có cuộc gọi với Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky, trong đó Zelensky khẳng định rằng Ukraina rất mong muốn được trang bị tên lửa hành trình Tomahawk hoặc các vũ khí tấn công tầm xa khác.

Trump cho biết ông có thể "nói với Nga rằng nếu chiến tranh không được giải quyết, tôi sẽ gửi Tomahawk" - đồng thời nhấn mạnh: "Tomahawk là một vũ khí đáng kinh ngạc, rất mang tính tấn công." Ông cũng nói rằng có thể ông sẽ bàn với Moscow trước khi quyết định chính thức, nhằm giảm thiểu rủi ro leo thang trực tiếp

Phía Nga đã phản ứng nhanh - phát ngôn viên Kremlin Dmitry Peskov nói rằng việc bàn đến Tomahawk là một trong những chủ đề gây "quan ngại cực kỳ" và rằng việc chuyển giao vũ khí tầm xa như vậy có thể đẩy quan hệ Nga - Hoa Kỳ vào giai đoạn căng thẳng mới. Điện Kremlin nhấn mạnh đây sẽ là "một bước leo thang mới" nếu được thực hiện.

Điều đáng chú ý là các loại tên lửa Tomahawk có tầm bắn rất lớn - khoảng 2.500 km (khoảng 1.550 dặm) - cho phép Ukraina có khả năng tấn công sâu vào vùng lãnh thổ Nga, kể cả vùng trung tâm như Moskva nếu định hướng sử dụng được cho phép. Vì thế, việc cung cấp Tomahawk sẽ đánh dấu bước ngoặt chiến lược: từ hỗ trợ quốc phòng đến khả năng mở rộng phạm vi tấn công.

Sử dụng như đòn bẩy ngoại giao

Lời tuyên bố của Trump về Tomahawk có thể được hiểu như một biện pháp gây áp lực chiến lược. Bằng cách "lời nói trước" rằng Hoa Kỳ có thể can thiệp mạnh hơn nếu Nga không điều chỉnh chiến lược, Trump đặt Moscow vào tình thế phải cân nhắc chi phí gia tăng nếu tiếp tục leo thang. Đây là cách sử dụng chính sách hăm dọa (threat diplomacy) trong tranh chấp quốc tế.

Tăng cường sức răn đe cho Ukraina

Nếu Ukraina thực sự được trang bị Tomahawk, lực lượng phòng thủ Kiev sẽ không chỉ giữ vai trò phòng ngự mà còn có khả năng gây áp lực chiến lược vào hậu phương Nga, buộc Moscow phải cân nhắc rủi ro khi mở các cuộc tấn công xa. Điều này có thể làm Nga phải phân bổ thêm tài nguyên để bảo vệ lãnh thổ sâu hơn, tạo áp lực lan tỏa lên chiến tuyến.

Tạo áp lực lên Nga trong đàm phán hòa bình

Việc đe dọa vũ khí tầm xa có thể đẩy Nga vào bàn đàm phán với lợi thế thấp hơn, bởi nếu chiến tranh lan rộng, Nga có nguy cơ bị tấn công sâu, bao gồm cơ sở hậu cần, kho dự trữ, đường tiếp tế. Trong ngữ cảnh như vậy, Moscow có thể xem xét thỏa hiệp hoặc giảm bớt cấp độ tấn công nhằm giảm thiệt hại tiềm năng.

Tổng thống Trump đe dọa sẽ cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine

Nga: phản ứng mạnh mẽ

Nga đã cảnh báo rằng việc cung cấp Tomahawk cho Ukraina sẽ làm phá vỡ quan hệ giữa Washington và Moscow, đưa cuộc xung đột vào giai đoạn "mới, chất lượng cao hơn" của leo thang. Putin từng khẳng định rằng việc Hoa Kỳ chuyển giao tên lửa tầm xa sẽ là bước vượt quá "giới hạn đỏ" trong quan hệ quốc tế.

Nga cũng có thể đáp trả bằng các biện pháp quân sự, chính trị hoặc kinh tế - ví dụ tăng cường tấn công vào các mục tiêu Mỹ hoặc liên minh, đe doạ các vũ khí chiến lược, hoặc rút khỏi các thỏa thuận kiểm soát vũ khí.

Các đồng minh phương Tây và NATO

Việc Trump đe dọa Tomahawk sẽ đặt các đồng minh NATO trước một lựa chọn khó khăn: có tiếp tay chuyển vũ khí tầm xa hay không? Nếu đồng ý, họ phải chia sẻ rủi ro, nếu từ chối, họ có thể bị chỉ trích là bảo thủ hoặc không đủ quyết tâm trước Nga. Bên cạnh đó, NATO có thể bị lôi kéo vào xung đột gián tiếp nếu Nga trả đũa mạnh mẽ.

Ngoài ra, việc một quốc gia thành viên (hay quốc gia đồng minh) hỗ trợ vũ khí tấn công sâu cho Ukraina có thể bị coi là bước tiến từ "hỗ trợ phòng thủ" sang "tham chiến gián tiếp", làm tăng căng thẳng giữa NATO và Nga.

Rủi ro leo thang thành xung đột rộng lớn hơn

Một trong những rủi ro lớn nhất là nếu Ukraina sử dụng Tomahawk để tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Nga - nhất là nếu có thương vong hoặc bị cáo buộc tấn công dân sự - Moskva có thể trả đũa vào mục tiêu Mỹ hoặc căn cứ đồng minh. Điều này có thể mở ra một chu kỳ leo thang dẫn đến xung đột khu vực rộng lớn.

Hơn nữa, việc chuyển giao vũ khí tấn công sâu có thể làm thay đổi tính chất cuộc chiến: từ xung đột khu vực sang đối đầu gián tiếp giữa cường quốc - với nguy cơ đụng độ trực tiếp hoặc bùng nổ khủng hoảng vũ khí chiến lược.

Hạn chế và câu hỏi còn bỏ ngỏ

Một trong những vấn đề lớn là làm sao đảm bảo Ukraina sử dụng tên lửa Tomahawk chỉ nhằm vào mục tiêu quân sự, không vi phạm luật chiến tranh hoặc tấn công vào khu dân cư. Trump đã nói rằng ông muốn biết Ukraina sẽ làm gì với chúng trước khi quyết định chuyển giao. Việc kiểm soát, giám sát sẽ là thách thức lớn.

Khả năng phòng thủ và đáp trả của Nga

Nga có hệ thống phòng không và khả năng đánh chặn cao, cũng như khả năng phản ứng bằng tên lửa hoặc biện pháp điện tử. Việc Ukraina tấn công sâu cũng có thể dễ bị đối phó bằng phản công mạnh, và nếu bại lộ vị trí, hệ thống hậu cần của Ukraina có thể bị tổn thương.

Chính trị trong nước và quốc tế

Trump vốn đang là một lãnh đạo với phong cách quyết đoán và đôi khi gây tranh cãi. Việc đưa ra lời đe dọa như này có thể bị phản đối trong chính giới Hoa Kỳ - bởi những người lo ngại việc kéo Mỹ vào chiến tranh lớn hơn hoặc trở thành bên tham chiến thực sự.

Trên bình diện quốc tế, việc chuyển giao vũ khí tấn công sâu có thể bị các quốc gia trung lập, tổ chức quốc tế hoặc Liên Hợp Quốc xem là một bước leo thang nguy hiểm, làm mất cân bằng trong luật quốc tế, gây phản ứng từ nhiều quốc gia liên quan.

Đánh giá và triển vọng

Tuyên bố của Trump về việc sẵn sàng cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraina nếu Nga không "dàn xếp" chiến tranh là một bước táo bạo mang tính chiến lược và mang nhiều hàm ý răn đe rõ ràng. Nó đẩy Nga vào thế phải cân nhắc chi phí leo thang và tạo áp lực quân sự - chính trị lên Moscow. Đồng thời, nó cũng đặt Ukraina vào vị thế có thể chủ động hơn trong chiến lược đối phó, nếu được trang bị vũ khí mạnh hơn.

Tuy nhiên, hành động này không thiếu rủi ro: từ việc leo thang xung đột, trả đũa của Nga, cho đến vấn đề kiểm soát sử dụng vũ khí và phản ứng quốc tế. Chưa rõ Trump có thực sự quyết định chuyển giao tên lửa hay không - hiện tại ông chỉ nói rằng lời tuyên bố đang được xem xét, và có khả năng ông sẽ thảo luận với Nga trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.

Về dài hạn, nếu Trump thực hiện lời đe dọa, đây sẽ là một bước ngoặt quân sự - chiến lược trong cuộc xung đột Ukraina - Nga, làm thay đổi cách thức hỗ trợ quốc tế đối với Ukraina, mở ra các kịch bản leo thang nguy hiểm và tái định hình quan hệ an ninh toàn cầu giữa Hoa Kỳ, Nga và các đồng minh phương Tây.