Câu chuyện Đại sứ

Trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine tiếp tục kéo dài và phương Tây tìm cách gia tăng sức ép kinh tế đối với Moscow, câu chuyện về số tài sản hàng trăm tỷ USD của Nga bị phong tỏa ở nước ngoài đang trở thành tâm điểm tranh cãi quốc tế. Mới đây, Nga đã đưa ra tuyên bố mạnh mẽ, cảnh báo rằng bất kỳ hành động tịch thu tài sản nào từ phía phương Tây sẽ kéo theo "những rủi ro pháp lý cực kỳ lớn" và mở ra một tiền lệ nguy hiểm cho toàn bộ hệ thống tài chính toàn cầu.

Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang bàn bạc khả năng sử dụng một phần hoặc toàn bộ số tài sản Nga bị phong tỏa, ước tính hơn 300 tỷ USD, để hỗ trợ tài chính cho Ukraine. Một số nước phương Tây cho rằng việc này có thể coi như "hình phạt chính đáng" cho Nga, nhưng đồng thời lại vấp phải nhiều ý kiến phản đối về mặt pháp lý và chính trị.

Tranh cãi pháp lý quốc tế

Trong luật pháp quốc tế, nguyên tắc bảo hộ tài sản nhà nước ở nước ngoài là một chuẩn mực quan trọng. Theo Công ước Liên Hợp Quốc về quyền miễn trừ tài sản nhà nước (2004), tài sản của một quốc gia có chủ quyền không thể bị tịch thu hoặc tước đoạt một cách tùy tiện. Điều này nhằm duy trì niềm tin giữa các quốc gia, cũng như bảo đảm sự ổn định của hệ thống tài chính - thương mại toàn cầu.

Nếu phương Tây tiến hành tịch thu, Nga hoàn toàn có thể khởi kiện tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) hoặc các cơ quan trọng tài quốc tế. Không chỉ vậy, việc này còn có thể bị coi là tiền lệ xấu, khiến các quốc gia khác, đặc biệt là những nước không hoàn toàn đồng minh với phương Tây, cảm thấy bất an về an toàn tài sản của họ gửi ở châu Âu hoặc Mỹ.

Các chuyên gia luật quốc tế cũng cảnh báo rằng ranh giới giữa "đóng băng tài sản" và "tịch thu tài sản" là rất mong manh. Trong khi việc đóng băng tạm thời có thể được biện minh là biện pháp trừng phạt, thì việc tịch thu để sử dụng vào mục đích khác lại đi ngược hoàn toàn nguyên tắc về quyền sở hữu hợp pháp.

Tác động kinh tế và hệ quả lâu dài

Nếu phương Tây thực sự tịch thu tài sản Nga, hậu quả có thể vượt xa mục tiêu ban đầu là gây sức ép lên Moscow:

Thứ nhất, khủng hoảng niềm tin tài chính toàn cầu có thể bùng phát. Các quốc gia đang gửi dự trữ ngoại hối ở Mỹ hoặc châu Âu sẽ lo ngại rằng tài sản của họ cũng có thể bị tịch thu trong tương lai nếu xảy ra bất đồng chính trị. Điều này có thể thúc đẩy một xu hướng "phi đô la hóa" và "phi euro hóa", khi nhiều nước tìm cách rút bớt dự trữ khỏi phương Tây để chuyển sang các kênh an toàn hơn như vàng, nhân dân tệ, hoặc các quỹ đầu tư đa phương.

Thứ hai, phản ứng trả đũa từ Nga chắc chắn sẽ xáy ra. Moscow có thế tịch thu hoặc quốc hữu hóa các tài sản phương Tây đang hoạt động tại Nga, bao gồm ngân hàng, doanh nghiệp năng lượng, và các tập đoàn sản xuất. Điều này sẽ gây thiệt hại trực tiếp cho nhiều công ty châu Âu và Mỹ

Thứ ba, các vụ kiện pháp lý kéo dài có thể khiến phương Tây lún sâu vào một cuộc chiến pháp lý - tài chính phức tạp. Nga hoàn toàn có khả năng huy động lực lượng luật sư và sử dụng hệ thống trọng tài quốc tế để đòi lại tài sản, hoặc ít nhất là gây khó khăn nhu việc sử dụng tài sản bị tịch thu.

Nga sẽ trả đũa phương Tây nếu tịch thu tài sản của nước này

Góc nhìn chính trị - chiến lược

Không chỉ dừng ở khía cạnh kinh tế, vấn đề này còn mang ý nghĩa chính trị to lớn. Nếu phương Tây quyết định tịch thu tài sản Nga, đây sẽ được coi là bước leo thang mới trong cuộc đối đầu. Nga có thể tận dụng điều này để củng cố lập luận rằng phương Tây đang hành động phi pháp và "thù địch", từ đó tăng cường chiến dịch tuyên truyền đối nội và đối ngoại.

Ngược lại, nhiều đồng minh phương Tây lại tỏ ra thận trọng. Một số quốc gia EU lo ngại rằng việc tịch thu sẽ gây ra hệ lụy nặng nề cho uy tín tài chính của khối, vốn từ lâu được coi là điểm đến an toàn cho dòng vốn toàn cầu. Chính vì vậy, trong nội bộ phương Tây vẫn chưa đạt được đồng thuận tuyệt đối về phương án này.

Tiền lệ nguy hiểm cho thế giới

Một trong những điểm nhấn trong cảnh báo của Nga là "tiền lệ nguy hiểm". Thực tế, nếu Mỹ và EU tiến hành tịch thu, đây sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại tài sản dự trữ ngoại hối của một cường quốc lớn bị tước đoạt hoàn toàn. Điều này có thể mở ra một kỷ nguyên bất ổn, nơi tài sản quốc gia không còn được bảo đảm bởi luật pháp quốc tế, mà phụ thuộc vào quan hệ chính trị.

Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến Nga, mà còn đến cả những nước đang giữ lập trường trung lập, hoặc thậm chí cả các nước đồng minh của phương Tây. Trong dài hạn, uy tín và sức hấp dần của đồng USD và đông Euro sẽ bị xói mòn, nhường chỗ cho các lựa chọn thay thế.

Tuyên bố cứng rắn của Nga cho thấy Moscow sẽ không khoan nhượng nếu phương Tây tiến tới hành động tịch thu tài sản. Đây không chỉ là vấn đề liên quan đến xung đột Nga - Ukraine, mà còn là cuộc đấu tranh pháp lý và kinh tế toàn cầu về quyền sở hữu tài sản quốc gia.

Nếu phương Tây lựa chọn bước đi này, hệ quả không chỉ dừng lại ở việc gây sức ép tài chính đối với Nga, mà còn có nguy cơ tạo ra một cơn địa chấn trong hệ thống tài chính quốc tế. Khủng hoảng niềm tin, phản ứng trả đũa, và những vụ kiện pháp lý kéo dài sẽ trở thành những thách thức hiện hữu.

Với tất cả những yếu tố trên, câu hỏi lớn đặt ra là: liệu phương Tây có dám chấp nhận rủi ro phá vỡ nguyên tắc quốc tế đã tồn tại hàng chục năm, hay sẽ tìm kiếm những biện pháp trừng phạt khác ít gây tranh cãi hơn?