Hung thủ hành động đơn độc
Công chúng đón nhận 80.000 trang tài liệu này với sự phấn khích tột độ nhưng nhanh chóng được thay thế bằng một cảm giác dè dặt hơn.
Trái ngược với hy vọng về một tiết lộ mang tính cách mạng, các đánh giá sơ bộ từ giới truyền thông và các học giả uy tín đều có chung nhận định: không có thông tin nào trong khối tài liệu này đủ sức lật đổ kết luận cơ bản rằng Lee Harvey Oswald đã hành động một mình.
Có vẻ như phần lớn trong số 80.000 trang này là các tài liệu đã được công bố một phần trước đây, nay được gỡ bỏ hoàn toàn các phần biên tập.
Việc làm rõ những chi tiết bị che giấu là quan trọng, nhưng nó khác biệt về bản chất so với việc tìm ra một bằng chứng hoàn toàn mới, chưa từng được biết đến.
Kết luận Oswald hành động một mình, về hình thức bề mặt, có vẻ được củng cố do thiếu các bằng chứng phản bác trực tiếp.
Nhưng những chi tiết mới về sự giám sát chặt chẽ, các mối quan hệ phức tạp và bối cảnh hoạt động của anh ta càng khiến Oswald trở nên bí ẩn hơn, đấy lên câu hỏi về động cơ ra tay cũng như việc anh ta có thực sự hành động đơn độc không?
Dù không có bằng chứng trực tiếp nói về sự tham gia vào vụ ám sát, nhưng các giả định về sự liên quan của CIA và FBI được củng cố từ những điều được làm rõ như: hoạt động bí mật, các kiến thức về Oswald thông qua việc giám sát, các xung đột nội bộ cũng như sự thiếu minh bạch trong quá khứ. Các nghi ngờ về vai trò che đậy hoặc thất bại tình báo càng trở nên hợp lý.
Những giả thuyết về sự liên quan của Mafia, Cuba hay Liên Xô vẫn chỉ là phỏng đoán, hoặc cũng có thể là suy yếu, do các tài liệu mới không cung cấp những chi tiết, bằng chứng trực tiếp về sự liên quan giữa các nhóm này đối với vụ ám sát này.
Cuối cùng, việc cho rằng có nhiều hơn là một tay súng vẫn là một dấu hỏi lớn. Các tài liệu ghi nhận những lời khai của các nhân chứng đều mâu thuẫn về số lượng và hướng của phát bắn nên cuộc tranh luận này vẫn chưa thể có hồi kết.
 |
| Vụ ám sát Tổng thống Kennedy vẫn còn gây chấn động nước Mỹ từ năm 1963 đến nay |
Nếu không có "bằng chứng chấn động", vậy giá trị thực sự của đợt công bố này nằm ở đâu?
Sự kiện công bố hồ sơ điều tra vụ án JFK không cung cấp thêm những bằng chứng chấn động, nhưng giá trị thật sự nằm ở chiều sâu và bối cảnh.
Lần đầu tiên mọi người trên toàn thế giới có một cái nhìn gần như trọn vẹn vào hoạt động phức tạp của bộ máy chính phủ Mỹ trong thời kỳ đầy biến động. Ngoài ra, các tài liệu không biên tập (không còn bị che thông tin) đã làm sáng tỏ một số vấn đề như:
Chi tiết về việc CIA giám sát Oswald ở Mexico City trước vụ ám sát trở nên rõ ràng hơn. Câu hỏi cấp bách bây giờ là: Với những gì đã biết về mối liên hệ giữa Oswald với Cuba và Liên Xô, tại sao các cơ quan tình báo lại không cho rằng anh ta là một mối đe dọa? Ngay cả những nỗ lực tuyên truyền liên quan đến Oswald, cả trước và sau vụ ám sát cũng được hé lộ, nhưng cũng chẳng đi đến đâu giữa cuộc chiến định hình nhận thức công chúng.
Ngoài ra, bằng chứng về các xung đột và tranh cãi của CIA và FBI về việc xử lý, chia sẻ thông tin liên quan đến Oswald cũng được trình bày rõ ràng (ví dụ như việc có nên cung cấp cho Ủy ban Warren hay không?) cho thấy vấn đề trong sự phối hợp, tính hiệu quả và khả năng che đậy thông tin trong chính các cơ quan này.
Chung quy lại, thay vì dập tắt hay khẳng định, đợt công bố này chỉ cung cấp thêm chất liệu, làm gia tăng sự phức tạp của vụ án JFK.
Ngay cả với sự minh bạch chưa từng có, rất nhiều câu hỏi vẫn còn đó. Những lời khai mâu thuẫn của nhân chứng tại Dealey Plaza vẫn là một thách thức đối với bất kỳ kết luận nào. Động cơ thực sự của Oswald, nếu anh ta hành động một mình, vẫn là một ẩn số.
Nghiêm trọng hơn, chính hành động công bố không biên tập đã tạo ra một vấn đề mới: việc tiết lộ thông tin nhận dạng cá nhân của những người còn sống. Đây là một bài toán khó về đạo đức và pháp lý, đặt ra câu hỏi về sự cân bằng giữa quyền được biết của công chúng về lịch sử và quyền riêng tư của cá nhân. Cái giá của sự minh bạch, đôi khi, không hề rẻ. Rõ ràng, công việc của các nhà sử học và nhà nghiên cứu với khối tài liệu này chỉ mới bắt đầu.