Toàn cảnh nước mỹ

Từ đầu cuộc chiến Nga-Ukraina năm 2022 đến nay, Mỹ và các nước NATO đã liên tục viện trợ vũ khí và hỗ trợ tài chính cho Ukraina nhằm giúp nước này phòng vệ trước sức ép quân sự từ Nga. Trong số các loại vũ khí tiên tiến được cung cấp cho Ukraina, tên lửa HIMARS, pháo M777, xe tăng Leopard 2, Patriot, máy bay F-16... đã được ghi nhận mang lại hiệu quả đáng kể trên chiến trường.

Tuy nhiên, mới đây, thông tin Mỹ đang cân nhắc chuyển giao tên lửa hành trình Tomahawk - loại vũ khí chiến lược có tầm bắn xa và độ chính xác cao – cho Ukraina đã khiến cộng đồng quốc tế đặc biệt chú ý. Đây có thể coi là bước leo thang nghiêm trọng trong sự can dự của Mỹ, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi về tác động quân sự, chính trị và ngoại giao trong khu vực và trên toàn cầu.

Tên lửa Tomahawk (Nguồn: United24media)

TÊN LỬA TOMAHAWK LÀ GÌ?

Tomahawk là tên lửa hành trình tâm xa do tập đoàn Raytheon phát triển cho quân đội Mỹ. Loại tên lửa này đã được sử dụng trong nhiều chiến dịch quân sự của Mỹ như chiến tranh vùng Vịnh (1991), Nam Tư (1999), Iraq (2003), Syria (2018)...

Một số đặc điểm nổi bật của Tomahawk:

• Tầm bắn: từ 1.000 đến hơn 1.600 km tùy phiên bản.

• Đầu đạn: có thể mang đầu nổ nặng tới 450kg, hoặc được cải tiến để tấn công hầm ngầm, công sự.

• Độ chính xác: sử dụng hệ thống dẫn đường bằng GPS, radar địa hình và hệ thống so khớp hình ảnh, giúp đạt độ chính xác cao.

• Phương thức phóng: có thể phóng từ tàu chiến, tàu ngầm hoặc bệ phóng mặt đất.

Tomahawk được coi là "vũ khí chiến lược tấn công từ xa", cho phép tiêu diệt các mục tiêu sâu trong lãnh thổ đối phương mà không cần máy bay chiến đấu xâm nhập không phận.

VÌ SAO MỸ CÂN NHẮC CHUYỂN TOMAHAWK CHO UKRAINA?

Có nhiều lý do chính trị, quân sự và chiến lược khiến Mỹ tính đến việc cung cấp Tomahawk cho Ukraina:

Tăng cường sức mạnh tấn công tầm xa của Ukraina

Trong suốt cuộc chiến, Ukraina nhiều lần yêu cầu các loại vũ khí có tầm bắn xa để tấn công các mục tiêu trong sâu lãnh thổ Nga, bao gồm kho đạn, căn cứ không quân, trung tâm hậu cần và các tuyến tiếp vận. Các hệ thống như ATACMS (tầm bắn ~300km) đã phần nào đáp ứng, nhưng với Tomahawk, tầm tân công có thể mở rộng sâu hơn gấp nhiều lần.

Đối trọng với tên lửa Nga

Nga sử dụng các tên lửa tầm xa như Kalibr, Iskander và Kinzhal để tấn công các mục tiêu dân sự và cơ sở hạ tâng năng lượng của Ukraina. Việc cung cấp Tomahawk cho Ukraina có thể được coi là hành động "cân bằng lực lượng".

Áp lực trong Quốc hội và chiến dịch bầu cử Mỹ

Khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 đang đến gần, chính quyền Biden cần thể hiện lập trường cứng rắn với Nga nhằm tranh thủ sự ủng hộ từ cử tri diều hâu và các nghị sĩ đảng Cộng hòa. Chuyển giao Tomahawk có thể là một thông điệp mạnh mẽ.

Thử nghiệm năng lực răn đe và kiểm soát leo thang

Mỹ có thể đang thử nghiệm ngưỡng phản ứng của Nga: Liệu Nga có dám phản công lớn hơn nếu Ukraina được trang bị tên lửa có thể bắn tới các thành phố lớn như Kursk, Belgorod hay thậm chí Moscow?

PHẢN ỨNG CỦA NGA

Không ngoài dự đoán, phía Nga đã lên tiếng cảnh báo rằng việc Mỹ cung cấp tên lửa hành trình tầm xa như Tomahawk cho Ukraina sẽ là hành động "vượt lăn ranh đỏ". Một số điểm phản ứng từ Điện Kremlin:

Cảnh báo đáp trả mạnh mẽ: Bộ Ngoại giao Nga cho rằng bất kỳ cuộc tấn công nào bằng Tomahawk vào lãnh thổ Nga sẽ được xem là "hành động thù địch trực tiếp của Mỹ" và sẽ kéo theo "các hậu quả nghiêm trọng".

Đe dọa mở rộng chiến dịch: Nga có thể mở rộng các đợt không kích, tấn công vào các trung tâm chính trị ở Kyiv hoặc thậm chí các cơ sở tiếp nhận vũ khí từ NATO gần biên giới Ba Lan.

Tăng cường tuyên truyền: Truyền thông Nga liên tục nhấn mạnh rằng phương Tây đang trực tiếp tham chiến thông qua "vũ khí tấn công chiến lược".

RỦI RO VÀ HỆ LỤY

Việc Mỹ chuyển giao Tomahawk cho Ukraina, nếu thành hiện thực, sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy:

Leo thang chiến tranh

Khác với pháo hay xe tăng, Tomahawk là loại vũ khí có thể vươn tới các mục tiêu trong lãnh thổ Nga. Nếu Ukraina sử dụng để tấn công sâu vào đất Nga, Moskva có thể xem đó là lý do để mở rộng chiến dịch, hoặc sử dụng các vũ khí phi truyền thống.

Nguy cơ chia rẽ trong NATO

Không phải tất cả các nước NATO đều ủng hộ việc cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraina. Pháp, Đức và một số nước Nam Âu có thể lo ngại rằng điều này sẽ kéo họ vào một cuộc chiến toàn diện với Nga.

Gây căng thẳng với Trung Quốc và các nước trung lập

Trung Quốc có thể tận dụng hành động này để chỉ trích Mỹ "kích động chiến tranh", đồng thời thắt chặt quan hệ với Nga. Các nước đang phát triển và trung lập cũng có thể đánh giá Mỹ là bên làm leo thang, gây bất lợi cho hình ảnh của phương Tây.

Dù chưa có xác nhận chính thức từ Lầu Năm Góc, nhưng nếu kịch bản chuyển giao Tomahawk diễn ra, có thể xảy ra một số kịch bản:

 Kịch bản 1: Mỹ chỉ cung cấp phiên bản hạn chế, Mỹ có thể cung cấp phiên bản Tomahawk tầm bắn rút gọn (~500km) và kèm điều kiện "không được sử dụng trên lãnh thổ Nga", tương tự điều kiện từng áp dụng với ATACMS. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ leo thang.

Kịch bản 2: Ukraina sử dụng Tomahawk đánh vào Crimea hoạc Donbass

Việc này có thể chấp nhận được với phương Tây vì đó là "lãnh thổ Ukraina bị chiếm đóng", nhưng với Nga, đó vẫn là "tấn công lãnh thổ quốc gia", kéo theo phản ứng dữ dội.

Kịch bản 3: Ukraina dùng Tomahawk đánh sâu vào lãnh thổ Nga

Đây là kịch bản nguy hiểm nhất và có thể dẫn đến cuộc phản công bằng tên lửa hạt nhân chiến thuật, hoặc một chiến dịch quân sự quy mô mới của Nga.

TÍNH TOÁN CÂN NÃO CỦA MỸ

Việc Mỹ cân nhắc chuyển giao tên lửa Tomahawk cho Ukraina cho thấy sự thay đổi chiến lược sâu sắc trong cách tiếp cận của Washington với cuộc chiến. Từ phòng vệ chuyển sang chủ động răn đe, từ hỗ trợ giới hạn sang hỗ trợ chiến lược.

Tuy nhiên, đây cũng là bước đi vô cùng mạo hiểm, đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng để tránh bị kéo vào một cuộc đối đầu toàn diện với Nga. Nếu không được kiểm soát tốt, việc leo thang có thể vượt quá khả năng kiềm chế và dẫn đến thảm họa