Toàn cảnh nước mỹ

Trong một diễn biến gây chấn động chính trường và truyền thông Hoa Kỳ, gần đây xuất hiện thông tin cho rằng một số cơ quan tình báo Mỹ đã đề xuất truy tố cựu Tổng thống Barack Obama. Mặc dù các cáo buộc vẫn đang gây tranh cãi và chưa được xác thực bởi các nguồn chính thức, nhưng câu chuyện này đang thu hút sự chú ý lớn từ công chúng, giới phân tích và các chính trị gia cả hai đảng.

Cựu Tổng thống Barack Obama (Nguồn: Reuters)

Vậy vì sao lại có lời kêu gọi truy tố một vị cựu Tổng thống từng được trao giải Nobel Hòa bình và để lại nhiều dấu ấn trong chính sách đối ngoại lẫn đối nội như Barack Obama? Hãy cùng phân tích từ nhiều góc độ chính trị, pháp lý và tình báo để hiểu rõ hơn về bản chất của sự việc.

1. Nguồn gốc các cáo buộc

Các cáo buộc nhắm vào ông Obama chủ yếu xoay quanh ba vấn đề lớn:

(1) Vi phạm quyền riêng tư và do thám trái phép công dân Mỹ.

(2) Lạm quyền trong việc sử dụng hệ thống tình báo

(3) Che giấu hoặc thao túng thông tin tình báo phục vụ mục đích chính trị

Những cáo buộc này không phải mới, mà đã từng xuất hiện rải rác từ thời Tổng thống Donald Trump, đặc biệt là trong các cuộc điều tra liên quan đến cáo buộc "Obamagate" - thuật ngữ được ông Trump và các đồng minh sử dụng để ám chỉ việc chính quyền Obama bị cáo buộc theo dõi chiến dịch tranh cử của ông Trump vào năm 2016.

2. Vụ việc "Obamagate" và cáo buộc do thám

Vào năm 2020, cựu Tổng thống Donald Trump từng nhiều lần tuyên bố rằng chính quyền Obama, đặc biệt là các quan chức cấp cao như Phó Tổng thống Joe Biden và Giám đốc FBI khi đó là James Comey, đã "do thám" ông một cách bất hợp pháp khi ông đang tranh cử. Ông Trump cáo buộc chính quyền tiền nhiệm sử dụng hệ thống tình báo để tìm cách phá hoại chiến dịch của mình và tiếp tục làm suy yếu chính quyền của ông sau khi nhậm chức.

Trong khi các cơ quan điều tra liên bang, bao gồm cả Bộ Tư pháp (DOJ), từng xác nhận rằng FBI đã tiến hành theo dõi một số cá nhân có liên hệ với chiến dịch Trump do nghi ngờ liên hệ với Nga, thì việc liệu hành động đó có được sự chỉ đạo trực tiếp từ ông Obama hay không vẫn chưa được chứng minh. Tuy nhiên, phe bảo thủ và một số thành phần trong cộng đồng tình báo đã yêu cầu làm rõ trách nhiệm của ôna Obama và các quan chức dưới quyền.

3. Tiết lộ từ NSA và các cơ quan tình báo nội bộ

Một trong những lý do khiến yêu cầu truy tố ông Obama được thúc đẩy là các tài liệu bị rò rỉ hoặc được giải mật từ Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) và các cơ quan tình báo khác. Một số tài liệu cho thấy việc thu thập dữ liệu từ công dân Mỹ - bao gồm email, tin nhắn, điện thoại - đã được mở rộng trong thời kỳ ông Obama cầm quyền, vượt ra ngoài giới hạn được pháp luật cho phép.

Mặc dù các chương trình giám sát này được thực hiện dưới danh nghĩa bảo vệ an ninh quốc gia, chống khủng bố sau vụ 11/9, nhưng nhiều nhà lập pháp và chuyên gia pháp lý cho rằng chính quyền Obama đã không kiểm soát chặt chẽ hoạt động của NSA và thậm chí cho phép lạm dụng quyền lực trong nội bộ hệ thống.

4. Vai trò của "Deep State" và xung đột trong lòng tình báo

Một lý do khác khiến các cơ quan tình báo thúc đẩy yêu cầu truy tố là mâu thuẫn nội bộ trong cộng đồng tình báo Mỹ - thường được gọi là "Deep State" (Nhà nước ngầm). Một số thành phần trong cộng đồng này cho rằng chính quyền Obama đã "chính trị hóa" các cơ quan tình báo, biến họ thành công cụ bảo vệ lợi ích của đảng Dân chủ, thay vì giữ tính trung lập và phục vụ cho an ninh quốc gia.

5. Tác động của bầu cử và động cơ chính trị

Không thể phủ nhận rằng các yêu cầu truy tố cựu Tổng thống Obama có thể mang đậm màu sắc chính trị. Trong bối cảnh nước Mỹ đang bước vào cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 với sự trở lại mạnh mẽ của ông Trump và đảng Cộng hòa, việc đặt lại vấn đề về trách nhiệm của ông Obama là một cách để làm suy yếu uy tín của đảng Dân chủ - đặc biệt khi đương kim Tổng thống Joe Biden là Phó Tổng thống dưới thời ông Obama.

Nếu các cáo buộc này được thúc đẩy thành điều tra chính thức, thậm chí có thể dẫn tới truy tố hình sự, nó sẽ tạo ra một tiền lệ cực kỳ nguy hiểm cho nước Mỹ - nơi các cựu Tổng thống bị lôi kéo vào vòng xoáy pháp lý vì các hành động khi còn đương chức.

6. Phản ứng của dư luận và hệ thống pháp luật

Hiện tại, chưa có bằng chứng pháp lý rõ ràng nào đủ mạnh để truy tố ông Obama. Bộ Tư pháp và các công tố viên liên bang vẫn tỏ ra thận trọng trước bất kỳ động thái nào có thể dẫn đến chia rẽ sâu sắc trong xã hội Mỹ.

Tuy nhiên, trên mạng xã hội và truyền thông cánh hữu, làn sóng kêu gọi "truy tố Obama" đang gia tăng, với nhiều bài viết, video và bình luận thúc đẩy các giả thuyết về vai trò "đen tối" của ông Obama trong việc kiểm soát hệ thống tình báo.

7. Quan điểm pháp lý: Có thể truy tố một cựu Tổng thống không?

Về mặt pháp lý, Hiến pháp Hoa Kỳ không cấm truy tố một cựu Tổng thống. Nếu có bằng chứng cho thấy ông Obama đã ra lệnh hoặc biết về các hành vi vi phạm pháp luật mà không ngăn chặn hoặc thậm chí tham gia vào, thì ông hoàn toàn có thế bị đưa ra tòa như một công dân bình thường.

Tuy nhiên, điều này cần một quá trình điều tra khách quan, đầy đủ chứng cứ và không bị ảnh hưởng bởi áp lực chính trị. Trong lịch sử Hoa Kỳ, việc truy tố cựu Tổng thống là điều cực kỳ hiếm hoi - và lần gần nhất gây tranh cãi là trường hợp Donald Trump bị truy tố sau nhiệm kỳ.

8. Một cuộc chiến mang tính biểu tượng nhiều hơn pháp lý

Dù chưa có hành động pháp lý chính thức, nhưng việc các cơ quan tình báo đề xuất truy tố ông Obama cho thấy mâu thuần sâu sắc trong lòng bộ máy chính quyền và sự rạn nứt niềm tin giữa các đảng phái. Nó không chỉ là cuộc đối đầu giữa các cá nhân, mà còn là biếu hiện của cuộc chiến kéo dài về quyền lực, ảnh hưởng và định hướng tương lai của nước Mỹ.

Liệu có sự thật nào trong những cáo buộc nhắm vào ông Obama? Hay đây chỉ là một đòn phản công chính trị trước cuộc bầu cử? Điều đó vẫn còn phải chờ thời gian, điều tra và sự tỉnh táo của cả công luận lẫn hệ thống pháp lý.