Việt Nam đất nước con người

1.Tình hình hiện nay và những kết quả đạt được

Trong những năm qua, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và sự hưởng ứng của nhân dân, công tác trồng rừng, bảo vệ và phát triển rừng ở nước ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Diện tích rừng toàn quốc đã được phục hồi đáng kể, độ che phủ rừng đạt khoảng 42%, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững và giảm phát thải khí nhà kính. Nhiều chương trình lớn như

Chương trình 327, Chương trình 661, Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2025, cũng như sáng kiến "Trồng một tỷ cây xanh" của Chính phủ đã mang lại hiệu quả thiết thực.

Một số địa phương như Yên Bái, Tuyên Quang, Quảng Nam, Lâm Đồng, Đắk Lắk... đã hình thành được các mô hình kinh tế rừng hiệu quả, gắn kết giữa trồng rừng với phát triển du lịch sinh thái, chế biến gỗ và bảo vệ môi trường. Hệ thống pháp luật và chính sách về lâm nghiệp như Luật Lâm nghiệp (2017), Nghị định 156/2018/NĐ-CP, cùng với các cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo hành lang pháp lý quan trọng khuyến khích cộng đồng, doanh nghiệp và người dân tham gia bảo vệ rừng.

Ảnh minh họa.

2. Những hạn chế, thách thức đang đặt ra

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác trồng và bảo vệ rừng vẫn còn tồn tại không ít hạn chế. Ở nhiều nơi, tình trạng phá rừng, cháy rừng, khai thác gỗ trái phép vẫn diễn ra phức tạp; diện tích rừng tự nhiên tiếp tục bị suy giảm, đặc biệt tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sức ép phát triển kinh tế, mở rộng đất nông nghiệp, khai khoáng và hạ tầng; trong khi công tác quản lý, giám sát của chính quyền cơ sở còn yếu, lực lượng kiểm lâm mỏng, trang thiết bị thiếu thốn. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ cho người trồng rừng, chủ rừng còn hạn chế; thu nhập từ rừng chưa tương xứng với công sức và chi phí bỏ ra, khiến người dân chưa thật sự mặn mà gắn bó với nghề rừng.

Đáng chú ý, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng nguy cơ thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn và sạt lở, đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực thích ứng và phục hồi hệ sinh thái rừng. Tình trạng suy giảm đa dạng sinh học, mất rừng ngập mặn ven biển cũng đe dọa nghiêm trọng đến an ninh sinh thái quốc gia.

3. Định hướng, mục tiêu và quan điểm trong thời gian tới

Đại hội XIV của Đảng cần xác định rõ công tác trồng rừng, bảo vệ và phát triển rừng là một trụ cột của chiến lược phát triển bền vững quốc gia, gắn kết chặt chẽ với chiến lược tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng, và cam kết giảm phát thải ròng bằng "O" (Net Zero) đến năm 2050.

Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, độ che phủ rừng ổn định trên 43-45%, chất lượng rừng được cải thiện rõ rệt; 100% diện tích rừng tự nhiên còn lại được bảo vệ nghiêm ngặt; mở rộng diện tích rừng phòng hộ, rừng ngập mặn; tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ trong quản lý và phục hồi rừng. Cần coi rừng là tài sản quốc gia, là nguồn vốn tự nhiên, được quản lý và sử dụng bền vững theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

4. Một số giải pháp chủ yếu

(1) Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về rừng:

Củng cố hệ thống quản lý lâm nghiệp từ Trung ương đến địa phương; nâng cao năng lực và chế độ cho lực lượng kiểm lâm; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, hệ thống viễn thám, GIS trong giám sát tài nguyên rừng và cảnh báo cháy rừng. Cần quy trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu địa phương khi để xảy ra phá rừng, cháy rừng kéo dài.

(2) Đổi mới chính sách và cơ chế kinh tế lâm nghiệp:

Hoàn thiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, định giá carbon rừng, thúc đẩy tín chỉ carbon trong khuôn khổ thị trường carbon nội địa. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào trồng rừng gỗ lớn, rừng nguyên liệu cho công nghiệp chế biến sâu, và phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng rừng. Nhà nước cần có chính sách tín dụng ưu đãi, bảo hiểm rừng và hỗ trợ giá đầu ra cho người trồng rừng.

(3) Đẩy mạnh xã hội hóa và gắn kết cộng đông:

Xây dựng mô hình "doanh nghiệp - hợp tác xã - hộ dân" cùng trồng và quản lý rừng. Phát huy vai trò của cộng đồng dân cư, đồng bào dân tộc thiểu số trong bảo vệ rừng. Gắn trách nhiệm bảo vệ rừng với quyền lợi cụ thể như chia sẻ lợi ích từ khai thác bền vững, dịch vụ môi trường rừng, hay phát triển sản phẩm OCOP từ tài nguyên rừng.

(4) Ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số:

Nghiên cứu, lai tạo giống cây trồng lâm nghiệp năng suất cao, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển công nghệ sinh học trong phục hồi rừng tự nhiên và rừng ngập mặn. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về rừng, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong theo dõi rừng và phát hiện vi phạm.

(5) Tăng cường giáo dục, tuyên truyền và hợp tác quốc tế:

Đưa nội dung bảo vệ rừng vào chương trình giáo dục; tổ chức các chiến dịch truyền thông về vai trò của rừng trong phát triển bền vững. Mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực lâm nghiệp, tiếp cận các nguồn vốn xanh, cơ chế REDD+ và các chương trình tài chính khí hậu toàn cầu. Khuyến khích các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp FDI tham gia trồng và phục hồi rừng tại Việt Nam.

Đại hội XIV của Đảng cần xác định nhiệm vụ phát triển rừng là một trong những ưu tiên chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường, an ninh sinh thái và sinh kế bên vững cho người dân. Việc đẩy mạnh công tác trồng và bảo vệ rừng không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó biến đổi khí hậu mà còn tạo sinh kế xanh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn nông - lâm nghiệp và khẳng định hình ảnh Việt Nam là quốc gia phát triển bền vững, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.

Rừng là tài sản vô giá của dân tộc. Giữ rừng là giữ nước, giữ đất, giữ sinh kế và giữ tương lai cho các thế hệ mai sau. Do đó, toàn xã hội cần nhận thức sâu sắc và hành động quyết liệt hơn nữa để rừng Việt Nam xanh hơn, bền vững hơn - đúng như tinh thần phát triển "xanh - hài hòa - bền vững" mà Đảng ta đã xác định trong chiến lược phát triển đất nước đến năm 2045.