Khoa học công nghệ

 Những ngày mưa bão, Hà Nội lại chìm trong cảnh đường phố thành sông, giao thông tắc nghẽn, đời sống đảo lộn. Dù thành phố đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các công trình thoát nước, tình trạng ngập úng vẫn diễn ra với mức độ ngày càng phức tạp. Vì sao Hà Nội vẫn ngập? Giải pháp nào để khắc phục? Bài ghi nhanh này phản ánh những vấn đề nổi bật và đề xuất các hướng đi khả thi.

Thực trạng: Ngập úng - "căn bệnh" dai dẳng của đô thị lớn

Hạ tầng thoát nước chưa đồng bộ: Hệ thống cống ngầm nhiều nơi đã quá tải, thiết kế từ thời Hà Nội còn ít dân cư, nay không đáp ứng được nhu cầu thoát nước cho hơn 8 triệu dân.

Tốc độ bê tông hóa cao: Các khu đô thị, trung tâm thương mại mọc lên, diện tích đất thấm nước giảm, mưa không thấm mà chảy tràn trên mặt, dồn xuống hệ thống thoát nước vốn hạn chế.

Hồ điều hòa và kênh mương bị thu hẹp: Nhiều ao hồ bị lấp, mương thoát nước bị lấn chiếm hoặc ô nhiễm, không còn khả năng điều tiết.

Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu: Mưa cực đoan, cường độ lớn, tần suất cao hơn trước. Chỉ cần vài chục phút mưa lớn là nhiều tuyến phố ngập sâu.

Nguyên nhân sâu xa

Quy hoạch chưa đồng bộ: Việc mở rộng đô thị nhưng không song hành với hệ thống thoát nước.

Đầu tư dàn trải, thiếu tính kết nối: Một số dự án chống ngập triển khai nhưng không liên thông, gây lãng phí.

Ý thức cộng đồng còn hạn chế: Xả rác xuống cống, lấn chiếm kênh mương làm giảm khả năng thoát nước.

Thành phố Hà Nội cần triển khai nhiều giải pháp chống ngập một cách đồng bộ

Những giải pháp trước mắt cần triển khai

Tăng cường nạo vét, khơi thông hệ thống cống rãnh: Làm sạch, nạo vét trước mùa mưa bão, đặc biệt ở các điểm đen ngập úng như Nguyễn Xiển, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng.

Tận dụng và khôi phục ao hồ, mương thoát nước: Các hồ điều hòa như hồ Linh Đàm, hồ Yên Sở cần được nâng cấp và kết nối với hệ thống thoát nước chính.

Ứng trực 24/7 trong mưa bão: Lực lượng thoát nước, công nhân, máy bơm lưu động phải sẵn sàng tại các điểm ngập để xử lý kịp thời.

Truyền thông nâng cao ý thức: Kêu gọi người dân không xả rác, không lấn chiếm kênh rạch.

Giải pháp dài hạn - Hướng đến đô thị chống chịu

Đầu tư hệ thống thoát nước hiện đại: Xây dựng cống ngầm lớn, trạm bơm công suất cao như trạm Yên Sở, áp dụng công nghệ cảm biến theo dõi mực nước.

Tăng diện tích thấm nước: Phát triển mảng xanh, vỉa hè thấm nước, hạn chế bê tông hóa, quy định bắt buộc với các dự án mới.

Ứng dụng đô thị thông minh: Dự báo ngập qua dữ liệu lớn, cảm biến cảnh báo, bản đồ ngập trực tuyến.

Học hỏi mô hình quốc tế: Như Singapore với hệ thống Marina Barrage, Nhật Bản với đường hầm thoát nước khổng lồ, kết hợp hồ điều hòa và bể chứa ngầm.

Tích hợp giải pháp phi công trình: Quy hoạch đô thị thích ứng, phân vùng thoát nước, hạn chế xây dựng ở khu vực trũng.

Vai trò của quản lý và cộng đồng

Quản lý nghiêm ngặt: Xử phạt các hành vi lấn chiếm, xây dựng trái phép, đổ thải xuống hệ thống thoát nước.

Hợp tác công - tư: Khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng thoát nước.

Giáo dục cộng đồng: Đưa vấn đề bảo vệ hạ tầng thoát nước vào chương trình giáo dục và truyền thông.

Hà Nội cần một chiến lược

Chống ngập không thể là những biện pháp chắp vá. Hà Nội cần một chiến lược tổng thể: vừa xử lý cấp bách, vừa quy hoạch lâu dài; vừa đầu tư hạ tầng, vừa nâng cao ý thức cộng đồng. Khi mưa bão trở nên khốc liệt hơn do biến đổi khí hậu, đô thị chỉ có thể an toàn nếu mỗi công trình, mỗi tuyến đường, mỗi người dân đều ý thức được vai trò trong việc giữ cho thành phố khô ráo.