Việt Nam đất nước con người

Ngược dòng lịch sử, được nghe nhiều hơn những chia sẻ của người cựu Chiến binh Điện Biên Đỗ Ca Sơn, ta càng thêm ngưỡng mộ và kính trọng những con người đi trước, thêm tự hào và biết ơn vì nhờ có họ ta mới có được cuộc sống ngày hôm nay.

Một thời kí ức hào hùng của dân tộc sẽ mãi là những tư liệu quý báu, là động lực để thế hệ trẻ gìn giữ và phát triển đất nước.

Hy vọng ngày trở về và chất lãng mạn của những người lính trên chiến trường

56 ngày đêm đạn bom rực lửa.

Riêng trên đồi A1 là 38 ngày đêm đối mặt với cái chết, họ xác định tinh thần lúc nào cũng có thể hy sinh.

Các đơn vị nhận nhiệm vụ triển khai kế hoạch tác chiến Đông - Xuân 1953 - 1954. (Ảnh: qhnd.vn)

Những người chiến sĩ Điện Biên ở tuổi 18 với một trái tim quả cảm, họ luôn trong tâm thế sẵn sàng đối mặt với tử thần bất kỳ lúc nào.

Bác Sơn còn đùa vui rằng: “Họ đẹp lắm, nhưng đẹp ở đây là đẹp tâm hồn, đẹp lý tưởng. Chứ còn ngoại hình thì ...chán lắm. Ngày ấy tôi cao 1m70, chỉ nặng có 46kg, cả một Trung đoàn, không có ai nặng hơn 50kg.”

Khi chúng tôi hỏi bác, ở thời điểm bác tham gia chiến đấu, bác và những người đồng chí, đồng đội của mình, có hy vọng đến ngày trở về không?

Bác trầm ngâm một hồi “Có hy vọng ngày trở về không ấy à? Để tôi nhắc lại một kỷ niệm mà tôi nhớ mãi, vào ngày 07/05/1954 – Kỷ niệm ngày Chiến thắng Điện Biên.

Đồi A1 là cứ điểm quan trọng, khi chiếm được đồi A1 tức là ta mở được cánh cửa khu Trung tâm Mường Thanh tức là nơi trú của tướng Đờ - Cát (Tướng De Castries). Quân ta và quân địch đều căng thẳng xác định, là bằng mọi giá, hy sinh đến đâu cũng phải giành, giữ được đồi A1.

Sáng sớm ngày 7/5, ta chiếm được hoàn toàn đồi A1, một mũi của Sư đoàn 312 thọc vào cửa hầm Đờ - Cát.

Trưa hôm ấy, tướng Đờ - Cát ra lệnh ngừng bắn lúc 17h chiều bằng tiếng Pháp và không kéo cờ trắng.

Ngày 07/05/1954, Chiến dịch toàn thắng. Lá cờ "Quyết chiến - Quyết thắng" của quân đội nhân dân Việt Nam tung bay trên nóc hầm tướng Đờ - Cát (Ảnh: TTXVN)

Tối hôm ấy, tôi “sướng” quá. Mấy chục ngày sống dưới hầm hào, hôm ấy chiến thắng rồi, tôi mới nhảy từ dưới hầm hào lên mặt đất. Nằm dài dưới mặt đất, ngửa mặt nhìn trời.

Lúc ấy tôi mới nghĩ rằng “mẹ ơi, sống rồi. Thế nào con cũng được về thăm mẹ và các em”. Mẹ tôi và 6 em ở trong vùng tạm chiếm. Ý nghĩ đầu tiên của tôi, ý nghĩ rất sâu sắc là sống rồi. Sống được thế này thì thế nào cũng về gặp lại mẹ và các em mà đã nhiều năm tôi không được gặp.

Kỉ niệm nhảy lên khỏi mặt đất, nằm thẳng cẳng ngửa mặt lên nhìn bầu trời quê hương, nghĩ về gia đình, rất đơn giản vậy thôi chứ không phải là điều gì quá xa xôi.

Đấy là kỉ niệm rất sâu sắc với tôi.

Ngoài cái lý tưởng, cái ý chí, nghị lực, sự phấn đấu rất trong sáng, thì nó còn cộng với chất lãng mạn.

Mặc dù chỉ có 46kg, người gầy đét, xanh lét do sốt rét, má hóp vào, nhưng chúng tôi lại rất thơ mộng, lãng mạn. “Chiến thắng oai hùng như thế, rồi ta sẽ hành quân về, ta sẽ giải phóng đất nước, rồi ta về ta gặp lại mẹ ta.” Nghĩ như thế, trong lòng tôi vui sướng lắm.

Quay trở về câu chuyện trước ngày 7/5, “không, chắc gì mình đã sống! Hôm nay mình đi chôn đồng đội, thì mai lại có người khác chôn mình. Có thế thôi mà!” Đơn giản lắm, chúng tôi đều xác định tư tưởng là vậy, cứ thế mà chiến đấu thôi.

Tới ngày chiến thắng ấy, tại trận địa, không ai còn sức mà reo hò, cổ vũ nữa đâu.

Mệt lắm, rã rời ra! Cả một trung đoàn không có ai còn đủ sức để reo hò cả. Không phải là không vui, mà là không còn sức nữa.

Cái giờ phút mà quân địch đầu hàng, bộ đội ta chỉ còn sức mà ôm lấy nhau, để mà cầm tay, khoác vai nhau: “Các cậu ơi, sống rồi! Sống rồi! Không chết rồi!”

Đấy là cái khát vọng của chúng tôi, chúng tôi chỉ muốn được sống, được chiến đấu tiếp, được đi tiếp để tới ngày trở về với gia đình, với quê hương.

Trong công tác của tôi sau này, tôi vẫn có dịp gặp gỡ và trò chuyện với những người lính Pháp đã từng tham gia chiến tranh Đông Dương ngày xưa, cho tới tận bây giờ, họ vẫn không thể lý giải được tại sao ngày đó quân đội ta có thể chiến thắng một đội quân mạnh về mọi mặt như họ.

Khó khăn ngày ấy thì nhiều vô kể, nhưng có một “kỉ lục” mà tôi cần nhắc lại:

38 ngày đêm trên đồi A1 không đánh răng, rửa mặt, không cắt tóc, không cạo râu, không tắm, không thay quần áo.

Nước uống còn không đủ thì làm sao có nước tắm, làm gì có? Bẩn không thể tưởng tượng được!

Về sau này, khi chúng tôi gặp lại nhau, ngồi với nhau kể về những câu chuyện hồi Điện Biên thì buồn cười nhất là: “Chúng đã phá đã kỉ lục thế giới về bẩn!”

Bác Sơn cười bảo:

“Nếu kể chuyện Điện Biên mà tôi mặc đúng bộ quần áo lúc bấy giờ thì chắc là không ai dám đứng gần, không ai dám ngồi gần tôi nữa! Vì nó hôi kinh khủng lắm. Thế mà sống được, thế mà chiến thắng đấy...”

Có người bất ngờ hỏi tôi:

Thế tại sao không mắc bệnh? Ăn thì bùn đất, uống nước bẩn, không tắm rửa, không thay quần áo. Thế tại sao? Sao lại không bị bệnh?

“Tôi cũng chẳng hiểu, cũng sốt rét, cũng tiêu chảy... thế nhưng mà không chết!” – Bác Sơn đáp.

Nhà giáo Đỗ Ca Sơn (93 tuổi) bồi hồi kể lại

Lời cam kết, lời dặn dò của những người đồng đội

Có sự hy sinh nào của đồng đội mà bác đặc biệt nhớ mãi không?

Bác lặng người đi, đôi mắt người cựu chiến binh ngấn lệ, sau tiếng thở dài, bác kể cho chúng tôi nghe về một tình bạn vô cùng đẹp mà bác không thể quên.

Bác nhấn mạnh: “Đến tận bây giờ, tôi vẫn còn nhớ như in nét mặt và cái ngoắc tay của 2 đồng chí ấy!”

Những kỉ niệm về Điện Biên thì vô cùng nhiều, kỉ niệm về sự hy sinh của đồng đội cũng không phải là ít. Nhưng có một chuyện, tôi rất muốn kể.

Trung đội của tôi (hơn 3 chục người) ở dưới hào Điện Biên, có 2 cậu chiến sĩ ở trung đội này rất thân nhau, thân lắm! Đứng cạnh nhau chiến đấu, ăn cũng ăn cùng nhau, ngủ cũng bên cạnh nhau, nghỉ ngơi cũng cùng với nhau. Đó là chuyện bình thường bởi dưới hầm, hào có những chiến sĩ hợp nhau, họ thân nhau.

Một hôm, ở dưới hầm, tôi mới thấy 2 cậu này đang cười khúc khích với nhau, cười vui lắm. Nhìn ra thì thấy hai cậu ấy đang ngoắc tay thế này (bác Sơn tả lại).

Tôi mới hỏi: Các cậu có chuyện gì mà cười vui thế?

-       Có ạ! Chúng em đang có chuyện vui ạ. – Một người chiến sĩ đáp.

-       Chuyện gì? Các cậu kể cho tớ vui cùng với!

-       Chúng em vừa mới thỏa thuận một điều ạ (trên tay 2 cậu ấy vẫn đang cầm súng, trước mặt là địch) Chúng em quê ở huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương (cậu Thái, 20 tuổi, chỉ vào cậu Cừ, 18 tuổi)

-       Vậy chẳng trách 2 cậu thân nhau là phải.

Cậu Cừ tiếp lời:

-       Dạ, chúng em đồng hương với nhau, anh Thái vừa kể cho em, trước khi lên Điện Biên chiến đấu, anh ấy vừa mới cưới vợ được độ nửa tháng. Anh Thái vừa nói với em là vợ anh ấy xinh lắm, ngoan lắm, 18 tuổi. “Nhưng ở đây rất dễ hy sinh, nếu tớ chết thì vợ tớ khổ lắm, tớ thương vợ tớ lắm. Ở gần cậu thì tớ thấy cậu ngoan lắm, thật thà, chiến đấu tốt. Thì tớ nghĩ là thế này, nếu tớ chết đi, để vợ tớ đỡ khổ, khi chiến thắng giặc Pháp rồi, thì cậu về cậu lấy vợ tớ. Như thế tớ mới yên tâm, vợ tớ mới đỡ khổ nếu mang tiếng 1 đời chồng rồi. Vậy cậu có đồng ý lấy vợ tớ không nếu tớ hy sinh.”

Cậu Cừ nói tiếp:

-       Tớ đồng ý nhưng tớ sợ vợ cậu không đồng ý!

-       Mày cứ nói là tao dặn lại như thế. Có như thế thì khi chết tao mới yên tâm là vợ tao bớt khổ. – Cậu Thái khẳng định.

-       Em suy nghĩ một lúc rồi em mới đồng ý nên chúng em cười với nhau đó ạ. – cậu Cừ quay sang nói với tôi.

-       Ừ, tớ nghe chuyện tớ cũng thấy đồng ý. Nếu cậu Thái không chết mà cậu Thái quay về thì lại bình thường thôi, có gì đâu.

Bốn hôm sau, một loạt pháo 105 li của địch vào đúng chỗ của 2 cậu ấy đứng. Cậu Cừ, 18 tuổi, hy sinh. Cậu Thái thì bị thương nặng.

Cậu Cừ không còn nguyên vẹn nữa, anh em vùi tạm xuống đất, còn cậu Thái được đem đi quân y.

Mình nhìn, thương vô cùng. Mình mới nghĩ “Thế là 2 cậu, chẳng có cậu nào phải giữ lời hứa gì nữa rồi, chả ngoắc tay gì nữa rồi, chả đồng ý gì nữa rồi. Thôi... hết. Hết rồi...”

Thử hỏi có bao giờ, ở trong đời thường, người ta lại hỏi nhau “Cậu về cậu lấy vợ tớ không?” Chỉ có ở trong chiến hào Điện Biên, chỉ có ở trong trường hợp ấy, thì ta chấp nhận được hết. “Tớ chết đi mà cậu lấy vợ tớ, thì vợ tớ bớt khổ, mà tớ yên tâm.”

Đây hoàn toàn là câu chuyện có thật, những chia sẻ rất thật của người lính Điện Biên trực tiếp tham gia chiến trường năm ấy.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp gặp lại những người chiến sĩ trên chiến trường Điện Biên (bác Ca Sơn - người mặc áo sơ mi trắng, đứng giữa hàng trên)

Những hồi ức ấy là vô cùng quý giá đối với thế hệ đi sau - thế hệ trẻ của chúng ta.

Vậy thế hệ trẻ cần phải làm gì để xứng đáng với công ơn của những người đi trước?

Khi ta càng hiểu, thì ta càng biết trân trọng quá khứ cũng như trân trọng hiện tại - cái mà chúng ta đang có.

Xin được gửi lời mong ước, nguyện vọng của bác Ca Sơn - đại diện thế hệ đi trước đến thế hệ trẻ rằng: "Nếu ta càng biết rõ, càng biết sâu, biết nhiều về quá khứ của dân tộc mình, của chính quê hương mình thì sẽ rất tốt cho thế hệ trẻ. Bởi vì như vậy, sẽ giúp thế hệ trẻ thêm vững vàng trong lý tưởng, trong lý trí. Và cuộc sống của họ sẽ thêm ý nghĩa hơn, họ sống vững vàng hơn rất nhiều!"