Câu chuyện Đại sứ

 Trong những năm gần đây, Ukraina trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu không chỉ vì chiến sự với Nga mà còn bởi những biến động chính trị nội bộ đầy phức tạp. Vụ việc cựu Chủ tịch Quốc hội Ukraina bị bắn chết đã gây rúng động dư luận trong nước cũng như quốc tế.

Đây không đơn thuần là một vụ án hình sự, mà còn phản ánh sự khốc liệt của đời sống chính trị, sự xung đột lợi ích nhóm, và cả những hậu quả kéo dài từ chiên tranh, tham nhũng và chia rẽ xã hội.

Vậy, vì sao một nhân vật từng giữ vị trí quyền lực cao nhất trong cơ quan lập pháp lại phải kết thúc cuộc đời bằng một loạt đạn Để hiểu rõ, cần nhìn lại bối cảnh chính trị Ukraina, vai trò của các nhóm quyền lực, và những mâu thuẫn chồng chéo bao trùm quốc gia này.

Cựu Chủ tịch Quốc hội Ukraina là ai?

Chủ tịch Quốc hội (Verkhovna Rada) là một trong ba chức vụ quyền lực hàng đầu Ukraina, chỉ đứng sau Tổng thống và Thủ tướng. Người từng đảm nhận vị trí này thường có ảnh hưởng lớn đến việc hình thành chính sách, đặc biệt là trong thời kỳ đất nước khủng hoảng.

Cựu Chủ tịch Quốc hội bị sát hại vốn là một chính trị gia kỳ cựu, gắn bó lâu năm với các đảng phái cánh hữu, từng có thời điểm giữ vai trò "người cân bằng quyền lực" giữa tổng thống và các phe đối lập. Sau khi rời nhiệm sở, ông vẫn tham gia nhiều hoạt động xã hội, đồng thời duy trì ảnh hưởng trong một số doanh nghiệp và mạng lưới chính trị thân cận.

Tuy nhiên, cũng như nhiều chính khách khác ở Ukraina, ông vướng vào không ít tranh cãi liên quan đến tài sản, các mối quan hệ lợi ích nhóm, và những phát ngôn mạnh mẽ về chiến tranh. Đây là những nguyên nhân khiến ông trở thành mục tiêu tấn công.

Bối cảnh chính trị bất ổn và sự chia rẽ sâu sắc

Ukraina từ sau năm 2014 rơi vào vòng xoáy chính trị bất ổn. Việc Nga sáp nhập Crimea và cuộc xung đột kéo dài ở miền Đông đã khiến đời sống chính trị Ukraina chia rẽ thành nhiều phe phái:

• Phe thân châu Âu, ủng hộ hội nhập với EU và NATO.

• Phe thân Nga, phản đối chiến tranh và muốn đàm phán.

• Các nhóm dân tộc chủ nghĩa cực hữu, chủ trương cứng rắn.

Trong bối cảnh đó, nhiều cựu quan chức - trong đó có các cựu chủ tịch quốc hội - thường bị cuốn vào vòng xoáy chính trị và trở thành "con cờ" trong các cuộc thanh trừng lẫn nhau. Bất kỳ ai giữ quan điểm khác biệt so với xu thế chính trị đương thời đều dễ trở thành đối tượng bị cô lập, thậm chí bị loại bỏ bằng bạo lực.

Những nguyên nhân trực tiếp dẫn đến vụ ám sát

●     Động cơ chính trị

Một số nguồn tin cho rằng cựu chủ tịch Quốc hội đã có những phát biểu chỉ trích gay gắt cả chính quyền đương thời lẫn phe đối lập. Ông ủng hộ hòa đàm, phản đối kéo dài chiến tranh - quan điểm này trái ngược với đường lối cứng rắn của chính quyền Kyiv. Việc dám lên tiếng trong bối cảnh đất nước đang căng thẳng dễ khiến ông trở thành cái gai trong mắt nhiều phe phái.

●     Mâu thuẫn lợi ích kinh tế

Sau khi rời chính trường, ông tham gia kinh doanh trong lĩnh vực năng lượng và bất động sản - hai ngành vốn đầy rẫy tranh chấp. Ukraina từ lâu đã nổi tiếng với "đầu sỏ chính trị - tài phiệt" (oligarchs), những người sẵn sàng sử dụng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn làm ăn. Việc một cựu lãnh đạo quốc hội chen chân vào "sân chơi" này có thể chạm đến lợi ích của các nhóm quyền lực.

●     Âm mưu trả thù cá nhân

Trong quá khứ, ông từng ký nhiều quyết định ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của một số nhóm lợi ích, bao gồm các tập đoàn tài phiệt, doanh nghiệp năng lượng, và thậm chí các chính trị gia đối thủ. Không loại trừ khả năng vụ bắn chết là một hành động trả thù cá nhân, được lên kế hoạch kỹ lưỡng.

Ukraina đang trong tình trạng chiến tranh. Các nhóm vũ trang, lính đánh thuê và cả những tổ chức ngầm hoạt động mạnh mẽ.

Trong bối cảnh vũ khí tràn lan, mạng lưới ngầm lộng hành, việc sát hại một nhân vật chính trị trở nên dễ dàng hơn. Điều này làm dấy lên nghi ngờ rằng có bàn tay của lực lượng ngâm, thậm chí tình báo nước ngoài, nhằm gửi thông điệp chính trị.

Cựu Chủ tịch quốc hội Ukraine Andrii Parubii. Ảnh: RBC UKRAINE

Hệ quả đối với chính trường Ukraina

Vụ ám sát đã để lại nhiều hệ quả nghiêm trọng:

• Làm gia tăng nỗi lo sợ trong giới chính trị gia: Bất kỳ ai có quan điểm trái ngược chính quyền đều lo ngại có thế trở thành mục tiêu tiếp theo.

• Đẩy cao căng thẳng giữa các phe phái: Phe ủng hộ chính quyền cáo buộc đây là âm mưu của phe thân Nga; trong khi phe đối lập cho rằng chính quyền muốn bịt miệng tiếng nói phản biện.

• Tác động tiêu cực đến hình ảnh quốc tế: Ukraina vốn đang cần sự ủng hộ từ phương Tây. Vụ ám sát một cựu quan chức cấp cao cho thấy đất nước thiếu ổn định, pháp luật yếu kém.

• Gây chia rẽ trong xã hội: Một bộ phận dân chúng coi ông như người dám nói thắng, số khác lại cho rằng ông là biểu tượng của tham nhũng.

Bài học rút ra

Từ vụ việc này, có thể rút ra một số bài học lớn:

●     Nền chính trị dựa trên bạo lực sẽ không thể bền vững. Khi các vấn đề được giải quyết bằng súng đạn thay vì đối thoại, đất nước sẽ chìm trong bất ổn.

●     Cái cách thể chế và minh bạch hóa quyền lực là cấp thiết. Ukraina cần xây dựng một hệ thống chính trị công khai, minh bạch, để giảm nguy cơ thanh trừng băng bạo lực.

●     Xây dựng cơ chế bảo vệ cựu quan chức. Ở nhiều nước, các cựu lãnh đạo được bảo vệ an ninh đặc biệt để tránh bị trả thù.

●     Giảm sự chi phối của các nhóm tài phiệt. Khi quyền lực chính trị và lợi ích kinh tế gắn chặt, bạo lực sẽ luôn rình rập.

Cái chết của cựu Chủ tịch Quốc hội Ukraina không chỉ là bi kịch cá nhân mà còn là biểu tượng của một giai đoạn đầy rẫy bất ổn. Nó phản ánh sự tàn khốc của chính trường Ukraina, nơi mà ranh giới giữa chính trị, kinh tế và bạo lực nhiều khi mờ nhạt.

Vì sao ông bị bắn chết? Đó là kết quả của sự giao thoa giữa động cơ chính trị, lợi ích kinh tế, mu thun cá nhân và bối cảnh chiến tranh. Mỗi yếu tố đều góp phần tạo nên một vụ án gây chấn động, đồng thời đế lại bài học lớn cho không chỉ Ukraina mà cá những quốc gia đang đối diện chia rẽ chính trị.

Chừng nào Ukraina chưa thoát khỏi vòng xoáy nội chiến, chưa giải quyết tận gốc tình trạng tham nhũng và chưa xây dựng được cơ chế pháp quyền minh bạch, thì những vụ ám sát chính trị như vậy khó có thể chấm dứt. Và bi kịch của vị cựu Chủ tịch Quốc hội chỉ là một trong nhiều minh chứng đau lòng cho sự thật ấy.