Câu chuyện Đại sứ

Gần đây, giới truyền thông và cộng đồng quốc tế dấy lên những thông tin về khả năng Trung Quốc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tới Ukraine - một bước đi có thế gây ra xáo trộn lớn về cán cân quyền lực và môi trường địa chính trị. Những thông tin này xuất phát từ một số nguồn châu Âu cho rằng Bắc Kinh có thể sẵn sàng hỗ trợ, tuy nhiên chỉ trong khuôn khổ một sứ mệnh do Liên Hợp Quốc ủy nhiệm.

Điều này lập tức gây tranh cãi và khiến nhiều bên quan tâm: phải chăng Trung Quốc đang chuyển sang can thiệp trực tiếp vào cuộc xung đột Nga-Ukraine? Tuy nhiên, điều đáng chú ý là Bắc Kinh đã ngay lập tức phủ nhận. Bài viết này sẽ phân tích kỹ lưỡng vì sao thông tin Trung Quốc "đưa quân đến Ukraine" là không đúng sự thật, đồng thời làm rõ chính sách ngoại giao hiện tại của Trung Quốc trong bối cảnh chiến sự đang diễn ra.

Tin đồn xuất phát từ đâu?

Câu chuyện bắt đầu khi báo Đức Welt đăng bài, dẫn lời các nhà ngoại giao EU rằng Trung Quốc có thể sẵn sàng cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến Ukraine - nhưng chỉ nếu sứ mệnh đó được triển khai theo nhiệm vụ của Liên Hợp Quốc. Trong bối cảnh các nước châu Âu như Anh, Pháp, Lithuania, Estonia đã bày tỏ sẵn sàng gửi quân để giúp Ukraine bảo đảm an ninh nếu có lệnh ngừng bắn, thông tin này ngay lập tức làm dấy lên làn sóng bàn tán về vai trò quốc tế mới của Trung Quốc.

Trung Quốc phản hồi: phủ nhận rõ ràng và dứt khoát

Ngay lập tức, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Lâm Kiện (Lin Jian), phản hồi rằng: tuyên bố trên là hoàn toàn sai sự thật, và Bắc Kinh "không có ý định triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tới Ukraine"

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo cũng dẫn lời ông Quách Gia Côn (Guo Jia-kun): "Trung Quốc không có ý định đưa lực lượng quân sự của mình tới Ukraine trong khuôn khổ đảm bảo các cam kết an ninh... Tin tức đó không chính xác". Tuyên bố của các cơ quan ngoại giao Trung Quốc là nhất quán và được đưa trong cùng ngày sự việc lan tỏa - khẳng định rõ ràng rằng Bắc Kinh không có kế hoạch can thiệp quân sự.

Trung Quốc nhiều lần tái khẳng định sẽ không đưa quân đội đến chiến trường Ukraine

Lập trường chiến lược và ngoại giao của Trung Quốc

Phản ứng trên phù hợp với đường lối mà Trung Quốc đã duy trì từ trước tới nay: tôn trọng nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ các quốc gia, thể hiện sự cân bằng giữa ủng hộ chủ quyền Ukraine nhưng cũng không trực tiếp đối đầu với

Nga. Trung Quốc từng không công nhận việc sáp nhập Crimea, đồng thời bỏ phiếu trắng trong các nghị quyết Liên Hợp Quốc phản đối Nga - tránh thoải mái đứng về phía nào.

Trước đó, Trung Quốc đã đề xuất kế hoạch hòa bình riêng nhằm đóng góp về mặt ngoại giao, song không tham gia hội nghị hòa bình tại Thụy Sĩ vào tháng 6/2024. Theo đó, Bắc Kinh cho rằng cuộc họp đó sẽ kéo dài xung đột thay vì giải quyết được nó.

Các diễn biến nghi ngờ liên quan cá nhân Trung Quốc

Mặc dù chính phủ Trung Quốc không điều quân chính thức, Ukraine đã bắt đầu cáo buộc về việc có công dân Trung Quốc tham chiến cùng lực lượng Nga. Tổng thống Zelenskyy từng thông báo rằng hai người đã bị bắt, và số liệu từ tình báo Ukraine cho rằng có thể hơn 150 công dân Trung Quốc đang chiến đấu - một phần qua hoạt động tuyển dụng trên mạng xã hội nước này.

Có nguồn thậm chí chỉ ra khoảng 40 người tham chiến, một số đã tử trận hoặc bị thương. Tuy nhiên, các chuyên gia quốc tế, như Viện Nghiên cứu Chiến tranh (Institute for the Study of War), cho rằng có thể đây là việc cá nhân tự quyết định, không phải sự điều động của nhà nước Trung Quốc.

Trung Quốc học hỏi từ cuộc chiến mà không can dự trực tiếp

Một số phân tích chuyên sâu từ RAND Corporation cho thấy Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) đang theo dõi chiến sự Ukraine như một "phòng thí nghiệm chiến tranh" - nhằm học tập chiến thuật, cấu trúc lực lượng, cách sử dụng vũ khí hiện đại, và chuẩn bị tâm lý cho các rủi ro tiềm năng khi xung đột có thể xảy ra với Mỹ trong tương lai.

Ngược lại, về mặt chính trị - chiến lược, Trung Quốc không muốn Nga thất bại hoàn toàn. Theo một số nguồn, Bắc Kinh lo ngại nếu Nga sụp đổ, Mỹ sẽ chuyển toàn lực sang châu Á, gây áp lực trực tiếp với Trung Quốc.

Tóm lại, tuyệt đại đa số bằng chứng cho thấy Trung Quốc không đưa quân đến Ukraine. Mặc dù có những cá nhân Trung Quốc tham chiến, nhưng đây không phải là biểu hiện của chính sách nhà nước và đã bị Bắc Kinh phủ nhận rõ ràng. Điều này phản ánh một chiến lược ngoại giao thận trọng, tránh leo thang xung đột, bảo vệ lập trường trung gian, và hướng đến tăng cường vị thế khu vực và toàn cầu thông qua quan hệ kinh tế - ngoại giao, thay vì can thiệp quân sự.

Trong bối cảnh chiến sự kéo dài và phức tạp như hiện nay, vai trò hòa giải hoặc trung gian của Trung Quốc có thể được mong chờ hơn là sự tham chiến trực tiếp. Tuy nhiên, dư luận quốc tế và những diễn biến trên chiến trường vẫn đòi hỏi phải theo sát - để đảm bảo không có sự đứt gãy nào giữa tuyên bố chính thức và thực tế trên mặt trận.