Toàn cảnh nước mỹ

Bối cảnh chính trị - mối liên minh giữa Trump và Orbán

Viktor Orbán, Thủ tướng Hungary, là đồng minh thân cận của Donald Trump. Hungary thường là một trong những quốc gia ủng hộ Trump mạnh mẽ nhất tại châu Âu.

Nhưng mối quan hệ thân thiết này không có nghĩa rằng Trump "miễn thiệt" cho Hungary-trái lại, ông vẫn sẵn sàng dùng "cây gậy" để thúc ép theo lợi ích Mỹ.

Áp lực từ chính sách thương mại - mức thuế cao

Tariffs 30% lên hàng EU bắt đầu từ 1 tám 2025:

Trump đã công bố áp thuế 30% với hàng hóa từ EU (và Mexico), có thể gây tổn thất lớn cho nền kinh tế Hungary, vốn xuất khẩu nhiều sang Mỹ.

Ngành sản xuất ô tô, dược phẩm, và rượu vốn là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực đều nằm trong diện bị tác động.

Một doanh nghiệp rượu vang Budapest cho biết nếu mức thuế 30% thực sự áp dụng, họ có thể sẽ ngừng xuất khẩu sang Mỹ vì không còn lợi nhuận.

Áp thuế tới 200% cho dược phẩm:

Một tín hiệu khác từ Mỹ là mức thuế 200% có thể áp dụng cho dược phẩm - một ngành xuất khẩu mũi nhọn của Hungary - điều này sẽ "giết chết" khả năng xuất khẩu sang Mỹ.

Mục tiêu rõ ràng: "Hungary không được miễn" thuế

Dù Hungary có quan hệ chính trị tốt với Trump, phân tích cho rằng điều đó không thể bảo vệ họ khỏi tác động tiêu cực của chính sách thương mại của Mỹ. Câu chuyện "hungary” vẫn bị treo chấm than" đang cho thấy rằng "quan hệ cá nhân không thể bảo toàn lợi ích quốc gia" khi chiến lược thương mại lớn hơn được triển khai.

Chiến lược năng lượng và đòn bẩy chiến lược

Hungary phụ thuộc nhiều vào dầu Nga qua đường ông Druzhba. Khi Ukraine tấn công vào đường ống này, gây gián đoạn nguồn cung năng lượng, Orbán đã gửi thư cho Trump, gọi đó là "hành động vô cùng thù địch".

Trump trả lời trong tờ ghi chú: "I am very angry about it. Tell Slovakia. You are my great friend." Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy Trump đang thể hiện sự ủng hộ về mặt chính trị cho Hungary, nhưng cũng phô bày một sức ép mềm-lời cảnh báo không nên sát thương lợi ích của đồng minh thân cận.

"Đe dọa" ở góc độ chính trị EU - Khối lượng tác động ngầm

Răn đe khi Hungary đòi dùng quyền phủ quyết trong EU:

Tháng 1 2025, thời điểm Hungary dọa chặn tái áp đặt các lệnh trừng phạt liên quan tới Nga trong EU, Trump công khai đe dọa sẽ áp thuế và trừng phạt mạnh hơn lên Nga nếu họ không chấm dứt chiến tranh. Chính thái độ cứng rắn này của Trump khiến Hungary phải "rét mặt" và cân nhắc nhún nhường để tránh tiếp tục cô lập tại EU.

Kinh tế nội bộ Hungary chịu áp lực:

Các chính sách thương mại của Trump đang làm suy yếu kinh tế Hungary-lạm phát gia tăng, vấn đề xuất khẩu (nhất là ô tô) gặp khó khăn, và đối thủ chính trị nội bộ đang dân mạnh lên.

Ông Trump tiếp ông Orban tại dinh thự riêng ở Mar-a-Lago, bang Florida, năm 2024. Ảnh: AFP

Những hệ lụy sâu rộng - mô hình Orbán và ý đồ mở rộng

Orbán là hình mẫu được Trump ngưỡng mộ-từ kiểu lãnh đạo "illiberal democracy" đến việc kiểm soát truyền thông, tòa án, và tự do dân sự.

Những gì Trump làm tại Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai đang bị nhìn nhận là hướng theo bước chân Orbán: hạn chế báo chí, xói mòn luật pháp, tăng quyền hành hành pháp.

Những quốc gia như Hungary, Serbia, Thổ Nhĩ Kỳ cũng "chứng kiến một luồng chính sách đàn áp cởi mở hơn" nhờ Trump không còn tạo áp lực bảo vệ dân chủ như trước.

Vì sao Trump "đe dọa" Hungary?

Một là, đảm bảo lợi ích Mỹ - Hungary không được miền khỏi các biện pháp thương mại có tác động toàn EU.

Hai là, khống chế thành tích riêng chính phủ Hungary - Trump dùng sự ủng hộ chính trị để đổi lấy việc Orbán không chơi đòn phủ quyết EU hay tạo rối chính sách EU-Mỹ.

Ba là, biểu lộ sự trung thành - Lời nhắn viết tay với Orbán gửi đi thông điệp "Tôi bên cạnh bạn, nhưng đừng vượt qua giới hạn.”

Bốn là, dịch chuyển mô hình toàn cầu - Hungary là minh họa sống động cho mô hình bất dân chủ mà Trump muôn phổ biến-mà ông đang áp dụng tại Mỹ.

Donald Trump "đe dọa" Hungary không phải vì thù ghét hay mất thiện cảm, mà là vì ông nhắm đến lợi ích lớn hơn-đảm bảo chính sách thương mại thuận lợi cho Mỹ, định hình mô hình dân chủ mới trên thế giới, và duy trì quyền kiểm soát đối với các đồng minh ngay cả khi họ đồng ý về mặt chính trị.