Câu chuyện Đại sứ

Cuộc đọ súng giữa lực lượng biên phòng Campuchia và Thái Lan ngày 12–11–2025 tại khu vực biên giới tỉnh Oddar Meanchey (Campuchia) và Surin (Thái Lan) không phải là sự kiện bùng phát ngẫu nhiên, mà là kết quả tích tụ của nhiều yếu tố lịch sử, tranh chấp lãnh thổ dai dẳng, hoạt động tội phạm xuyên biên giới gia tăng và những căng thẳng chính trị – an ninh vốn âm ỉ nhiều tháng trước đó.

Di sản tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng chục năm

Một trong những nguyên nhân sâu xa nhất dẫn đến vụ đọ súng là vấn đề phân định biên giới chưa hoàn tất giữa hai nước. Dù đường biên giới đất liền dài hơn 800 km đã được phân định phần lớn, nhưng nhiều đoạn - đặc biệt quanh khu vực đền Preah Vihear, Ta Moan Thom, Ta Krabey và các làng giáp ranh - vẫn còn chồng lấn. Đây là những nơi từng chứng kiến xung đột dữ dội giai đoạn 2008-2011.

Vụ nổ súng ngày 12–11–2025 diễn ra trong bối cảnh cả hai bên đều cáo buộc nhau “xâm nhập trái phép” vào phần đất chưa phân định. Khi lực lượng tuần tra mỗi bên có cách diễn giải khác nhau về đường biên, chỉ cần một hành vi di chuyển vượt quá ranh giới cũng dễ dàng bị xem là hành động khiêu khích. Vùng biên giới nhiều bụi rậm, địa hình phức tạp, trong khi mốc giới chưa cắm hoàn chỉnh khiến việc kiểm soát càng khó khăn, tạo điều kiện cho xung đột quân sự dễ bùng phát.

Gia tăng hoạt động buôn lậu, tội phạm và di dân trái phép

Trong nhiều tháng trước sự kiện, Bangkok liên tục phản ánh tình trạng buôn lậu ma túy, vũ khí và gỗ quý từ Campuchia sang Thái Lan gia tăng mạnh. Đồng thời, lực lượng Thái Lan đẩy mạnh truy quét các đường dây đưa người trái phép, khiến hoạt động tuần tra biên giới hai bên trở nên căng thẳng.

Theo một số nguồn tin khu vực, nhóm buôn lậu chạy trốn từ phía Campuchia sang Thái Lan đã bị lực lượng Thái Lan truy kích và vô tình chạy vào khu vực tuần tra của quân đội Campuchia, làm hai bên hiểu nhầm nhau và dẫn tới đấu súng. Dù chưa được xác nhận chính thức, khả năng này cho thấy sự phức tạp của biên giới nơi các nhóm tội phạm lợi dụng khoảng trống quản lý và đẩy lực lượng hai nước vào thế đối đầu.

Bối cảnh chính trị nội bộ mỗi nước đang nhạy cảm

Thời điểm cuối năm 2025, chính trường Thái Lan có nhiều biến động khi chính phủ mới phải đối mặt với áp lực duy trì trật tự xã hội và trấn áp tội phạm. Việc gia tăng các vụ xâm nhập trái phép từ biên giới phía Đông khiến quân đội Thái Lan triển khai lực lượng mạnh hơn, vô hình trung tạo cảm giác “gia tăng quân sự” đối với Campuchia.

Ở chiều ngược lại, Campuchia cũng vừa trải qua các thay đổi trong cấu trúc chỉ huy quân đội, đồng thời nỗ lực khẳng định chủ quyền quốc gia sau các tranh luận nội bộ về an ninh biên giới. Việc gia tăng hiện diện quân sự gần khu vực tranh chấp là một cách để Campuchia thể hiện lập trường cứng rắn.

Trong bối cảnh đó, chỉ một va chạm nhỏ trong quá trình tuần tra có thể bùng nổ thành đối đầu vũ trang vì áp lực chính trị buộc các bên phải thể hiện lập trường mạnh mẽ.

Xung đột bất ngờ bùng phát trở lại tại biên giới Thái Lan - Campuchia

Thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả trong tuần tra chung

Dù Campuchia và Thái Lan đã có nhiều cuộc họp song phương, cơ chế tuần tra chung hoặc trao đổi thông tin vẫn còn lỏng lẻo, đặc biệt trong các khu vực nhạy cảm. Không có đường dây nóng trực tiếp giữa các đơn vị đồn trú tại các điểm tranh chấp khiến việc xử lý tình huống thực tế phụ thuộc vào quyết định cá nhân của từng chỉ huy tại hiện trường.

Sự cố ngày 12–11–2025 được cho là đã diễn ra khi hai đội tuần tra tiếp cận nhau ở khoảng cách gần, không kịp phân biệt nhóm đối phương hay tội phạm bỏ trốn. Thiếu thông tin và sự phối hợp khiến cả hai bên dễ hiểu nhầm lẫn nhau đang tấn công, dẫn đến nổ súng.

Yếu tố cảm xúc và lịch sử giữa hai nước

Trong nhiều thập kỷ, người dân hai bên biên giới vẫn còn mang những ký ức và sự nghi ngờ từ các xung đột trước đây. Những vùng từng xảy ra chiến sự khiến binh sĩ luôn cảnh giác cao độ, thậm chí dễ phản ứng mạnh khi thấy dấu hiệu bất thường. Tâm lý này càng được khoét sâu bởi các sự kiện năm 2008–2011 khi hàng chục binh sĩ thiệt mạng.

Tâm lý “phòng vệ trước” luôn hiện hữu tại biên giới, và chỉ cần một hiểu nhầm nhỏ cũng dễ làm lực lượng hai bên phản ứng quá mức.

Hệ lụy và cảnh báo

Vụ đọ súng ngày 12–11–2025 là lời cảnh báo rằng đường biên Thái Lan – Campuchia vẫn tiềm ẩn xung đột vũ trang nếu không được kiểm soát tốt. Nó cũng cho thấy:

• Cần đẩy nhanh tiến trình phân định toàn bộ biên giới đất liền.

• Phải thiết lập cơ chế tuần tra chung và đường dây nóng trực tiếp.

• Phải phối hợp mạnh mẽ hơn trong phòng chống tội phạm xuyên biên giới.

• Giảm thiểu tình trạng quân sự hóa khu vực tranh chấp.

Cả Bangkok và Phnom Penh đều đã kêu gọi điều tra chung và cam kết ngăn ngừa tái diễn. Tuy nhiên, nếu các nguyên nhân sâu xa không được giải quyết, biên giới giữa hai nước sẽ tiếp tục là một trong những điểm nóng nhạy cảm nhất khu vực.