Câu chuyện Đại sứ

Nỗ lực hòa bình trong chiến tranh dai dẳng

 Cuộc chiến giữa Nga và Ukraina, bắt đầu từ tháng 2 năm 2022, đã kéo dài hơn ba năm với nhiều biến chuyển khốc liệt và tác động sâu sắc đến an ninh châu Âu cũng như trật tự thế giới. Trong bối cảnh bế tắc quân sự và thiệt hại nặng nề về người và của, việc Ukraina lần thứ ba tổ chức đàm phán với Nga đang được cộng đồng quốc tế theo dõi sát sao. Liệu lần này, hai bên có thể đạt được một lối thoát chính trị, hay đây chỉ là một vòng luẩn quẩn khác trong chuỗi đàm phán không có hồi kết?

Ảnh minh họa: Đàm phán Nga - Ukraina năm 2022 (Nguồn: VOV)

Tính đến giữa năm 2025, cả hai bên - Nga và Ukraina - đều đã rơi vào tình trạng "mệt mỏi chiến tranh". Ukraina, dù nhận được sự hỗ trợ quân sự và tài chính từ phương Tây, vẫn đang vật lộn với những khó khăn về hậu cần, nguồn lực và sự kiệt quệ của nền kinh tế. Nga, tuy chiếm ưu thế về quân số và trang bị, cũng đang chịu áp lực từ các lệnh trừng phạt kéo dài, sự phản đối trong nước và tổn thất lớn về binh lực.

Trên chiến trường, không có sự đột phá đáng kể từ bất kỳ bên nào. Chiến tuyến chủ yếu vẫn giằng co tại khu vực miền Đông như Donetsk, Luhansk và một phần Kharkiv, Zaporizhzhia. Các thành phố như Bakhmut, Avdiivka hay Melitopol trở thành biểu tượng của sự bế tắc.

Áp lực từ quốc tế

Cả Liên minh châu Âu và Mỹ đều đang thúc đẩy con đường ngoại giao. Lý do không chỉ là mong muốn ngăn chặn sự leo thang quân sự, mà còn đến từ thực tế: ngân sách viện trợ cho Ukraina đang trở thành gánh nặng chính trị nội bộ tại nhiều nước phương Tây. Trong khi đó, các quốc gia trung gian như Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Ả Rập Xê Út và Brazil đều đề xuất vai trò trung gian hòa giải. Vòng đàm phán lần thứ ba lần này được tổ chức tại Astana, Kazakhstan - một địa điểm trung lập, với sự bảo trợ của Liên Liên Hợp Quốc và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE).

Những vấn đề được đặt lên bàn đàm phán

Theo tiết lộ từ một số nguồn tin ngoại giao, vòng đàm phán lần thứ ba sẽ tập trung vào các vấn đề cốt lõi:

• Ngừng bắn nhân đạo: Đây là bước đi ban đầu để tạo lòng tin, mở đường cho các hoạt động cứu trợ dân thường tại những khu vực bị chiến sự tàn phá nặng nề.

• Cơ chế trung lập cho một số vùng tranh chấp: Đặc biệt là Donetsk và Luhansk - hai vùng lãnh thổ mà Nga đã tuyên bố sáp nhập nhưng chưa kiểm soát hoàn toàn.

• Tình trạng của Crimea: Vấn đề hóc búa và nhạy cảm nhất. Ukraina khẳng định chủ quyền không thể thương lượng, trong khi Nga tuyên bố "không có gì để bàn".

• Rút quân và giám sát quốc tế: Ukraina đề xuất rút dân quân theo lộ trình có giám sát của lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế.

• Tái thiết sau chiến tranh: Các gói tài chính hậu xung đột, do EU, IMF và

Trung Quốc tài trợ, được gắn với điều kiện ngừng chiến.

Quan điểm của hai bên

Nga bước vào bàn đàm phán với mục tiêu duy trì phần lãnh thổ đã kiểm soát và giảm áp lực cấm vận. Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố "sẵn sàng thảo luận trên cơ sở thực tế chiến trường". Nga muốn hợp pháp hóa sự hiện diện quân sự tại Crimea và bảo vệ quyền lợi cho "người Nga ngữ" ở Donbass. Ukraina do Tổng thống Volodymyr Zelenskyy dẫn dắt, không chấp nhận việc mất lãnh thổ. Tuy nhiên, các nguồn tin cho thấy Kyiv có thể chấp nhận "cơ chế trung gian" trong thời gian nhất định để tìm giải pháp lâu dài - đặc biệt nếu có đảm bảo từ phương Tây và Liên Hợp Quốc.

Và những rào cản

Sự bất tín và thù địch kéo dài

Sau hơn 3 năm chiên tranh, lòng tin giữa hai bên gần như bị xóa sạch. Những vụ thảm sát dân thường, tấn công cơ sở hạ tầng, các chiến dịch tuyên truyền và cáo buộc vi phạm luật quốc tế khiến đối thoại trở nên cực kỳ khó khăn. Bất kỳ sự nhượng bộ nào cũng sẽ bị xem là "đầu hàng" từ dư luận trong nước.

Áp lực nội bộ và chính trị

Tại Ukraina, phe đối lập cho rằng bất kỳ thỏa thuận nào không lấy lại toàn bộ lãnh thổ sẽ là "phản bội đất nước". Trong khi đó, tại Nga, giới diều hâu trong quân đội và các nhóm dân tộc chủ nghĩa đang gây sức ép lên Điện Kremlin, yêu cầu "chiến thắng toàn diện". Chính trị hóa đàm phán khiến sự linh hoạt chiến lược bị thu hẹp đáng kể.

Vai trò của Mỹ và NATO

Dù không trực tiếp tham gia đàm phán, Mỹ và NATO vẫn có ảnh hưởng lớn. Sự ủng hộ quân sự và tài chính từ phương Tây là "lá chắn" của Ukraina. Tuy nhiên, nếu Washington không sẵn sàng cam kết lâu dài hoặc áp lực Kyiv nhượng bộ, cán cân đàm phán có thể thay đổi. Việc Mỹ bước vào mùa bầu cử Tổng thống cũng khiến các quyết định đối ngoại có phần do dự.

Những tình huống có thể diễn ra

Kịch bản lạc quan: Thỏa thuận ngừng bắn có điều kiện

Hai bên đồng ý một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, thiết lập các hành lang nhân đạo và khởi động tiến trình chính trị dưới sự giám sát quốc tế. Đây sẽ là bước ngoặt, dù chưa chấm dứt xung đột. Từ đó, các cuộc đàm phán sâu hơn về lãnh thổ, tái thiết và an ninh khu vực có thể diễn ra.

Kịch bản thực tế: Đàm phán không kết quả, xung đột tiếp tục

Đây là kịch bản dễ xảy ra nhất. Hai bên rời bàn đàm phán mà không đạt đồng thuận về các vấn đề cốt lõi. Chiến tranh tiếp tục với mức độ leo thang vừa phải, trong khi dư luận quốc tế ngày càng mệt mỏi với một cuộc chiến không hồi kết.

Kịch bản tiêu cực: Đàm phán đổ vỡ, chiến sự mở rộng

Nếu đàm phán thất bại và hai bên cáo buộc lẫn nhau, khả năng leo thang chiến sự ở các mặt trận mới là điều không thể loại trừ. Nga có thể mở rộng chiến dịch ở miên Tây Ukraina, hoạc Ukraina sử dụng vũ khí tầm xa tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Điều này sẽ khiến toàn khu vực rơi vào bất ổn lớn hơn.

Tóm lại, vòng đàm phán thứ ba giữa Ukraina và Nga là một dấu hiệu tích cực, cho thấy cả hai bên ít nhiều nhận ra giới hạn của chiến tranh. Tuy nhiên, khoảng cách giữa mong muốn và thực tế vẫn còn rất xa. Sự thiếu tin tưởng, khác biệt lợi ích và can thiệp từ các cường quốc làm cho tiến trình hòa bình trở nên mong manh.

Dù vậy, trong một cuộc xung đột kéo dài và đẫm máu, bất kỳ cơ hội nào cho đối thoại cũng cần được nắm bắt. Một thỏa thuận - dù không hoàn hảo - có thể mở đường cho hòa bình bền vững hơn trong tương lai. Và nếu không phải lần này, thì cũng cần chuẩn bị cho những vòng đàm phán tiếp theo, nơi tiếng súng có thể thực sự được thay thế bằng tiếng nói của lý trí.