Toàn cảnh nước mỹ

 Kể từ khi nhậm chức lần thứ hai, Tổng thống Donald Trump đã có những thay đổi đáng chú ý trong quan hệ với Nga, đặc biệt là liên quan đến chiên tranh Nga - Ukraine. Một trong các ưu tiên của chính quyền hiện nay là tăng cường áp lực lên Nga, thông qua các biện pháp kinh tế, cắt đứt các nguồn tài chính cung cấp cho chiến tranh, cũng như thúc giục đồng minh quốc tế thực hiện các biện pháp phối hợp. Áp lực này nhằm mục đích buộc Nga phải nhượng bộ, hoặc để tránh việc chiến tranh tiếp tục kéo dài với chi phí lớn về người và tài nguyên.

Các biện pháp áp lực chính mà Donald Trump đang sử dụng

Dựa trên những tin tức mới nhất (tháng 9 năm 2025) và các nguồn tin quốc tế, có một số chiến lược và biện pháp nổi bật:

Áp lực lên các quốc gia NATO để ngừng mua dầu từ Nga Trump kêu gọi tất cả các nước NATO chấm dứt mua dầu của Nga, vì cho rằng nguồn thu từ dầu mỏ là một trong các nguồn tài trợ quan trọng cho chiên tranh Nga - Ukraine.

Ông nhấn mạnh rằng nếu NATO không đồng loạt làm điều này, Hoa Kỳ sẽ có các biện pháp trừng phạt mới, kể cả các biện pháp năng lượng.

Đe dọa và sử dụng chính sách thuế quan (tariffs) để gia tăng áp lực

Trump đề xuất hoặc yêu cầu các đồng minh châu Âu áp đặt thuế quan 50-100% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ để trừng phạt việc họ tiếp tục mua dầu của Nga.

Ngoài ra, Hoa Kỳ cũng đã áp dụng hoặc đe dọa áp dụng các biện pháp kinh tế tương tự khi các quốc gia đồng minh không tuân thủ các giới hạn thương mại liên quan việc mua năng lượng từ Nga.

Thúc đẩy lệnh cấm dầu Nga hoặc lệnh cấm vận năng lượng

Trump đã nói rõ răng ông sẽ xem xét áp đặt "major new energy sanctions" lên Nga nếu các quốc gia NATO đồng ý ngừng nhập khẩu dầu Nga.

Trong các cuộc gọi với lãnh đạo châu Âu, ông nhấn mạnh rằng việc mua dầu của Nga đang tiếp tay cho chi phí chiến tranh, và do đó các nước châu Âu cần hành động nhanh hơn để cắt đứt nguồn thu này.

Hội nghị, đàm phán chính trị

Trump và chính quyền của ông đã tổ chức thảo luận với các lãnh đạo EU, NATO để bàn về các bước phối hợp nhằm gia tăng áp lực lên Nga.

Ví dụ, trong cuộc gọi với nhóm "Coalition of the Willing" do Tổng thống Pháp Emmanuel Macron dẫn đầu, Trump đã thúc giục châu Âu không chỉ dừng mua dầu của Nga mà còn hỗ trợ các biện pháp trừng phạt mới.

Hẹn gặp và đặt điều kiện với Nga

Trump đã đặt ra các hạn chót (deadlines) cho Nga phải đồng ý đình chiến hoặc chấm dứt chiến tranh, nếu không sẽ đối mặt với các biện pháp trừng phạt mới.

Ông lên kế hoạch gặp Tổng thống Vladimir Putin (ví dụ tại Alaska vào 15 tháng 8 năm 2025) để thảo luận về Ukraine.

Yêu cầu nhượng bộ từ Ukraine / nhấn mạnh hòa bình có điều kiện

Trump cũng bày t quan điểm rằng Ukraine nên xem xét nhượng bộ lãnh thổ như một phần của giải pháp hòa bình. Tức là, không phải chỉ áp lực lên Nga mà còn có kỳ vọng răng

Ukraine cũng phải chấp nhận một số điều kiện.

Đây là một điểm gây tranh cãi lớn trong cộng đồng quốc tế, vì nhiều bên cho rằng việc nhượng lãnh thổ là vi phạm chủ quyền hoặc có thể dẫn đến hậu quả lâu dài tiêu cực nếu không được đảm bảo. (Tuy các nguồn chưa nói rõ mức độ chi tiết trong từng điều kiện.)

Mục đích đằng sau các động thái này

Để hiểu rõ hơn tại sao Trump lại gây áp lực theo những cách này, chúng ta có thể xem xét các lợi ích chiến lược, chính trị, và thời điểm:

Giảm nguồn lực tài chính của Nga

Việc cắt đứt hoặc giảm mạnh xuất khẩu dầu hoặc các năng lượng khác là đòn trừng phạt hiệu quả vì dầu khí là một nguồn thu trọng yếu của Nga. Càng nhiều quốc gia tiếp tục mua, thì nguồn thu chống lại các biện pháp trừng phạt được giữ vững. Trump muốn cắt cầu nối tài chính này để làm giảm khả năng duy trì chiến tranh.

Tăng áp lực quốc tế, đặc biệt qua NATO và EU

Thông qua thúc đẩy NATO và EU nghiêm túc hơn trong các biện pháp đối phó, Trump đang theo đuổi tính đoàn kết quốc tế - ít nhất là trong khối phương Tây - để chia sẻ gánh nặng về mặt ngoại giao và kinh tê. Đồng thời làm cho Nga cảm thấy bị cô lập hơn.

Chuyển chi phí chiến tranh lên Trung Quốc và Ấn Độ

Bằng cách kêu gọi áp dụng thuế quan lên Trung Quốc / Ấn Độ vì tiếp tục mua dâu Nga, Trump muốn đấy trách nhiệm lên các quốc gia mà ông cho là đang "tiếp tay" cho Nga qua đường thương mại. Nếu Trung Quốc/ Ấn Độ ngừng hoặc giảm mua, áp lực lên Nga tăng. Nếu họ tiếp tục, thì phải đối mặt với chi phí kinh tế cao hơn.

Đàm phán và yêu cầu nhượng bộ từ Nga - hòa bình có điều kiện

Việc đặt hạn chót và dự định gặp Putin là nhằm mục đích đạt được một thỏa thuận đình chiến hoặc hòa bình thoả hiệp. Trump dường như tin rằng Nga đang mệt mỏi, chịu áp lực, và có thể chấp nhận nhượng bộ

Chính trị trong nước

Áp lực lên Nga, chính sách cứng rắn với năng lượng Nga, và tỏ ra quyết đoán trong vấn đề an ninh quốc tế có thế được dùng như công cụ chính trị để củng cố hình ảnh lãnh đạo mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh đối thủ chính trị và công chúng trong nước quan tâm đến vai trò USA trên trường quốc tế và chi phí cho người dân Mỹ từ chiến tranh bên ngoài.

Tổng thống Trump đang sử dụng nhiều biện pháp để gây sức ép lên Nga

Các khó khăn, phản kháng và rủi ro

Việc gây áp lực lên Nga theo cách này không phải không có rủi ro hoặc khó khăn.

Dưới đây là các trở ngại và những phản ứng có thể:

Sự phụ thuộc năng lượng của các nước châu Âu, đặc biệt một số nước nhỏ

Một số quốc gia NATO vẫn phụ thuộc nhiều vào dầu hoặc khí từ Nga cho nhu cầu trong nước hoặc cho ngành công nghiệp/sản xuất. Việc chấm dứt mua dầu Nga ngay lập tức có thể gây đột biến về giá năng lượng, thiếu hụt nhiên liệu, ảnh hưởng kinh tế/người dân.

Ảnh hưởng đến giá dầu toàn cầu, lạm phát

Nếu lượng dầu Nga bị chặn nhiều, có thể dẫn tới giảm nguồn cung toàn cầu, đẩy giá dầu lên cao. Điều này có thể gây lạm phát, ảnh hưởng tới người dân nhiều nước, kể cả Mỹ. Các chính phủ lo ngại chi phí tăng sẽ phản tác động không có lợi cho chính quyền Trump trong nước.

Phản ứng từ Trung Quốc và Ấn Độ

Trung Quốc và Ấn Độ có thể không dễ dàng bị áp lực. Họ có nhu cầu năng lượng lớn, có các hợp đồng dài hạn, và trong nhiều trường hợp mua dầu Nga với giá rẻ hơn. Áp thuế cao có thể dẫn đến căng thẳng thương mại, trả đũa. Hơn nữa, Trung Quốc đặc biệt có khả năng đa dạng hóa nguồn nhập khẩu, hoặc tìm cách né các biện pháp qua trung gian.

Rủi ro đối với tính đoàn kết NATO / EU

Không phải tất cả các thành viên NATO đều sẵn sàng hoặc có khả năng ngừng mua dâu Nga ngay lập tức. Nếu một số nước trì hoãn, hoặc phản đối, điều này có thế dân tới mất đoàn kết trong khôi, làm giảm hiệu quả toàn diện của áp lực tập thể. Đồng thời, có thể có những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn về kinh tế sẽ phản đối mạnh.

Nga tìm cách né tránh / chuyển hướng nguồn xuất khẩu

Nếu bị áp lực từ phương Tây, Nga có thể tìm cách đẩy mạnh xuất khẩu dầu/ gas sang châu Á, hoặc tăng hợp tác với

Trung Quốc, Ấn Độ, các nước khác - chuyển hướng giao thương. Ngoài ra, Nga có thế sử dụng các cơ chế trung gian, lái tàu "tàu ma" (shadow shipping), giảm giá mạnh, hoặc sử dụng đồng tiền khác để né các biện pháp trừng phạt. Những biện pháp né tránh này đã và đang được triển khai trong thực tế.

Tính khó đo lường hiệu quả và thời gian kéo dài

Các biện pháp trừng phạt kinh tế thường cần thời gian để có hiệu quả rõ rệt. Việc Nga có thể chịu đựng đau đớn tài chính trong thời gian dài, sử dụng dự trữ, hoặc ưu tiên chi tiêu chiến tranh nếu cần thiết. Thêm vào đó, có thể có các hậu quả không lường trước đối với các quốc gia bên ngoài, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển.

Tình hình thực tế & các dấu hiệu mới nhất

Dưới đây là những gì đang quan sát được tính đến nay:

Ngày 13/9/2025, Trump lên tiếng răng Mỹ sẵn sàng áp đặt các biện pháp năng lượng mới lên Nga, nhưng chỉ khi tất cả các thành viên NATO ngừng mua dầu của Nga.

Ông cũng đề nghị áp thuế rất cao (50-100%) lên Trung Quốc và Ấn Độ để phản ứng với việc các nước này tiếp tục nhập dầu Nga.

Trong các cuộc thảo luận quốc tế, đặc biệt với Liên minh châu Âu, Trump đã đặt vấn đề răng các nước châu Âu phải thể hiện cam kết mạnh hơn, nếu không áp lực Mỹ có thể đơn phương hoặc phối hợp sẽ trở nên khắc nghiệt hơn.

Trump đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh với Putin ở Alaska (15 tháng 8, 2025), nhưng đến nay chưa có thỏa thuận đình chiến rõ ràng được công bố.

Cũng có tin Trump dần rút lại việc kêu gọi đình chiến ngay lập tức sau khi có cuộc gọi với Putin, đồng thời đặt ra các điều kiện phức tạp hơn cho hòa bình.

Dự đoán về ảnh hưởng và kết quả khả thi

Dựa trên hiện trạng và các xu hướng, ta có thể dự đoán một số kịch bản:

Nếu NATO và EU tuân thủ yêu cầu của Trump

Nếu hầu hết các quốc gia NATO đồng loạt ngừng mua dâu Nga, áp lực tài chính lên Nga sẽ rất lớn. Nga sẽ bị giảm nguồn thu từ xuất khẩu dầu, điều này có thể buộc họ phải thương lượng nhiều hơn hoặc chấp nhận các điều kiện hòa bình khó khăn hơn.

Nga có thể bị cô lập mạnh mẽ hơn về mặt năng lượng, buộc họ phải phụ thuộc hơn vào thị trường Á-Á (ví dụ Trung Quốc, Ấn Độ) với điều kiện thương mại và giá cả kém tốt hơn.

Nếu Trung Quốc / Ấn Độ từ chối chịu áp lực

Hai nước này có thể sẽ trả đũa về mặt thương mại với Mỹ hoặc các quốc gia châu Âu.

Nếu họ tiếp tục nhập dầu Nga, áp lực tài chính lên Nga giảm bớt, và các biện pháp của Mỹ có thể không đủ mạnh nếu thiếu sự phối hợp quốc tế thực sự.

Kinh tế trong nước của Mỹ và các đồng minh

Mỹ hoặc các quốc gia châu Âu có thể phải chịu tác động về giá năng lượng, lạm phát, chi phí sản xuất, đặc biệt trong các ngành sử dụng dầu/gas.

Có thể có phản ứng chính trị trong các nước bị ảnh hưởng nặng (giá xăng dầu tăng, chi phí sinh hoạt tăng) dẫn đến áp lực lên lãnh đạo địa phương để "nói chuyện mềm hơn" với Nga hoặc trì hoãn thực thi chính sách.

Nga tìm cách né tránh áp lực

Tăng xuất khẩu sang các thị trường không bị trừng phạt, sử dụng thương mại nước ngoài, thay đổi tiền tệ giao dịch, hoặc dùng "shadow shipping".

Tăng cường liên kết kinh tế-chiến lược với Trung Quốc, Ấn Độ, các nước Trung Á, Trung Đông để giảm sự phụ thuộc vào phương Tây.

Khả năng đàm phán đình chiến hay hòa bình có điều kiện

Nếu Nga cảm nhận áp lực đủ lớn, có thể sẽ đồng ý các đàm phán đình chiến hoặc nhượng bộ nào đó, đặc biệt nếu chi phí chiến tranh tiếp tục gia tăng, người dân chịu đựng, và dự trữ kinh tế cạn dần.

Nhưng cũng có khả năng hòa bình có điều kiện sẽ bị kéo dài, vì Nga có thể cố gắng giữ được những lợi thế chiến trường hoặc lãnh thổ mà họ chiếm được, yêu cầu nhượng bộ từ phía Ukraine.

Ảnh hưởng tới ổn định khu vực và an ninh quốc tế

Trung Âu, Đông Âu, NATO có thể lo ngại an ninh nếu Nga đáp trả mạnh mẽ, sử dụng đòn kinh tế hoặc quân sự.

Chiến tranh có thể lan rộng, đặc biệt nếu có vi phạm biên giới, hoặc nếu Nga trả đũa đối với các nước hỗ trợ Ukraine mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, các quốc gia đang phát triển có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tăng giá năng lượng hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng.

Một số người ủng hộ sẽ cho rằng đây là cách tiếp cận cần thiết, quyết đoán, nhằm giải quyết cuộc chiến đã kéo dài quá lâu, giảm thiểu thiệt hại nhân đạo và tài chính.

Nhưng cũng có nhiều lời phê phán:

Việc yêu cầu nhượng lãnh thổ từ Ukraine có thể bị coi là hy sinh nguyên tắc chủ quyền, vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế.

Nếu các biện pháp thương mại/thuế quan quá mạnh mà thiếu kế hoạch giảm tác động lên dân thường, có thể gây hậu quả kinh tế nặng nề cho người dân các quốc gia đông minh cũng như toàn cầu.

Rủi ro Moscow sử dụng thời gian trì hoãn để củng cố quân sự, chuyển hướng nguồn lực, làm cho áp lực kinh tế không có hiệu quả như mong đợi.

Tóm lại, Tổng thống Donald Trump hiện đang sử dụng một loạt các biện pháp áp lực lên Nga: chủ trương cắt đứt nguồn dầu từ Nga bằng cách yêu cầu các nước NATO ngừng mua dầu Nga; sử dụng thuế quan lên các nước tiếp tay cho việc mua dầu Nga; đặt ra các hạn chót và yêu câu hòa bình có điều kiện; đồng thời tổ chức các cuộc đàm phán quốc tế nhằm huy động sự hỗ trợ rộng rãi từ đồng minh.

Các biện pháp này nếu được thực thi đồng bộ và nghiêm ngặt có thể khiến Nga khó duy trì chiến tranh, ảnh hưởng tới khả năng tài chính và quân sự. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc lớn vào mức độ phối hợp quốc tế, khả năng chịu đựng của Nga và các quốc gia liên quan, cũng như phản ứng từ các bên như Trung Quốc, Ấn Độ.