Toàn cảnh nước mỹ

Bộ Quốc phòng Mỹ (Department of Defense - DoD) hiện nay được thành lập từ năm 1949, thay thế Bộ Chiến tranh (Department of War) và Bộ Hải quân. Việc đổi tên thành Bộ Quốc phòng phản ánh tư duy an ninh hậu Thế chiến II, khi nước Mỹ muốn định hình hình ảnh một quốc gia "bảo vệ hòa bình và an ninh toàn cầu" thay vì theo đuổi "chiến tranh".

Tuy nhiên, việc Tổng thống Donald Trump cân nhắc ký sắc lệnh đổi tên lại thành Bộ Chiên tranh (Department of War) nếu thành hiện thực sẽ gây ra nhiều tranh luận sâu sắc về tư duy chiến lược, hình ảnh đối ngoại, cũng như định vị sức mạnh quân sự Mỹ trong thế kỷ XXI.

Trump vốn là người ưa thích các biểu  tượng mạnh mẽ, có xu hướng trực diện, không né tránh ngôn từ. Đối với ông, việc sử dụng từ "chiến tranh" thay vì "quốc phòng" mang thông điệp chính trị rõ ràng: nước Mỹ không chỉ phòng thủ mà còn sẵn sàng tấn công, chủ động gây sức ép để bảo vệ lợi ích.

Các lập luận ủng hộ việc đổi tên

Có nhiều ý kiến cho rằng động thái này không chỉ là biểu tượng mà còn có cơ sở chiến lược:

Phản ánh đúng thực chất vai trò của quân đội Mỹ: Trong nhiều thập kỷ qua, quân đội Mỹ không chỉ dừng lại ở phòng thủ lãnh thổ, mà liên tục tham gia các cuộc chiến tranh ở nước ngoài: từ Việt Nam, Iraq, Afghanistan, Syria, cho tới các chiến dịch quân sự chống khủng bố toàn cầu. Như vậy, gọi là "Bộ Quốc phòng" có phần "mỹ miều", trong khi "Bộ Chiến tranh" nói lên đúng bản chất thực tế.

Thông điệp răn đe đối thủ: Từ "War" mang tính quyết liệt, khẳng định Mỹ sẵn sàng hành động. Đây có thế được coi là một công cụ tâm lý chiên, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, Nga và sự trỗi dậy của nhiều điểm nóng toàn cầu.

Khơi dậy tinh thần lịch sử: Trước 1949, nước Mỹ từng tự hào với Bộ Chiến tranh - cơ quan lãnh đạo nhiều cuộc chiến thắng lợi, đặc biệt trong Thế chiến II.Việc khôi phục tên gọi này có thể gợi nhắc tinh thần "Mỹ mạnh mẽ, không sợ xung đột" mà một bộ phận cử tri ủng hộ Trump mong muốn.

Phù hợp với học thuyết Trump: "America First" (Nước Mỹ trên hết) là tư tưởng xuyên suốt. Việc gọi thẳng tên "Bộ Chiến tranh" sẽ củng cố hình ảnh cứng rắn, sẵn sàng bảo vệ lợi ích Mỹ bằng sức mạnh quân sự, thay vì ngoại giao thỏa hiệp.

Tổng thống Trump ký sắc lệnh đổi tên Bộ Quốc phòng thành Bộ chiến tranh

Các lập luận phản đối

Tuy nhiên, động thái này cũng đối diện với nhiều rủi ro và phản ứng gay gắt:

Ảnh hưởng hình ảnh quốc tế: Cụm từ "Chiến tranh" đi ngược lại xu hướng hòa bình, hợp tác, an ninh tập thể mà Mỹ luôn tuyên truyền sau 1945. Nó có thể khiến các đồng minh lo ngại, tạo cảm giác Mỹ ngày càng hiếu chiến, sẵn sàng hành động đơn phương.

Làm suy yếu tính chính danh: Bộ Quốc phòng hiện nay mang ý nghĩa phòng thủ, chính đáng trước luật pháp quốc tế. Nếu đổi thành "Bộ Chiến tranh", nhiều hành động quân sự của Mỹ có thể bị xem như hành động gây chiến, vi phạm Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Rủi ro chính trị đối nội: Nhiều tầng lớp dân Mỹ, đặc biệt là thế hệ trẻ, có xu hướng phản chiến, chống can thiệp quân sự kéo dài. Một quyết định đổi tên mang tính hiếu chiến có thể tạo làn sóng phản đối mạnh mẽ trong xã hội.

Làm gia tăng căng thẳng toàn cầu: Trong bối cảnh chiến sự Ukraine - Nga, cạnh tranh Mỹ - Trung, căng thẳng ở Trung Đông, nếu Mỹ chính thức có "Bộ Chiến tranh", điều này sẽ khiến tình hình thế giới thêm căng thẳng, đối thủ có lý do tăng cường chạy đua vũ trang.

So sánh với lịch sử và tiền lệ quốc tế

Trong lịch sử, việc đổi tên cơ quan quân sự không phải hiếm. Nhiều quốc gia có Bộ Chiến tranh, nhưng sau Chiến tranh thế giới II đều đổi thành Bộ Quốc phòng hay Bộ An ninh quốc gia, phản ánh xu hướng giảm tính đối đầu.

Anh, Pháp, Đức: đều từng có Bộ Chiến tranh, nhưng đã thay đổi để phù hợp với bối cảnh mới, tránh tạo ấn tượng hiếu chiến.

Trung Quốc và Nga: hiện nay vẫn dùng thuật ngữ "Bộ Quốc phòng" (Defense), thể hiện sự chính danh trong luật pháp quốc tế.

Nếu Mỹ đi ngược xu thế chung, điều này có thể bị khai thác để chỉ trích rằng Washington là kẻ hiếu chiến, không thực sự muốn bảo vệ hòa bình.

Tác động đối với quan hệ quốc tế

Nếu Trump chính thức ký sắc lệnh, có thể dự báo một số phản ứng:

Đồng minh NATO: Lo ngại răng Mỹ sẽ áp đặt đường lối quân sự cứng rắn, buộc đông minh tăng chi tiêu quốc phòng và tham gia nhiều cuộc xung đột hơn.

Nga và Trung Quốc: Sẽ tận dụng để tuyên truyền rằng Mỹ công khai bản chất hiếu chiến, từ đó củng cố tính chính nghĩa cho chính sách quân sự của họ.

Các nước đang phát triển: Có thể e ngại việc hợp tác quân sự với Mỹ, lo sợ bị kéo vào chiến tranh.

Nội bộ Liên Hợp Quốc: Việc Mỹ đổi tên có thể tạo ra các cuộc tranh luận gay gắt trong Hội đồng Bảo an về vai trò của Mỹ trong việc duy trì hòa bình thế giới.

Ý nghĩa chính trị nội bộ

Không thể phủ nhận rằng quyết định đổi tên cũng là một chiến lược chính trị trong nước:

Tạo điểm nhấn tranh cử: Với phong cách Trump, những quyết định gây sốc luôn là vũ khí vận động tranh cử hiệu quả, thu hút truyền thông và cử tri.

Khơi gợi tinh thần dân tộc: Trong bối cảnh xã hội Mỹ chia rẽ, việc "lấy lại tên Bộ Chiến tranh" có thể được mô tả như hành động khôi phục sức mạnh truyền thống.

Chia rẽ phe đối lập: Đảng Dân chủ chắc chắn phản đối, nhưng điều này có thể giúp Trump củng cố thêm sự ủng hộ từ nhóm cử tri cánh hữu, bảo thủ, ủng hộ sức mạnh quân sự.

Đánh giá triển vọng và tính khả thi

Trên thực tế, việc đổi tên một cơ quan liên bang lớn như Bộ Quốc phòng không đơn giản. Nó cần Quốc hội thông qua ngân sách thay đổi, cập nhật toàn bộ hệ thống luật, văn bản pháp quy, và thậm chí cả điều chỉnh trong hiến pháp tổ chức chính phủ.

Do đó, khả năng Trump có thể thực hiện trọn vẹn là không cao, ít nhất trong ngắn hạn. Tuy nhiên, chỉ cần ban hành sắc lệnh tổng thống yêu cầu các cơ quan hành pháp sử dụng thuật ngữ "Bộ Chiến tranh" trong một số văn bản, điều này cũng đủ để tạo hiệu ứng chính trị - truyền thông mạnh mẽ.

Việc Tổng thống Donald Trump cân nhắc ký sắc lệnh đổi tên Bộ Quốc phòng thành Bộ Chiến tranh không chỉ đơn thuần là câu chuyện ngôn ngữ hay biểu tượng. Nó phản ánh triết lý chính trị của ông - một triết lý trực diện, cứng rắn, đề cao sức mạnh quân sự và tính răn đe. Tuy nhiên, động thái này cũng đầy rủi ro: ảnh hưởng đến hình ảnh quốc tế, gây lo ngại cho đồng minh, tạo thêm lý do cho đối thủ tuyên truyền, đồng thời làm dấy lên tranh cãi chính trị trong lòng nước Mỹ.

Trong bối cảnh thế giới đầy biến động, một sự thay đổi tên gọi như vậy có thể trở thành "vũ khí chính trị" trong tay Trump hơn là một cải cách thực sự. Nó sẽ tiếp tục được khai thác để phục vụ chiến dịch tranh cử và củng cố hình ảnh "Trump - người mạnh mẽ, dám nói thật, dám làm khác".