Toàn cảnh nước mỹ

Cuộc khủng hoảng ngân sách tại Washington đang chuyển từ một cuộc giằng co mang tính thủ tục sang một phép thử chính trị thực sự, khi cả Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đều tin là thà rằng để chính phủ liên bang rơi vào tình trạng đóng cửa còn có lợi thế hơn so với việc thỏa hiệp với nhau.

Trong ngày đầu tiên sau khi chính phủ chính thức ngừng hoạt động, hai đảng đã triển khai những “chiến lược trận địa” đầu tiên. Nhà Trắng lựa chọn con đường cứng rắn, với tuyên bố sẽ để xảy ra sa thải hàng loạt và tạm ngừng hàng chục tỷ USD ngân sách hạ tầng như dự án Hudson Tunnel hay Second Avenue Subway – những công trình gắn trực tiếp với lãnh đạo Dân chủ tại Quốc hội. Ngược lại, Đảng Dân chủ cố gắng tập trung mọi mũi nhọn dư luận vào luận điểm rằng chính quyền Trump đã khiến hàng triệu người Mỹ đối mặt nguy cơ chi phí y tế tăng vọt khi từ chối gia hạn trợ cấp Obamacare.

Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune, ở giữa, phát biểu trong buổi họp báo hôm thứ Tư. (Ảnh:Andrew Harnik/Getty Images)

Điểm nghẽn chính trị hiện nay xuất phát từ khoản trợ cấp bảo hiểm y tế vốn được thông qua từ thời chính quyền Biden, giúp 24 triệu người dân Mỹ tham gia các gói bảo hiểm y tế giá rẻ. Nếu trợ cấp không được gia hạn, mức phí dự kiến sẽ tăng trung bình 75% vào năm 2026, theo phân tích từ tổ chức KFF. Đảng Dân chủ kiên quyết rằng đây là “lằn ranh đỏ” không thể vượt qua, trong khi phe Cộng hòa khẳng định không thể chấp nhận bất kỳ điều khoản gia hạn nào nếu không có sự nhượng bộ chính trị tương ứng.

Trong nội bộ hai đảng, dấu hiệu rạn nứt bắt đầu xuất hiện. Một số thượng nghị sĩ Dân chủ ôn hòa đã bày tỏ dao động trước sức ép từ cử tri và các nhóm lợi ích, trong khi phe Cộng hòa cũng chứng kiến sự dè dặt của những nhân vật như Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, người thừa nhận việc sa thải hàng loạt công chức có thể gây phản ứng ngược. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định rằng chưa bên nào sẵn sàng “chớp mắt” trong giai đoạn đầu của cuộc khủng hoảng.

Trung tâm bão tố chính trị vẫn xoay quanh Tổng thống Donald Trump. Với phong cách khó đoán quen thuộc, ông có thể đẩy tình hình đến bờ vực chỉ trong một đêm, rồi lại bất ngờ tìm kiếm một thỏa thuận khiến cả hai phe trở tay không kịp. Phó Tổng thống JD Vance cũng đóng vai trò “cứng rắn hóa” lập trường Cộng hòa, khi công khai cho rằng nguyên nhân đóng cửa chính phủ là do lãnh đạo Dân chủ “chịu áp lực từ phe cấp tiến trong đảng mình”.

Phó Tổng thống JD Vance trả lời các câu hỏi trong buổi họp báo hôm thứ Tư. (Ảnh: Samuel Corum/Sipa/Bloomberg/Getty Images)

Điều đáng chú ý là trong khi Đảng Dân chủ vốn chủ trương sử dụng bộ máy nhà nước để thúc đẩy lợi ích công cộng nhưng lại bỏ phiếu khiến chính phủ đóng cửa, thì Đảng Cộng hòa – đảng thường kêu gọi thu hẹp chính phủ – lại là bên muốn duy trì hoạt động. Sự đảo ngược vai trò này càng khiến dư luận bối rối, tạo ra một “trò chơi đổ lỗi” phức tạp, trong đó cả hai phe đều liều lĩnh đặt cược rằng đối phương mới là bên bị công chúng trừng phạt.

Trong bối cảnh này, dịch vụ chăm sóc sức khỏe trở thành “chìa khóa” để phá vỡ thế bế tắc. Một số nghị sĩ Cộng hòa đã phát tín hiệu sẵn sàng thảo luận về trợ cấp Obamacare, nhưng yêu cầu việc thương lượng chỉ diễn ra sau khi chính phủ mở cửa trở lại. Về phía Dân chủ, việc nhượng bộ trước khi đạt được bất kỳ cam kết nào bị coi là hành động tự sát chính trị.

Triển vọng kết thúc sớm cuộc khủng hoảng vẫn mờ mịt. Nếu bế tắc kéo dài, tác động của nó sẽ không chỉ dừng lại ở bộ máy chính phủ Mỹ mà còn ảnh hưởng đến niềm tin quốc tế về khả năng quản trị và ổn định chính trị tại Washington. Trong một nền chính trị ngày càng phân cực, câu hỏi không còn là liệu chính phủ có mở cửa trở lại hay không, mà là đảng nào sẽ chịu tổn thương nhiều hơn trên bàn cờ quyền lực.

Theo CNN