Toàn cảnh nước mỹ

Trong hơn 40 năm qua, Chính phủ Mỹ đã trải qua 10 lần phải đóng cửa.

Trong khi đó, ở các quốc gia khác, chính phủ vẫn tiếp tục hoạt động, ngay cả khi xảy ra chiến tranh hay khủng hoảng hiến pháp.

Vậy tại sao hiện tượng đặc biệt này của Mỹ vẫn tiếp tục xảy ra?

Đối với hầu hết thế giới, việc chính phủ đóng cửa là một tin cực kỳ xấu, nó như là kết quả của một cuộc cách mạng, một cuộc xâm lược hoặc một thảm họa.

Việc chính phủ của một trong những quốc gia hùng mạnh nhất thế giới dừng hoạt động khiến nhiều dịch vụ công phải đình chỉ và giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế là điều đáng ngạc nhiên đối với nhiều người.

Trụ sở Bộ Tài chính Hoa Kỳ tại Washington, D.C

Trong một thỏa thuận vào giờ chót ngày 30/9, chính phủ đã tránh được tình trạng đóng cửa bằng việc thông qua dự luật chi tiêu tạm thời giúp chính phủ tiếp tục hoạt động thêm 45 ngày nữa.

Nhưng điều đó cũng có nghĩa là các chính trị gia sẽ phải quay lại thương lượng và nước Mỹ có thể phải đối mặt với một đợt đóng cửa khác trong tương lai.

Căn nguyên của việc này

Hệ thống chính quyền liên bang của Hoa Kỳ cho phép các nhánh khác nhau của chính phủ được kiểm soát bởi các đảng phái khác nhau. Đó là một cơ cấu do những người sáng lập quốc gia nghĩ ra để khuyến khích sự thỏa hiệp và cân nhắc, nhưng gần đây đã có tác dụng ngược lại.

Vào năm 1980, Bộ trưởng Tư pháp dưới sự quản lý của Tổng thống Jimmy Carter đã ban hành một cách giải thích hẹp về Đạo luật chống thiếu hụt năm 1884. Bộ luật này không cho phép chính phủ ký kết hợp đồng mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.

Trong gần một thế kỷ, nếu có sự chênh lệch về ngân sách, chính phủ vẫn cho phép tiếp tục chi tiêu cần thiết. Nhưng sau năm 1980, chính phủ đã có quan điểm chặt chẽ hơn nhiều: không ngân sách, không chi tiêu.

Cách giải thích này đã khiến Hoa Kỳ khác biệt với các nền dân chủ phi nghị viện khác, chẳng hạn như Brazil với nhánh hành pháp mạnh có khả năng duy trì hoạt động trong thời gian bế tắc ngân sách.

Nhà Trắng tại Washington, D.C

Lần đóng cửa đầu tiên của Hoa Kỳ xảy ra vào năm 1981, khi Tổng thống Ronald Reagan phủ quyết một dự luật tài trợ và kéo dài trong vài ngày. Kể từ đó, đã có ít nhất 10 vụ khác dẫn đến việc ngừng cung cấp dịch vụ, kéo dài từ nửa ngày đến hơn một tháng.

Lần cuối cùng, từ ngày 21 tháng 12 năm 2018 đến ngày 25 tháng 1 năm 2019, là lần dài nhất được ghi nhận.

Ở những nơi khác trên thế giới, việc đóng cửa như vậy thực tế là bất khả thi. Hệ thống nghị viện được hầu hết các nền dân chủ châu Âu áp dụng đảm bảo rằng cơ quan hành pháp và lập pháp được kiểm soát bởi cùng một đảng hoặc liên minh.

Có thể hình dung rằng, quốc hội được phép từ chối thông qua ngân sách do thủ tướng đề xuất, nhưng hành động như vậy có thể sẽ gây ra một cuộc bầu cử mới thay vì ngừng các dịch vụ.

Đó chính xác là những gì đã xảy ra ở Canada năm 2011, khi các đảng đối lập bác bỏ ngân sách do Đảng Bảo thủ của Thủ tướng Stephen Harper đề xuất. Hạ viện sau đó thông qua kiến nghị bất tín nhiệm, tiến hành một cuộc bầu cử. Trong khi đó, các dịch vụ của chính phủ vẫn hoạt động.

Ngay cả ở Bỉ, nơi không có chính phủ dân cử nắm quyền trong 589 ngày từ năm 2010-2011, các đoàn tàu vẫn chạy.

Gần đây hơn, Ireland đã cố gắng duy trì mọi hoạt động từ năm 2016-2020 dưới một chính phủ thiểu số với hệ thống trong đó các đảng không nắm quyền đồng ý hỗ trợ các dự luật chi tiêu và bỏ phiếu tín nhiệm.

Nhưng kiểu hợp tác này ngày càng trở nên hiếm hoi ở Mỹ, nơi các đảng chính trị dường như sẵn sàng sử dụng hoạt động thường ngày của chính phủ như một quân bài thương lượng để khiến phía bên kia thỏa hiệp.

Ví dụ, lần đóng cửa gần đây nhất là hậu quả của việc một số thành viên Đảng Cộng hòa bảo thủ trong Quốc hội yêu cầu cắt giảm chi tiêu sâu mà những thành viên trung dung trong đảng của họ và các đảng viên Đảng Dân chủ sẽ không ủng hộ.