Nhịp cầu Việt Mỹ

Day dứt bởi đôi mắt đầy ám ảnh của người phụ nữ

 Câu chuyện vui vẻ về con bò nhường chỗ cho những phút lặng người khi chị Hương kể về 2 ngày định mệnh của tháng Tư năm 1969, về vụ thảm sát kinh hoàng của lính Mỹ gây ra ở Mỹ Lai. Người mẹ ấy đã phải đi lật từng xác người để tìm thi thể của 2 đứa con bị giết hại trong vụ thảm sát. Đã hơn 30 năm nay, chị vẫn không thể quên mùi tử khí của ngày hôm ấy.

Cuối ngày khi chào tạm biệt chị Hương, Mike Boehm nhìn sâu vào trong mắt chị, ông chỉ thấy một nỗi buồn vô hạn. Người mẹ ấy như đã chết một phần từ khi mất đi những đứa con. Những thổn thức và câu chuyện ám ảnh đó đã làm Boehm day dứt mãi không nguôi. Cả ngày hôm ấy và nhiều ngày sau, ông như phát ốm. Câu chuyện về người mẹ đã mất con lại lay lắt sống trong cảnh đói nghèo không ngừng làm ông suy nghĩ.

Nhưng có lẽ Mike đã nhầm, 2 năm sau khi quay lại, ông được chứng kiến một chị Hương hoàn toàn khác. Chị đã vui cười trở lại, ánh mắt bừng sáng, rạng rỡ và yêu đời hơn. Căn nhà vách đất ngày nào giờ đã là một căn nhà mới khang trang hơn. Nhờ có việc nuôi, bán và quay vòng đàn bò, chị đã trút được một phần gánh nặng nghèo đói. Giờ đây là lúc chị có thể vươn lên và hơn hết là hàn gắn những nỗi đau trong quá khứ.

Nhìn nụ cười trên gương mặt chị Hương, nhìn căn nhà và những thay da đổi thịt của mảnh đất Quảng Ngãi, Mike Boehm tự hào hơn về những gì mình và Madison Quarker đã làm được. “Đó chính là nguồn khích lệ động viên, cổ vũ thôi thúc tôi quay lại Việt Nam, khiến tôi thêm yêu nơi này hơn nữa”.

Thôi thúc quay lại mảnh đất nghèo

Mike Boehm từng là cựu binh tham chiến ở chiến trường miền Nam. Ông có mặt ở Củ Chi một tuần trước sự kiện chiến dịch Mậu Thân năm 1968 - thời điểm xảy ra vụ thảm sát kinh hoàng ở Mỹ Lai - Sơn Mỹ, xã Tịnh Khê (Quảng Ngãi).

Sau hàng chục năm ám ảnh, năm 1992, Mike quyết định về Mỹ Lai, thầm nguyện với lòng mình có trách nhiệm với mảnh đất đau thương này. Năm 1994, ông sáng lập tổ chức phi chính phủ Madison Quakers kêu gọi các tổ chức, cá nhân hỗ trợ, giúp đỡ người dân nơi đây. Với số tiền nhỏ nhoi ban đầu là 3.000 USD, suốt 18 năm qua, Mike đã lặng lẽ quyên góp từ bạn bè, các nhà hảo tâm ở Mỹ để giúp vốn cho hàng trăm phụ nữ nghèo ở Quảng Ngãi với số tiền gần 2,5 tỷ đồng; đồng thời tặng hơn 100 ngôi nhà tình thương cho chị em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Ông nhớ lại: “Chúng tôi không biết chúng tôi sẽ được đón nhận ra sao, chúng tôi sẽ được đối xử như thế nào, bởi vì họ đều biết chúng tôi là những cựu chiến binh, nhưng chúng tôi đã được đối xử một cách tôn trọng hơn cả những gì chúng tôi trông đợi. Trong suốt 20 năm tôi làm việc ở Việt Nam, tôi chưa bao giờ chứng kiến sự hận thù, tôi chưa bao giờ chứng kiến sự tức giận, mặc dù tôi biết điều đó có tồn tại.”

Trong thời gian làm việc với Cựu Chiến binh Mỹ Tái thiết Việt Nam (VVRP) để xây dựng các phòng khám bệnh ở Việt Nam, ông đã được nghe kể những câu chuyện đau thương về cuộc chiến từ cả các cựu chiến binh Mỹ cũng như từ những người Việt Nam để khi quay về Hoa Kỳ có một điều gì đó luôn thôi thúc ông phải trở lại mảnh đất ấy. Và như định mệnh, ước muốn của ông đã thành hiện thực khi ông được biết Hội phụ nữ Quảng Ngãi đang cần một dự án tài chính vi mô để hỗ trợ phụ nữ nghèo.

Hội viên nam đặc biệt của Hội phụ nữ Quảng Ngãi

Bà Phạm Thị Thu Trang, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Quảng Ngãi ghi nhận: "Suốt 18 năm qua, ông Mike đã thực hiện gần 20 dự án giúp chị em phát triển kinh tế gia đình và hỗ trợ tặng nhà tình thương. Hiện Hội liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã cấp thẻ danh dự hội viên phụ nữ duy nhất cho người đàn ông Mỹ này mang mã số 01 trong tổng số hơn 200.000 hội viên phụ nữ của tỉnh". Từ nguồn vốn hỗ trợ xoay vòng của Mike, suốt 18 năm qua, hàng trăm phụ nữ Quảng Ngãi đã vươn lên nhờ nuôi bò, buôn bán nhỏ, chế biến nước mắm...

Hiện có 148 phụ nữ nghèo của Quảng Ngãi đang “nợ” ông Mike số tiền 1,7 tỷ đồng. Những con bò, con heo và những vại nước mắm tiếp tục sinh sôi và xoay vòng sang những phận nghèo khác. Không chỉ giúp vốn, ông Mike cùng những người bạn của mình còn sửa chữa 57 ngôi nhà tình thương, tặng hàng trăm xe đạp và hàng trăm triệu đồng học bổng cho những học sinh nghèo ở vùng cao của Quảng Ngãi.

Từ nguồn vốn hỗ trợ 5 triệu đồng ban đầu của Mike, chị Nguyễn Thị Rắc ở thôn Mỹ Lai đã mua con bò cái về nuôi. Sau hai năm, hiện chị đã có 3 con bò trị giá hàng chục triệu đồng.

"Ông Mai thật tốt bụng, năm nào cũng lặn lội từ Mỹ về thăm chị em nghèo chúng tôi. Nhờ vốn hỗ trợ ban đầu của ông ấy tôi mua được con bò cái, đến nay bò sinh nở, sinh lợi được thêm hai con bò nữa".

Cùng chị Rắc cầm cỏ cho bò ăn trước chuồng bò trong vườn, thỉnh thoảng ông Mike vuốt ve chú bê con mới tròn 20 ngày tuổi mà lòng tràn ngập niềm vui.

Tiếng vỹ cầm đặc biệt

Mỗi năm, đều đặn 25 năm nay, đến dịp tưởng niệm vụ thảm sát Sơn Mỹ (16/3), Mike lại về Quảng Ngãi. Hành trang của ông không thể thiếu cây đàn vĩ cầm. Những giai điệu buồn của bản nhạc quen thuộc Ashocan farewell lại vang lên trong lễ tưởng niệm. Tiếng đàn của Mike cùng bản nhạc quen thuộc ấy đã thành nguồn cảm hứng để đạo diễn Trần Văn Thủy thực hiện bộ phim “Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai”, bộ phim từng đoạt giải Nhất cho thể loại phim ngắn tại Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương tổ chức tại Thái Lan năm 1999.

Bản Ashocan farewell đã ám vào Mike ngay từ nốt nhạc đầu tiên.

Ông kể, năm 1989, tình cờ ông nhặt được cây đàn violin đã cũ trong một đống rác. Vốn là thợ mộc chuyên nghiệp, lại có khiếu đờn ca, ông về “tân trang” lại cây đàn và bắt đầu tập. Bản Ashocan farewell đã ám vào Mike ngay từ nốt nhạc đầu tiên. “Đó là tiếng lòng của người phụ nữ Mỹ trong cuộc nội chiến từ hơn 200 năm trước”. Mike đã nói về lý do tại sao ông lại chơi bản Ashocan farewell trong mỗi dịp lễ thiêng như vụ thảm sát Sơn Mỹ.

"Hy vọng những việc làm nhỏ bé của tôi góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh ở Việt Nam. Tháng Ba theo tâm niệm của tôi là gom góp hành động nhỏ thiết thực vì thế giới hòa bình. Điều đó đã thôi thúc tôi trở lại vùng quê đau thương Sơn Mỹ, kéo vĩ cầm tưởng niệm 504 thường dân vô tội trong vụ thảm sát Mỹ Lai và hành trình giúp phụ nữ và trẻ em nghèo Quảng Ngãi", Mike thổ lộ.

Anh Phan Văn Đỗ, Đại diện Tổ chức Madison Quackers tại Việt Nam tâm sự: "Ông Mike hi sinh cuộc sống riêng tư của mình, tự nhận mình là người nghèo ở Mỹ, suốt nhiều năm qua, ông ấy đã lặng lẽ quyên góp quỹ từ Mỹ để rồi tháng Ba hàng năm đến Quảng Ngãi giúp phụ nữ nghèo. Tấm lòng nhiệt thành của ông thật đáng trân trọng".

Với Mike, mỗi lần trở lại Việt Nam ông cảm giác như sau chuyến đi xa trở về nhà. Để hòa nhập, ông đã kiên trì tự học tiếng Việt để rồi ngộ ra tên của mình được sửa lại thành là "Mai phụ nữ" với tràng cười thích thú. Không chỉ vậy, ông còn xắn tay nhờ chị em bày cách nhóm lửa tráng bánh, làm bánh bèo, nhồi bột... để cảm thấu được sự nhọc nhằn trong cuộc sống mưu sinh thường ngày của họ.

Không chỉ hỗ trợ vốn, tặng nhà tình thương, nhiều năm qua ông Mike còn kêu gọi các tổ chức, cá nhân ở nước ngoài giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, trao học bổng cho học sinh nghèo, hỗ trợ trang thiết bị giáo dục cho các trường học ở Quảng Ngãi. Mike tâm niệm, bao giờ còn sống ông sẽ trở lại với quê hương Quảng Ngãi, tình nguyện làm "cầu nối" bạn bè quốc tế đến với mảnh đất này, cùng chung tay giúp đỡ phụ nữ, trẻ em nghèo.

Năm 2020, ở cái tuổi 73, Mike vẫn tiếp tục miệt mài với những dự án mới cho bà con Quảng Ngãi, trong đó đáng chú ý là dự án trao tặng những chiếc xe lăn dành cho cộng đồng khuyết tật thông qua Quỹ Nạn nhân chất độc da cam (VAVA) và Hội chữ thập đỏ tỉnh. Ghi nhận những đóng góp của Mike cho phụ nữ Quảng Ngãi, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tặng ông huy chương “Vì sự tiến bộ của phụ nữ” cùng giấy chứng nhận hội viên danh dự duy nhất dành cho người đàn ông Mỹ này. Mike xem đó như một phần của đời ông trên đất nước Việt Nam thân thương…