Câu chuyện Đại sứ

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper

Hỏi: Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ có những dấu mốc quan trọng như kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác toàn diện (2023), 30 năm bình thường hóa quan hệ kinh tế (2024) và 30 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao (2025). Đâu là động lực quan trọng giúp hai nước đạt được những bước tiến quan trọng trong quan hệ hợp tác thời gian qua và tiếp tục thúc đẩy quan hệ này trong giai đoạn hiện nay?

Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper:

Cảm ơn bạn đặt câu hỏi tuyệt vời!

Nói một chút về bối cảnh: Tôi đến Việt Nam lần đầu tiên vào năm 2004 và làm việc ở đây khoảng ba năm Vào thời điểm đó mối quan hệ của 2 nước khá khiêm tốn. Chúng ta có một mối quan hệ thương mại khiêm tốn, có một mối quan hệ giáo dục non trẻ và mối quan hệ hợp tác y tế mới bắt đầu. Bây giờ, chúng ta đang ở trước thềm kỷ niệm 10 năm hợp tác và chúng ta có mối quan hệ thương mại trị giá 113 tỷ USD. Con số này lớn hơn 200 lần so với những gì chúng ta có 15 năm trước. Trong các lĩnh vực khác, chúng ta có những mối quan hệ hợp tác và rất có lợi trên toàn bộ các vấn đề, cho dù đó là thương mại và đầu tư, hay quốc phòng và an ninh, khí hậu, năng lượng, giáo dục, y tế, văn hóa, quan hệ nhân dân, hầu như bất kỳ lĩnh vực nào. Tôi nghĩ ngày nay Hoa Kỳ và Việt Nam đang hợp tác rất chặt chẽ với nhau. Và tôi nghĩ điều đã thúc đẩy sự tăng trưởng đó trong 10 năm qua và điều sẽ tiếptục thúc đẩy sự tăng trưởng. Đó là nhận thức chung của chúng ta rằng mối quan hệ Hoa Kỳ và Việt Nam có lợi cho nhau và sự hợp tác của chúng ta mang lại lợi ích cho người dân của cả hai nước. Chính sách của chúng tôi đối với Việt Nam rất rõ ràng: chúng tôi muốn một nước Việt Nam giàu mạnh và độc lập, chúng tôi muốn có một mối quan hệ mà chúng ta tôn trọng hệ thống chính trị của nhau, một mối quan hệ trong đó tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và độc lập của nhau. Chính sự quan tâm và giá trị chung đã tạo nên mối quan hệ mà chúng ta có ngày hôm nay và sẽ tiếp tục là nền tảng cho mối quan hệ đó trong tương lai.

Xin Ngài Đại sứ nói rõ hơn về những thành tựu mà hai nước đã đạt được kể từ khi thiết lập quan hệ “Đối tác Toàn diện” vào năm 2013?

- Tôi nghĩ rằng nó thực tế là vô tận. Nhưng tôi sẽ đề cập ít nhất 3 hoặc 4. Ví dụ, sự phát triển của mối quan hệ thương mại của chúng ta. Như tôi đã nói đang ở mức 113 tỷ đô la, đó là một thành tựu đáng chú ý. Chúng tôi muốn thấy nó tiếp tục phát triển. Chúng tôi đã chứng kiến rất nhiều khoản đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam và chúng tôi bắt đầu thấy rằng đầu tư của Việt Nam vào Hoa Kỳ đang tạo ra nhiều việc làm và cơ hội tuyệt vời cho người Mỹ. Tôi nghĩ đó là một thành tựu quan trọng trong 10 năm qua.

Một thành tựu khác là sự phát triển của mối quan hệ hợp tác y tế của chúng ta bắt đầu từ năm 2005 với chương trình PEPFAR giúp cứu sống những người bị nhiễm HIV. Sự hợp tác đó đã phát triển bao gồm sự hợp tác của chúng ta trong đại dịch COVID-19, trong đó Việt Nam cung cấp cho Hoa Kỳ PPE và khẩu trang, đồng thời, chúng tôi cung cấp cho Việt Nam hơn 40 triệu liều vắc xin. Điều này thật tuyệt, đó là điều bạn bè làm cho nhau, và tôi nghĩ đó là một thành tựu lớn nữa trong mười năm qua.

Và cuối cùng, một thành tựu quan trọng khác là sự hợp tác liên tục của chúng ta trong việc giải quyết những di sản của cuộc chiến tranh giữa chúng ta. Điều đó bao gồm xử lý bom mìn chưa nổ, hỗ trợ người khuyết tật, tìm kiếm người Mỹ và người Việt Nam mất tích, và dọn dẹp các điểm nóng chất độc màu da cam. Trong mười năm qua, chúng tôi đã làm sạch khử độc căn cứ không quân Đà Nẵng, 40 ha đất mới cho sân bay phát triển. Và chúng tôi tiếp tục làm việc để làm sạch khử độc căn cứ không quân Biên Hòa.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chúc mừng Đại sứ Marc Knapper cùng các bạn bè quốc tế nhân dịp Lễ Kỷ niệm 246 năm ngày Quốc khánh Hợp chủng quôcs Hoa Kỳ.

Hợp tác giáo dục là một trong những ưu tiên chiến lược mà Chính phủ Việt Nam và Hoa Kỳ hết sức coi trọng. Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về số lượng sinh viên du học tại Mỹ.  Trong thời gian tới, Hoa Kỳ sẽ làm gì để tiếp tục thúc đẩy quan hệ song phương trong lĩnh vực giáo dục?

- Hợp tác giáo dục thậm chí còn có trước cả việc bình thường hóa quan hệ giữa hai nước chúng ta.

Trên thực tế, chúng ta đã tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm chương trình Fulbright với Việt Nam. Trong 30 năm qua, chúng ta đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc trong hợp tác giáo dục giữa hai nước, chẳng hạn như việc thành lập Đại học Fulbright ở Thành phố Hồ Chí Minh; những người Mỹ trẻ đang đến Việt Nam để giảng dạy. Chúng tôi có một số giáo viên giảng dạy tại các trường học Việt Nam, thành lập chương trình Peace Corps tại Việt Nam. Chúng tôi có chín tình nguyện viên sẵn sàng giảng dạy tại các trường học ở khu vực Hà Nội và chúng tôi cũng rất vui mừng về điều này.

Và tất nhiên chúng tôi rất tự hào về việc chúng tôi có khoảng 30.000 bạn trẻ Việt Nam đang học tập tại Hoa Kỳ và gần đây Việt Nam đã trở thành quốc gia đứng thứ 5 về lượng sinh viên đến Hoa Kỳ. Chúng tôi luôn tìm cách khuyến khích người Việt Nam du học tại Hoa Kỳ, nhưng thành thật mà nói, có một lĩnh vực mà tôi nghĩ là còn thiếu, đó là tôi rất muốn thấy nhiều bạn trẻ Hoa Kỳ ở đây học tập tại Việt Nam, vì vậy đó là điều chúng tôi cần nỗ lực cải thiện.

Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đang trên đà phát triển tích cực, vì lợi ích của nhân dân hai nước, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới. Ông đánh giá thế nào về triển vọng và cơ hội nâng tầm quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ?

- Tôi đánh giá cao quan điểm đó và hoàn toàn đồng ý với đánh giá của bạn về mối quan hệ của chúng ta rằng nó đóng góp cho thịnh vượng, hòa bình và ổn định, không chỉ trong khu vực mà trên toàn thế giới. Năm 2023, chúng ta kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác toàn diện và trong suốt cả năm, chúng ta sẽ có những cách thú vị để kỷ niệm điều này. Đồng thời, chúng tôi rất vui mừng về khả năng nâng cấp mối quan hệ của chúng ta từ đối tác toàn diện lên đối tác chiến lược.

Tôi nghĩ rằng việc nâng cấp phản ánh vị trí hiện tại của chúng ta. Tôi nghĩ rằng mối quan hệ của Hoa Kỳ với Việt Nam về bản chất là chiến lược cơ bản, cho dù chúng ta đang nói về hợp tác ở Biển Đông và Mekong, cho dù chúng ta đang nói về hợp tác về năng lượng và khí hậu, cho dù chúng ta đang nói về hợp tác chống dịch bệnh. Tất cả những điều này về bản chất đều mang tính chiến lược, đòi hỏi ý thức chung về mục đích và ý thức chung về giá trị, và đây là những gì chúng tôi có với Việt Nam ngay bây giờ.

Dựa trên lợi ích và niềm tin chiến lược mà chúng ta đã chia sẻ, chúng tôi tin rằng việc nâng cấp sẽ giúp mở ra nhiều cánh cửa hơn nữa cho sự hợp tác lớn hơn nữa giữa hai nước chúng ta. Vì vậy đây là điều chúng tôi đang tiếp tục thực hiện và chúng tôi rất vui mừng cũng như hy vọng về điều đó tiềm năng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp bà Katherine Tai, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR).Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác kinh tế-thương mại Việt Nam-Hoa Kỳ được coi là lĩnh vực hợp tác thành công nhất, là trọng tâm và động lực phát triển của quan hệ hai nước. Trong thời gian tới, hai bên sẽ tích cực hợp tác như thế nào để giải quyết toàn diện các mối quan tâm chung nhằm duy trì quan hệ thương mại ổn định, hướng tới cân bằng thương mại hài hòa, bền vững, bổ sung và cùng có lợi?

- Chúng tôi luôn tìm cách để đảm bảo rằng quan hệ thương mại đóng góp vào mối quan hệ chung ổn định và thịnh vượng giữa hai nước chúng ta. Và điều đó bao gồm làm việc với chính phủ Việt Nam để đảm bảo rằng các công ty và nhà đầu tư Mỹ ở đây được đối xử công bằng và có một sân chơi bình đẳng để họ có thể tiếp cận người tiêu dùng Việt Nam và làm việc tại thị trường Việt Nam. Nói cách khác, chúng tôi muốn đảm bảo rằng các nhà sản xuất và xuất khẩu của Hoa Kỳ có được sự tiếp cận và đối xử giống như các nhà xuất khẩu và nhà đầu tư Việt Nam tại Hoa Kỳ.

Chúng tôi sẽ tăng cường hơn nữa cam kết của mình - không chỉ với Việt Nam mà cả khu vực nói chung - là thông qua khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, mà Việt Nam là thành viên sáng lập và đã ký kết bốn nội dung lớn, bao gồm kinh tế kỹ thuật số, cơ sở hạ tầng bền vững, lao động và các lĩnh vực khác.

Hợp tác quốc phòng - an ninh Việt Nam - Hoa Kỳ được thiết lập sau khi hai nước bình thường hóa ngoại giao năm 1995 và đã có những bước tiến tích cực. Những kết quả cụ thể của hợp tác song phương trong lĩnh vực này là gì? Trong thời gian tới, hợp tác quốc phòng - an ninh hai nước sẽ tập trung vào những lĩnh vực nào?

- Có nhiều điều cần thảo luận nhưng tôi sẽ chỉ kể ra một vài điều. Một là hoạt động rà phá bom mìn nhân đạo mà hai nước chúng ta thực hiện ở miền Trung Việt Nam và những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Chúng tôi đã có một mối quan hệ rất hiệu quả và hữu ích trong lĩnh vực này và đã giúp dọn dẹp tàn tích chiến tranh.

Một điều nữa là sự hợp tác của chúng tôi với các nỗ lực gìn giữ hòa bình của Việt Nam. Tôi nghĩ thật tuyệt khi Việt Nam hiện là quốc gia đi đầu trên trường thế giới, gửi các phái bộ gìn giữ hòa bình đến châu Phi, và chúng tôi hợp tác rất chặt chẽ với nhau vì tôi nghĩ đó là một biểu hiện tuyệt vời cho cam kết của Việt Nam đối với hòa bình và an ninh, không chỉ ở khu vực mà còn trên toàn cầu. Tôi đã đề cập đến sự hợp tác của chúng ta ở Biển Đông về mặt an ninh hàng hải và nhận thức về lĩnh vực hàng hải.

Chúng tôi chia sẻ với Việt Nam những lo ngại về bất kỳ nỗ lực nào của một quốc gia khác nhằm đơn phương thay đổi hiện trạng trong khu vực và chúng tôi chia sẻ mong muốn bảo vệ luật pháp quốc tế, tôn trọng các thông lệ quốc tế để giữ cho Biển Đông tự do và rộng mở.

Vì mục đích đó, chúng tôi đang hợp tác rất chặt chẽ với Việt Nam để đảm bảo Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam có các năng lực cần thiết để bảo vệ không gian biển và tài nguyên thiên nhiên của mình, để có thể thực hiện những việc như chống cướp biển, thực thi pháp luật trên biển. Đây là một lĩnh vực tăng trưởng thực sự quan trọng khác và nó sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai.

Xin ông chia sẻ ấn tượng của ông về Việt Nam sau một năm đảm nhiệm cương vị Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam?

- Một năm đáng nhớ! Nó trôi qua thật nhanh. Trở lại sau 15 năm, tôi và gia đình vô cùng xúc động khi thấy mọi thứ đã thay đổi không chỉ ở Hà Nội mà trên toàn quốc. Một điều không thay đổi đó là sự nồng hậu và mến khách của người Việt Nam. Mỗi ngày mang đến một cuộc phiêu lưu mới, một điều gì đó vui vẻ và tôi tiếp tục tận hưởng việc ở đây. Bốn thế hệ trong gia đình tôi đã sống ở Việt Nam, vì vậy tôi cảm thấy đặc biệt gần gũi và có trách nhiệm với đất nước này và với mối quan hệ này.