Văn hóa

Lễ hội Từ Lương Xâm thuộc Di tích lịch sử Từ Lương Xâm, là một trong “tứ linh từ” nổi tiếng của vùng đất An Dương cổ, nay thuộc phường Nam Hải, quận Hải An, thành phố Hải Phòng, trong đó Từ Lương Xâm là “Từ Cả” - nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền.

Di tích được xây dựng trên khu đất vốn là nơi Ngô Quyền cùng các tướng lĩnh đắp thành vành kiệu và đóng đại bản doanh tiền phương, đánh thắng quân Nam Hán. Lễ hội nhằm tưởng nhớ Ngô Quyền và chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938.

Theo nội dung bản “Tiền Ngô Vương thiên tử ngọc phả lục” hiện lưu tại Từ Lương Xâm cho biết, khi kéo quân về cửa biển Bạch Đằng bố trí thế trận, Ngô Quyền sớm nhận ra vị trí chiến lược quan trọng của làng Dầm - tức làng Lương Xâm (tên cũ là Lãng Thâm) bây giờ.

Tại đây, ông đặt một đồn quân lớn là đại bản doanh chỉ huy tiền phương (còn đồn chỉ huy sở được đặt tại làng Cấm (tên chữ là Gia Viên) - khu vực trụ sở UBND thành phố Hải Phòng hiện nay), huy động nhân dân đắp thành vành kiệu, dấu vết nay vẫn còn.

Theo sử sách để lại, ngôi Từ Lương Xâm được xây dựng vào thời Hậu Lê và được trùng tu vào thời Nguyễn. Do vậy, toàn bộ kiến trúc mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn, chỉ có một số cấu kiện kiến trúc mang nét phong cách nghệ thuật thời Lê.

Hiện Từ Lương Xâm còn lưu giữ 125 hiện vật, cổ vật và 25 bản sắc phong có niên hiệu từ năm 1522 đến 1924. Trong đó, nhiều sắc phong suy tôn Ngô Quyền là “Ngô vương thiên tử” và “Thượng đẳng tối linh đại vương”.

Đặc biệt, trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc, được cho là cọc Bạch Đằng – chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia.

Lễ hội Từ Lương Xâm được tiến hành với sự tham gia của hầu hết các làng xã trong vùng. Trong lễ hội từ Lương Xâm, các làng xã rước kiệu từ đình làng mình tới chầu. Tất cả các kiệu đều đặt ở khu đất rộng trước cửa Linh từ Lương Xâm để chấm giải. Kiệu nào nhất thì lần sau được vinh dự thay mặt cả đoàn kiệu đứng dâng lễ Thánh Vương trước long sàng. Nghi thức tế đám Ngô Vương ở từ Lương Xâm khá đặc biệt: lễ phẩm phải có một bò, một lợn, một dê mổ tế sống (cỗ thái lao), tế xong đem số thịt đó làm cỗ ăn tại đền và chia cho dân đinh; vào những năm “phong đăng hòa cốc” ở từ Lương Xâm còn có lệ hợp tế hàng huyện, hợp tế hàng tổng.

Một số hình ảnh trong ngày khai mạc lễ hội:

Màn trống hội khai mạc

Biểu diễn lân sư rồng

Lễ rước của các phường

Nghi lễ rước kiệu

"Kiệu bay" tại Lễ hội

Các hoạt động phần hội sẽ diễn ra trong 3 ngày từ chiều ngày 24/2 đến hết ngày 27/2 (tức ngày 15,16,17 tháng Giêng năm Giáp Thìn) với các hoạt động thể thao như: bóng chuyền, kéo co, nhẩy bao bố, cờ tướng; các trò chơi dân gian: bịt mắt bắt dê, bịt mắt đập niêu, hội thi chim chào mào hót, viết thư pháp và Đêm văn nghệ do Đoàn Chèo Hải Phòng biểu diễn vào 19h30 ngày 24/2 tức ngày 15 tháng Giêng năm Giáp Thìn.