Giáo dục

Giáo dục – nền tảng của phát triển quốc gia hiện đại

Giáo dục là nền tảng để hình thành nguồn lực con người – yếu tố quyết định năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và bản lĩnh dân tộc. Nhìn lại thời gian qua, giáo dục Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng: phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, mở rộng cơ hội học tập cho mọi người, hệ thống đại học và nghề nghiệp ngày càng đa dạng, có bước tiến trong đổi mới chương trình, sách giáo khoa.

Tuy nhiên, chất lượng đào tạo vẫn còn bất cập so với yêu cầu phát triển mới; sự chênh lệch vùng miền, khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thị trường lao động, tình trạng “thừa thầy thiếu thợ” vẫn tồn tại; năng lực nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo trong các trường đại học còn hạn chế.

Đại hội XIV của Đảng cần xác định rõ định hướng phát triển giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa – hiện đại hóa – xã hội hóa – hội nhập quốc tế, lấy chất lượng, hiệu quả và sự sáng tạo làm thước đo chủ yếu.

Nâng cao chất lượng đào tạo – xây dựng xã hội học tập suốt đời

Trong giai đoạn tới, cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi mô hình giáo dục sang lấy người học làm trung tâm, phát huy năng lực, tư duy phản biện, kỹ năng mềm và tinh thần sáng tạo. Đặc biệt, phải gắn đào tạo với nhu cầu phát triển của nền kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tri thức.

Đảng cần chỉ đạo hoàn thiện khung chính sách về giáo dục nghề nghiệp và đào tạo lại (reskilling, upskilling) nhằm đáp ứng yêu cầu lao động trong kỷ nguyên số; thúc đẩy liên kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – viện nghiên cứu để hình thành chuỗi giá trị tri thức, tạo cơ hội thực hành, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cho sinh viên.

Đồng thời, phát triển hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo vào dạy – học và quản lý giáo dục; chú trọng đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng số, kỹ năng hợp tác toàn cầu để người Việt Nam có thể làm việc trong môi trường quốc tế.

Thu hút, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài – chìa khóa của phát triển bền vững

Một quốc gia muốn hùng cường không thể thiếu chính sách phát hiện và trọng dụng người tài. Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, song việc thực thi còn nhiều rào cản, cơ chế chưa thật sự khuyến khích và bảo vệ người tài. Cần coi chính sách nhân tài là trụ cột trong chiến lược phát triển con người Việt Nam.

Cụ thể, nên xây dựng Luật về trọng dụng nhân tài, tạo hành lang pháp lý minh bạch để tuyển chọn, bồi dưỡng, sử dụng và đãi ngộ người tài trong khu vực công và tư. Cần đổi mới cơ chế đánh giá, đề bạt, sử dụng cán bộ dựa trên năng lực và hiệu quả thực tiễn, không dựa vào thâm niên hay quan hệ; đồng thời tạo môi trường làm việc năng động, sáng tạo, khuyến khích cống hiến và bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Đặc biệt, cần có chính sách “giữ chân” trí thức trẻ, nhà khoa học giỏi, du học sinh trở về nước, bằng các gói hỗ trợ nghiên cứu, nhà ở, thu nhập, điều kiện làm việc, cũng như tạo cơ hội tham gia hoạch định chính sách, đổi mới sáng tạo quốc gia.

Xây dựng chính sách thu hút người tài, đưa giáo dục là Quốc sách hàng đầu

Kiến nghị và giải pháp thực hiện

Một là, tăng tỷ lệ đầu tư ngân sách cho giáo dục – đào tạo và khoa học công nghệ; khuyến khích đầu tư xã hội hóa nhưng phải đi đôi với quản lý chất lượng và bình đẳng cơ hội học tập.

Hai là, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có phẩm chất, năng lực, chuyên môn cao; nâng chuẩn đào tạo sư phạm và chính sách đãi ngộ để giáo viên thực sự “sống được bằng nghề”.

Ba là, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong giáo dục: mở rộng chương trình liên kết đào tạo, công nhận bằng cấp, trao đổi giảng viên – sinh viên; hình thành các trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo mang tầm khu vực. Bốn là, xây dựng cơ chế gắn giáo dục với phát triển văn hóa – đạo đức, bồi dưỡng lòng yêu nước, ý thức công dân, khát vọng vươn lên của thế hệ trẻ – nhằm phát triển con người toàn diện cả tri thức, kỹ năng và nhân cách.

Giáo dục là gốc của quốc gia, là con đường duy nhất để dân tộc phát triển phồn vinh, sánh vai cùng cường quốc năm châu như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần khẳng định rõ hơn nữa quan điểm giáo dục là quốc sách hàng đầu, gắn liền với trọng dụng và phát huy nhân tài, từ đó tạo ra nguồn lực con người Việt Nam có tri thức, bản lĩnh, sáng tạo và trách nhiệm – làm nền tảng cho mục tiêu phát triển đất nước nhanh, bền vững và thịnh vượng.