Toàn cảnh nước mỹ

Trong bối cảnh đó, quan hệ giữa Mỹ và Campuchia trở nên nguội lạnh, thậm chí căng thẳng hơn so với thời kỳ trước. Bài viết này phân tích các lý do vì sao Tổng thống Trump không ủng hộ Campuchia, dựa trên các yếu tố chiến lược, chính trị, kinh tế và ảnh hưởng địa chính trị tại khu vực Đông Nam Á.

1. Mối quan hệ ngày càng gắn bó giữa Campuchia và Trung Quốc

Một trong những nguyên nhân chính khiến Tổng thống Trump không ủng hộ Campuchia là do mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Campuchia và Trung Quốc.

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ- Trung ngày càng gay gắt, việc Campuchia nghiêng hẳn về phía Trung Quốc khiến Washington cảm thấy bị gạt ra khỏi bàn cờ ảnh hưởng tại Đông Nam Á.

• Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất, nhà đầu tư lớn nhất và là quốc gia viện trợ nhiều nhất cho Campuchia.

• Campuchia thường xuyên ủng hộ các quan điểm của Trung Quốc tại các diễn đàn khu vực, trong đó đáng chú ý là việc phản đối các tuyên bố chung của ASEAN về Biển Đông - phù hợp với lập trường của Bắc Kinh

Chính quyền Trump nhìn nhận rằng Campuchia đã trở thành "chư hầu" của Trung Quốc ở Đông Nam Á, làm suy yếu các nỗ lực của Mỹ trong việc duy trì ảnh hưởng và cân bằng quyền lực tại khu vực.

2. Tình trạng vi phạm dân chủ và nhân quyền tại Campuchia

Tổng thống Trump, dù không đặt quá nặng vấn đề nhân quyền như các chính quyền Dân chủ trước đó, nhưng chính quyền của ông - đặc biệt là Bộ Ngoại giao Mỹ và Quốc hội - vẫn phản ứng tiêu cực trước tình trạng vi phạm dân chủ và nhân quyền ngày càng trầm trọng tại Campuchia.

• Việc giải thể Đảng Cứu quốc Campuchia (CNRP), đảng đối lập lớn nhất, năm 2017 và việc bắt giam lãnh đạo Kem Sokha đã bị cộng đồng quốc tế lên án.

• Cuộc bầu cử năm 2018, mà đảng cầm quyền CPP giành toàn bộ 125 ghế quốc hội, bị xem là thiếu công bằng và không dân chủ.

Dưới áp lực từ Quốc hội và công luận, chính quyền Trump đã áp đặt một số biện pháp trừng phạt và hạn chế viện trợ với Campuchia:

• Hạn chế visa đối với các quan chức chính phủ Campuchia.

• Cắt giảm một số chương trình viện trợ liên quan đến hỗ trợ chính quyền.

• Áp dụng các biện pháp trừng phạt tài chính với một số cá nhân bị cáo buộc tham nhũng.

Ông Hun Sen (trái) cho rằng ông Trump (phải) làm Tổng thống Mỹ sẽ dẫn tới một thế giới tốt đẹp hơn. (Nguồn: scmp.com)

3. Lo ngại về sự hiện diện quân sự của Trung Quốc tại Campuchia

Một yếu tố làm dấy lên nghi ngờ và khiến Mỹ "lạnh nhạt" với Campuchia là những thông tin về khả năng Trung Quốc được phép triển khai lực lượng quân sự tại căn cứ hải quân Ream, tinh Preah Sihanouk.

• Báo cáo tình báo Mỹ cho rằng Campuchia đã ký một thỏa thuận bí mật cho phép Trung Quốc sử dụng một phần căn cứ này.

• Campuchia nhiều lần phủ nhận, nhưng việc phá dỡ một số cơ sở do Mỹ tài trợ tại căn cứ này càng khiến Washington nghi ngờ.

Nếu thông tin này là chính xác, đây sẽ là bước tiến lớn của Trung Quốc trong việc mở rộng ảnh hưởng quân sự tại Đông Nam Á - điều Mỹ hoàn toàn phản đối. Chính quyền Trump coi đây là một mối đe dọa chiến lược, không chỉ với Mỹ mà còn với các đồng minh trong khu vực, đặc biệt là Thái Lan, Việt Nam và Philippines.

4. Sự suy giảm của ảnh hưởng Mỹ tại Campuchia dưới thời Trump

Khác với các chính quyền trước đây, chính sách của Tổng thống Trump đối với ASEAN nói chung và Campuchia nói riêng thiếu tính nhất quán và ít được ưu tiên. Trong khi Trung Quốc đẩy mạnh các dự án đầu tư, cơ sở hạ tầng theo sáng kiến "Vành đai và Con đường", thì

Mỹ dưới thời Trump:

• Hạn chế sự hiện diện ngoại giao cấp cao tại các hội nghị khu vực.

• Giảm viện trợ phát triển không chỉ với Campuchia mà cả khu vực Mekong.

• Không có chiến lược rõ ràng đối với Đông Nam Á ngoài vấn đề Biển Đông

Sự vắng mặt này khiến ảnh hưởng của Mỹ tại Campuchia bị thu hẹp và làm Campuchia càng có lý do để nghiêng về Trung Quốc.

5. Campuchia không đóng vai trò quan trọng trong chiến lược thương mại "America First"

Một lý do khác khiến chính quyền Trump không mặn mà với Campuchia là vì quốc gia này không đóng vai trò đáng kể trong cán cân thương mại hoặc chuỗi cung ứng toàn cầu mà Mỹ đang ưu tiên.

• Kim ngạch thương mại song phương Mỹ - Campuchia tuy có tăng trưởng, nhưng vẫn ở mức khiêm tốn so với các quốc gia ASEAN khác như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia.

• Campuchia chủ yếu xuất khẩu hàng dệt may, giày dép vào Mỹ - những mặt hàng Mỹ có thể tìm kiếm từ các quốc gia khác.

Do đó, Campuchia không có "đòn chiến lược để gây ảnh hưởng đến chính quyền Trump trong các vấn đề song phương.

6. Sự đối đầu mang tính hiẹ thống giữa Mỹ - Trung và lựa chọn bên của Campuchia

Tổng thể, việc chính quyền Trump không ủng hộ Campuchia là biểu hiện rõ của cuộc đối đầu chiến lược Mỹ - Trung.

Trong cuộc đối đầu này, Campuchia lựa chọn rõ ràng nghiêng hẳn về Bắc Kinh, khiến Washington không còn coi Phnom Penh là một đối tác tiềm năng.

Trump, với chủ trương mạnh mẽ chống Trung Quốc, không thể chấp nhận việc Campuchia tiếp tay cho các chiến lược của Trung Quốc tại Đông Nam Á.

Từ đó, Mỹ giảm đáng kể các hoạt động hợp tác và chuyển trọng tâm sang các nước "đối trọng" như Việt Nam, Indonesia và Philippines.

Tổng thống Donald Trump không ủng hộ Campuchia vì nhiều lý do kết hợp: từ sự xích lại gần Trung Quốc của Phnom Penh, tình trạng vi phạm dân chủ - nhân quyền, nghi ngờ về hiện diện quân sự Trung Quốc, cho đến vai trò kinh tế không mấy quan trọng của Campuchia đối với Mỹ.

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng gay gắt, Campuchia đã trở thành "mắt xích yếu trong chiến lược của Mỹ ở khu vực, và vì vậy, bị gạt ra khỏi danh sách đối tác ưu tiên của chính quyền Trump.

Chính sách "không ủng hộ" này không đồng nghĩa với việc Mỹ bỏ rơi hoàn toàn Campuchia, mà là một thông điệp mang tính chiến lược, rằng Washington sẵn sàng quay lại nếu Phnom Penh điều chỉnh lại định hướng đối ngoại và đảm bảo các giá trị dân chủ - minh bạch hơn.