Toàn cảnh nước mỹ

Bối cảnh chung của cuộc xung đột Ukraina

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraina bùng nổ từ tháng 2 năm 2022 đã trở thành một trong những điểm nóng nghiêm trọng nhất của thế kỷ XXI, kéo dài hơn ba năm với hàng trăm nghìn thương vong và sự tàn phá nặng nề đối với hạ tầng, kinh tế và xã hội. Cuộc xung đột này không chỉ là vấn đề của riêng hai quốc gia láng giềng, mà còn là thách thức toàn cầu, gắn liền với sự đối đầu chiến lược giữa Nga và phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU).

Trong bối cảnh đó, vấn đề hòa bình ở Ukraina trở thành một chủ đề được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm. Các sáng kiến hòa bình đã nhiều lần được đưa ra, từ thỏa thuận hòa đàm ở Thổ Nhĩ Kỳ, kế hoạch hòa bình của Trung Quốc, cho đến các nỗ lực trung gian của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tiến trình hòa bình vẫn bế tắc vì cả Nga và Ukraina đều theo đuổi lợi ích chiến lược riêng, trong khi các cường quốc thế giới có những tính toán địa - chính trị phức tạp.

Trong bức tranh nhiều màu xám ấy, việc cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, nay là Tổng thống đương nhiệm sau cuộc bầu cử mới nhất ở Hoa Kỳ (giả định bối cảnh), khẳng định sự kiên định theo đuổi hòa bình ở Ukraina là một dấu hiệu được chú ý. Đây không chỉ là vấn đề chính sách đối ngoại của Washington, mà còn phản ánh chiến lược cá nhân của ông Trump trong việc khẳng định vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ.

Quan điểm của Donald Trump về chiến tranh Ukraina

Ngay từ khi còn là ứng cử viên tổng thống, Donald Trump đã nhiều lần bày tỏ quan điểm răng cuộc chiến Ukraina là "không cần thiết" và có thể chấm dứt nhanh chóng nêu các bên chịu ngồi lại đàm phán. Ông từng phát biểu rằng: "Nếu tôi còn ở Nhà Trắng, chiên tranh sẽ không bao giờ nổ ra. Và nếu tôi trở lại, tôi sẽ chấm dứt nó trong vòng 24 giờ." Dù tuyên bố này gây nhiều tranh cãi, nó phản ánh rõ triết lý đối ngoại của ông: đặt lợi ích Mỹ lên hàng đầu, giảm thiểu chi phí cho các cuộc xung đột ở nước ngoài, đồng thời ưu tiên các thỏa thuận song phương hơn là kéo dài chiến tranh.

Quan điểm của Trump có thể tóm gọn ở một số điểm:

Phản đối chiến tranh tiêu hao: Trump cho rằng việc Mỹ và phương Tây tiếp tục cung cấp hàng trăm tỷ USD viện trợ quân sự cho Ukraina chỉ làm kéo dài chiến tranh, gây thiệt hại cho cả thế giới mà chưa chắc đảm bảo được chiến thắng quyết định.

Đặt hòa bình lên trên lợi ích địa chính trị: Khác với một số chính trị gia Mỹ coi cuộc chiến này là cơ hội kiềm chế Nga lâu dài, Trump muốn sớm chấm dứt chiến sự để tập trung vào các ưu tiên khác, đặc biệt là cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc.

Thực dụng và thương lượng: Ông Trump nổi tiếng là người theo trường phải đàm phán. Với Ukraina, ông tin rằng giải pháp hòa bình có thể đạt được nếu cả Nga và Ukraina đều nhượng bộ một phần, thay vì khăng khăng giữ lập trường "thắng bằng mọi giá".

Tổng thống Trump vẫn kiên quyết theo đuổi hòa bình tại Ukraine theo đường lối hòa bình

Những động thái cụ thể trong việc thúc đẩy hòa bình

Sau khi trở lại Nhà Trắng, Trump đã có một loạt động thái nhằm thể hiện cam kết kiên định với mục tiêu hòa bình ở Ukraina:

Thiết lập kênh đối thoại trực tiếp với Nga: Không giống một số chính quyền trước vốn duy trì căng thẳng cao độ với Moskva, Trump cho rằng chỉ có thể giải quyết xung đột nếu Mỹ và Nga ngồi lại với nhau. Vì vậy, ông khởi động các cuộc tiếp xúc kín với Điện Kremlin để thăm dò khả năng đình chiến.

Gây sức ép với chính quyền Kiev: Thông qua viện trợ tài chính và quân sự, Mỹ có vai trò then chốt đối với năng lực kháng cự của Ukraina. Trump đã phát đi tín hiệu rằng Mỹ sẽ chỉ tiếp tục viện trợ nếu Kiev thể hiện thiện chí tham gia đàm phán. Điều này tạo ra áp lực buộc Ukraina phải cân nhắc lựa chọn giữa tiếp tục chiến tranh và nguy cơ mất sự hậu thuẫn từ đồng minh lớn nhất.

Kêu gọi EU chia sẻ trách nhiệm: Trump nhấn mạnh rằng châu Âu cần đóng vai trò lớn hơn trong việc tái thiết và hỗ trợ Ukraina, thay vì để gánh nặng dồn lên vai nước Mỹ. Quan điểm này phù hợp với triết lý "Nước Mỹ trên hết" mà ông luôn theo đuổi.

Đề xuất "hòa bình theo từng giai đoạn": Thay vì mong chờ một hiệp định toàn diện ngay lập tức, Trump chủ trương một lộ trình từng bước: trước hết là ngừng bắn nhân đạo, sau đó đến các thỏa thuận an ninh khu vực, rồi mới tính tới vấn đề lãnh thổ.

Phản ứng từ các bên liên quan

Chính sách kiên định theo đuối hòa bình của Trump đã tạo ra nhiều luồng ý kiến trái chiều.

Nga: Điện Kremlin tỏ ra thận trọng nhưng không bác bỏ khả năng đối thoại với Mỹ dưới thời Trump. Việc Washington tỏ ra ít hiếu chiến hơn có thể tạo cơ hội để Moskva đạt được một số nhượng bộ ngoại giao. Ukraina: Tổng thống Volodymyr

Zelensky nhiều lần khẳng định chỉ đàm phán nếu Nga rút quân hoàn toàn. Tuy nhiên, trước áp lực ngày càng tăng từ Mỹ và EU, Kiev có thể phải cân nhắc một số nhượng bộ nhất định để đổi lấy bảo đảm an ninh và viện trợ tái thiết.

Liên minh châu Âu: EU chia rẽ trước cách tiếp cận của Trump. Một số nước Đông Âu như Ba Lan, Latvia lo ngại rằng việc Mỹ thúc ép hòa bình có thể khiến Ukraina bị "ép buộc" từ bỏ lãnh thổ. Trong khi đó, các nước Tây Âu như Pháp, Đức lại ủng hộ giải pháp hòa bình sớm để tránh khủng hoảng năng lượng và kinh tế kéo dài.

Nội bộ Hoa Kỳ: Trong Quốc hội Mỹ, phe Dân chủ và một số nghị sĩ Cộng hòa diều hâu chỉ trích chính sách của Trump là "mềm yếu với Nga". Tuy nhiên, một bộ phận lớn cử tri Mỹ, vốn đã mệt mỏi với chiến tranh và chi phí viện trợ nước ngoài, lại ủng hộ cách tiếp cận này.

Ý nghĩa của sự kiên định theo đuổi hòa bình

Việc Donald Trump kiên định theo đuổi hòa bình ở Ukraina mang nhiều ý nghĩa trên các phương diện khác nhau:

Đối với Mỹ: Nó giúp giảm thiểu gánh nặng tài chính hàng trăm tỷ USD mỗi năm cho chiến tranh, đông thời tạo điều kiện tập trung nguồn lực đối phó với những thách thức khác như cạnh tranh công nghệ, kinh tế và quân sự với Trung Quốc.

Đối với Ukraina: Dù khó chấp nhận, nhưng hòa bình có thể mang lại cơ hội tái thiết đất nước, khôi phục kinh tế và ổn định đời sống nhân dân sau nhiều năm đổ nát.

Đối với Nga: Một lộ trình hòa bình có thể giúp Moskva giữ được một số lợi ích chiến lược, đồng thời giảm áp lực từ cấm vận quốc tế, mở ra cánh cửa cải thiện quan hệ với phương Tây.

Đối với thế giới: Chấm dứt chiến tranh Ukraina sẽ góp phần hạ nhiệt căng thẳng toàn cầu, giảm nguy cơ đối đầu trực tiếp giữa các cường quốc hạt nhân, đồng thời cải thiện triển vọng kinh tế quốc tế.

Thách thức phía trước

Dù kiên định, nhưng con đường Trump theo đuổi hòa bình ở Ukraina không hề dễ dàng. Một số thách thức lớn có thể kể đến:

Lập trường không khoan nhượng của các bên: Nga không muốn từ bỏ lợi ích đã đạt được, trong khi Ukraina kiên quyết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.

Mâu thuẫn trong nội bộ phương Tây: Mỹ và EU có thể bất đồng về cách tiếp cận, đặc biệt là khi lợi ích an ninh và kinh tế của mỗi bên khác nhau.

Nguy cơ chiến sự leo thang: Bất kỳ sự cố quân sự nào trên chiến trường cũng có thể phá vỡ tiến trình đàm phán, đẩy tình hình trở lại vòng xoáy bạo lực.

Áp lực chính trị trong nước Mỹ: Trump phải đối diện với những chỉ trích mạnh mẽ từ các đối thủ chính trị, những người cho rằng ông đang "nhượng bộ Nga" và làm suy yếu vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ.

Tổng thống Donald Trump, với phong cách chính trị thực dụng và ưu tiên lợi ích quốc gia, đã cho thấy sự kiên định trong việc theo đuổi hòa bình ở Ukraina. Dù con đường phía trước còn đầy rẫy khó khăn, nhưng nỗ lực của ông mang đến một hướng tiếp cận khác so với chính sách "hỗ trợ quân sự vô hạn định" của một số chính quyền tiền nhiệm.

Nêu thành công, Trump có thể không chỉ chấm dứt một trong những cuộc chiến đẫm máu nhất châu Âu kể từ Thế chiến II, mà còn tái định hình vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ, từ "người bảo trợ chiến tranh" trở thành "người kiến tạo hòa bình". Tuy nhiên, nếu thất bại, nguy cơ mất uy tín và bị coi là "nhượng bộ" trước đối thủ cũng là rủi ro không thể tránh khỏi.

Dù thế nào đi nữa, thông điệp rõ ràng nhất mà Trump gửi đi chính là: Chiến tranh không thể kéo dài mãi. Hòa bình, dù khó khăn và phức tạp, vẫn phải là đích đến cuối cùng.