Văn hóa

Trong khoảng 10-15 năm trở lại đây, nhu cầu làm đẹp tại Việt Nam tăng trưởng vượt bậc. Khi mức sống nâng cao, việc chăm sóc ngoại hình không còn là "xa xỉ" mà trở thành nhu cầu phổ biến của cả nam và nữ. Trào lưu phẫu thuật thẩm mỹ, tiêm filler, căng chỉ, cắt mí, nâng mũi... xuất hiện ngày càng nhiều trên mạng xã hội, tạo ra "hiệu ứng" đám đông. Hàng trăm, thậm chí hàng nghìn cơ sở thẩm mỹ viện lớn nhỏ mọc lên khắp các tỉnh thành, không chỉ ở đô thị lớn mà còn len lỏi về vùng ven, vùng nông thôn.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này diễn ra trong bối cảnh khung pháp lý và năng lực quản lý chưa theo kịp. Điều đó dẫn đến tình trạng nhiều cơ sở hoạt động trái phép, thiếu điều kiện hành nghề, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe khách hàng.

Sự thật về "thẩm mỹ viện" - nhiều không có giấy phép, bác sĩ

Không có chứng chỉ hành nghề: Một số cơ sở chỉ đăng ký kinh doanh dưới dạng "spa" hoặc "chăm sóc sắc đẹp" nhưng lại quảng cáo thực hiện các dịch vụ xâm lấn như hút mỡ, nâng ngực, nâng mũi, phẫu thuật tạo hình. Theo quy định của Bộ Y tế, đây là các dịch vụ chỉ được thực hiện tại bệnh viện có chuyên khoa phẫu thuật thẩm mỹ hoặc cơ sở được cấp phép đặc thù.

Bác sĩ không rõ nguồn gốc: Nhiều nơi thuê bác sĩ "chạy sô" hoặc sử dụng người không có bằng cấp y khoa, thậm chí kỹ thuật viên spa tự học qua mạng. Điều này cực kỳ nguy hiểm, vì các thủ thuật xâm lấn luôn tiềm ẩn rủi ro cao: sốc phản vệ, nhiễm trùng, biến chứng nội tạng.

Thuốc và vật liệu không rõ nguồn gốc: Các loại filler, thuốc gây tê, chỉ nâng cơ... bị làm giả hoặc nhập lậu, không được kiểm định chất lượng. Khi đưa trực tiếp vào cơ thể, nguy cơ dị ứng, hoại tử mô, thậm chí tử vong là rất lớn.

Hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe và tính mạng

Tử vong do biến chứng: Báo chí từng ghi nhận nhiều trường hợp tử vong sau nâng ngực, hút mỡ, tiêm filler tại các cơ sở thẩm mỹ "chui". Nguyên nhân thường do sốc phản vệ, gây mê sai liều, nhiễm trùng huyết hoặc xử lý cấp cứu không kịp thời.

Biến dạng gương mặt, mất chức năng cơ thế: Nhiều khách hàng bị mù mặt, hoại tử mũi, biến dạng môi sau khi tiêm filler, Botox không đảm bảo. Một số trường hợp bị cắt nhầm dây thần kinh, ảnh hưởng lâu dài đến sinh hoạt.

Gánh nặng y tế và xã hội: Khi gặp biến chứng, người bệnh phải nhập viện điều trị dài ngày, tốn kém chi phí. Bệnh viện công lập phải xử lý hậu quả, trong khi cơ sở gây ra thường "lặn mất" hoặc không có khả năng bồi thường.

Nguyên nhân khiến ngành y tế "ngoài cuộc"

Khó kiểm soát số lượng: Cả nước có hàng nghìn cơ sở thẩm mỹ, trong khi lực lượng thanh tra y tế mỏng, khó kiểm tra đồng loạt.

Pháp luật chưa đủ răn đe: Mức xử phạt vi phạm hành chính hiện nay chưa tương xứng với lợi nhuận khổng lồ từ dịch vụ thẩm mỹ trái phép. Nhiều cơ sở chấp nhận bị phạt rồi tiếp tục hoạt động.

Quảng cáo tràn lan trên mạng: Mạng xã hội, livestream bán dịch vụ, khuyến mãi sốc khiến người dân bị cuốn theo. Việc quản lý nội dung quảng cáo xuyên biên giới còn hạn chế.

Nhận thức của người dân: Một bộ phận khách hàng ham rẻ, nhẹ dạ, tin vào quảng cáo "thần tốc" mà không tìm hiểu kỹ về giấy phép và tay nghề bác sĩ. Điều này vô tình tiếp tay cho cơ sở kém chất lượng tồn tại.

Hiểm họa từ thẩm mỹ viện trái phép

Cơ chế "trá hình" - lừa gạt khách hàng

Nhiều cơ sở chỉ đăng ký là "spa chăm sóc da" nhưng thực tế tổ chức phẫu thuật xâm lấn. Họ treo biển "thẩm mỹ viện quốc tế", chuyên gia Hàn Quốc" để tạo niềm tin, thuê người mặc blouse trắng đóng vai "bác sĩ" trong quảng cáo. Một số còn dựng hình ảnh giấy phép giả hoặc dùng "hợp đồng hợp tác" với bác sĩ ở nơi khác để hợp thức hóa hồ sơ. Khách hàng thường không kiểm tra được tính xác thực, dê bị lừa.

Ngoài ra, các dịch vụ "chui" còn tạo gói combo giá rẻ, trả góp, thậm chí cam kết "bảo hành trọn đời" nhằm thu hút người ít tiền. Khi xảy ra sự cố, họ phủi trách nhiệm, đổi tên hoặc chuyển địa điểm.

Góc nhìn pháp lý và quản lý nhà nước

Theo quy định hiện hành, các dịch vụ xâm lấn như phẫu thuật, gây mê, tiêm truyền… chỉ được thực hiện tại:

Bệnh viện có chuyên khoa phẫu thuật thẩm mỹ.

Phòng khám chuyên khoa thẩm mỹ có giấy phép hoạt động do Sở Y tế cấp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều địa phương chưa kiểm tra thường xuyên; quy trình cấp phép và hậu kiểm chưa chặt chẽ;

chế tài chưa nghiêm. Đặc biệt, trách nhiệm liên đới giữa ngành y tế, quản lý thị trường, công an, chính quyền địa phương chưa được phân định rõ ràng. Điều này dẫn đến "khoảng trống" quản lý, khiến ngành y tế dường như "ngoài cuộc" trước sự bùng phát của các cơ sở kém chất lượng.

Tác động xã hội - niềm tin vào hệ thống y tế bị suy giảm

Mỗi ca biến chứng hay tử vong liên quan đến thẩm mỹ viện không chỉ là nỗi đau cho gia đình nạn nhân mà còn làm giảm niềm tin vào ngành y tế và quản lý nhà nước.

Hình ảnh bác sĩ, bệnh viện chính thống bị ảnh hưởng vì "vạ lây" từ các cơ sở hoạt động chui. Đồng thời, xã hội phải gánh chịu chi phí y tế, pháp lý, truyền thông khủng hoảng.

Đề xuất giải pháp

Siết chặt cấp phép và hậu kiểm

Công khai danh sách cơ sở thẩm mỹ được cấp phép trên website của Sở Y tế để người dân tra cứu.

Tăng tần suất thanh tra, đặc biệt kiểm tra đột xuất các dịch vụ có yếu tố xâm lân.

Tăng chế tài xử phạt

Nâng mức phạt hành chính lên gấp nhiều lần so với lợi nhuận bất hợp pháp.

Đình chỉ hoạt động, rút giấy phép vĩnh viễn, truy cứu hình sự nếu gây chết người hoặc thương tích nặng.

Quản lý quảng cáo và mạng xã hội

Phối hợp với Bộ Thông tin - Truyền thông để gỡ bỏ, xử lý quảng cáo sai sự thật.

Đào tạo và chuẩn hóa đội ngũ y bác sĩ

Tăng chỉ tiêu đào tạo bác sĩ thẩm mỹ chính quy.

Quy định rõ ràng về chứng chỉ, đào tạo liên tục, cập nhật kỹ thuật mới.

Phối hợp liên ngành

Ngành y tế phối hợp công an, quản lý thị trường, chính quyền địa phương kiểm soát thuốc, vật liệu y tế.

Tạo đường dây nóng để người dân phản ánh cơ sở hoạt động "chui".

Vai trò của hiệp hội nghề nghiệp và báo chí

Hiệp hội thẩm mỹ, hội bác sĩ phẫu thuật tạo hình cần tự giám sát, đưa ra khuyến cáo nghề nghiệp. Báo chí cần tiếp tục điều tra, phanh phui cơ sở trái phép, đưa tin chính xác để người dân cảnh giác. Đây là "hàng rào mềm" nhưng có tác động mạnh đến nhận thức xã hội.

Sự bùng phát của các cơ sở thẩm mỹ viện tràn lan, thiếu kiểm soát đang trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động ở Việt Nam. Hậu quả không chỉ dừng ở biến chứng y khoa mà còn ảnh hưởng đến niềm tin xã hội, đạo đức nghề nghiệp và hình ảnh ngành y tế.

Để khắc phục, cần sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, ngành y tế, các hiệp hội nghề nghiệp, truyền thông và chính người dân. Khi mỗi bên thực hiện đúng trách nhiệm, thị trường thẩm mỹ mới trở nên an toàn, minh bạch, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của khách hàng.