Câu chuyện Đại sứ

Ngày 28 tháng 5 năm 2025, Cộng hòa Pháp - một trong những quốc gia có vai trò hàng đầu trong Liên minh châu Âu và là thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc - chính thức tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine. Động thái này không chỉ đánh dấu một bước tiến lớn trong chính sách đối ngoại của Paris tại Trung Đông, mà còn tác động sâu rộng đến tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine, cũng như làm thay đổi đáng kể cán cân ngoại giao khu vực và toàn cầu.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (bên trái) và Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas (bên phải). (Ảnh: Báo Dân trí).

Bối cảnh dẫn đến quyết định của Pháp

Quyết định công nhận Nhà nước Palestine của Pháp không phải là sự kiện diễn ra trong khoảng không chính trị trống rỗng. Nó là kết quả tích tụ của nhiều năm tranh cãi, thất vọng và bế tắc trong tiến trình hòa bình Trung Đông.

Sự bế tắc của tiến trình đàm phán Oslo

Kể từ sau các hiệp định Oslo ký kết vào đầu thập niên 1990, hy vọng về một giải pháp hai nhà nước (two-state solution) từng được xem là khả thi. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán liên tục bị đình trệ bởi các yếu tố như mở rộng khu định cư Do Thái, chia rẽ nội bộ Palestine, sự thay đổi chính quyền tại Israel và Mỹ, cũng như làn sóng bạo lực không dứt.

Tình hình Gaza và chiến dịch quân sự của Israel

Cuộc xung đột leo thang ở Dải Gaza vào năm 2023-2024, khiến hàng chục nghìn thường dân Palestine thiệt mạng,đã làm gia tăng áp lực lên cộng đồng quốc tế. Nhiều nước phương Tây, đặc biệt là các quốc gia châu Âu, không còn có thể giữ thái độ trung lập.

Áp lực chính trị nội bộ và xã hội dân sự tại Pháp

Một quốc gia có cộng đồng Hồi giáo lớn nhất Tây Âu và cũng là nơi có truyền thống đấu tranh nhân quyền mạnh mẽ, các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine và yêu cầu công nhận quyền dân tộc tự quyết ngày càng lan rộng. Các chính trị gia cánh tả, các tổ chức xã hội dân sự và giới học thuật Pháp đã thúc ép chính phủ có hành động cụ thể.

Ý nghĩa của việc Pháp công nhận Nhà nước Palestine

Củng cố tính chính danh quốc tế của Palestine

Quyết định của Pháp giúp củng cố hơn nữa tính chính danh cuả Nhà nước Palestine, vốn đã được hơn 140 nước công nhận. Khi một cường quốc phương Tây chính thức công nhận,Palestine có thêm chỗ đứng trong ngoại giao quốc tế, mở rộng quyền tiếp cận các định chế toàn cầu như Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), hay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Tác động đến các quốc gia châu Âu khác

Pháp là nước lớn đầu tiên trong nhóm G7 công nhận Palestine. Điều này có thể tạo ra làn sóng lan tỏa sang các quốc gia khác như Bỉ, Bồ Đào Nha, Ireland, Slovenia, thậm chí là Tây Ban Nha và Ý - những nước đang cân nhắc hành động tương tự. Một sự thay đổi đồng loạt về lập trường ở châu Âu sẽ tạo ra áp lực ngoại giao thực sự lên Israel.

Khẳng định lại cam kết với giải pháp hai nhà nước

Việc công nhận Nhà nước Palestine là một hình thức ủng hộ thực tế cho giải pháp hai nhà nước, vốn đang bị đe dọa bởi chính sách mở rộng khu định cư của Israel ở Bờ Tây. Paris muốn dùng biểu tượng ngoại giao này để cứu vãn một giải pháp hòa bình đang dần mai một.

Phản ứng từ các bên liên quan

Phản ứng của Israel

Israel lập tức phản đối quyết định của Pháp, cho rằng điều này sẽ "làm phức tạp thêm tiến trình đàm phán và thưởng công cho khủng bố." Chính phủ Israel triệu hồi đại sứ từ Paris về nước và lên án quyết định là "một hành động sai lầm lịch sử." Tuy nhiên, phản ứng này đã nằm trong dự đoán của Pháp

Palestine và thế giới Ả Rập hoan nghênh

Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas gọi đây là "một bước tiến lịch sử" và khẳng định rằng "Pháp đã đứng về phía công lý." Các nước Ả Rập như Jordan, Ai Cập, Qatar và đặc biệt là Algeria - nước có quan hệ lịch sử sâu sắc với Pháp - đã hoan nghênh quyết định này như một chiến thắng ngoại giao của người Palestine.

Phản ứng của Hoa Kỳ và đồng minh

Chính quyền Mỹ tuy không ủng hộ công nhận đơn phương Palestine nhưng giữ lập trường "thận trọng". Washington cho răng quyết định nên là kết quả của đàm phán trực tiếp giữa hai bên. Tuy nhiên, sự chỉ trích từ Mỹ đối với Pháp không quá gay gắt, phần vì sự phức tạp của nội bộ nước Mỹ trong bối cảnh bầu cử năm 2024 để lại nhiều hệ lụy chính trị chưa giải quyết xong.

Tác động dài hạn và những thách thức còn lại

Tăng áp lực lên Israel về trách nhiệm nhân quyền

Việc công nhận Palestine cũng đồng nghĩa với việc Pháp có thể hỗ trợ thúc đẩy các vụ kiện tại Tòa án Hình sự Quốc tế liên quan đến tội ác chiến tranh. Điều này buộc Israel phải đối diện với các chỉ trích pháp lý ở quy mô quốc tế.

Đặt ra chuẩn mực mới trong ngoại giao châu Âu

Nếu các nước châu Âu khác theo bước Pháp, một "chuẩn mực ngoại giao mới" có thể được thiết lập. Điều này có thể làm thay đổi cấu trúc đàm phán trong khu vực, giảm sự phụ thuộc vào trung gian Mỹ.

Nguy cơ xung đột gia tăng trước mắt

Trong ngắn hạn, quyết định này có thể khiến căng thẳng gia tăng. Israel có thể đáp trả bằng việc mở rộng khu định cư, siết chặt phong tỏa Gaza hoặc tăng cường hành động quân sự. Điều đó đòi hỏi Pháp và cộng đồng quốc tế cần đi kèm công nhận bằng các biện pháp bảo vệ hiệu quả. Pháp và vai trò lịch sử trong công lý quốc tế Việc Pháp công nhận Nhà nước Palestine không chỉ là một động thái ngoại giao, mà là biểu hiện của một nguyên tắc: công lý, nhân quyền và quyền dân tộc tự quyết là không thể bị trì hoãn vô thời hạn. Trong bối cảnh trật tự thế giới đang tái định hình, Pháp đang muốn định vị lại vai trò của mình như một cường quốc nhân văn - nơi lý tưởng cách mạng "Tự do, Bình đẳng, Bác ái" vẫn tiếp tục sống động trong các quyết sách đối ngoại. Tuy nhiên, từ công nhận đến thực thi hòa bình còn là một chặng đường dài. Nếu không có các bước đi tiếp theo về hỗ trợ phát triển, viện trợ nhân đạo, thúc đẩy đàm phán và bảo vệ người dân Palestine.