Nguyễn Ánh và bài học lịch sử về nguy cơ dựa vào ngoại bang để can thiệp chuyện nội bộ dân tộc
Thứ hai, 01/12/2025 - 09:53 (GMT+7)
TCVM - Trong tiến trình dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, có những trang sử hào hùng với những nhân vật kiệt xuất được nhân dân muôn đời tôn vinh. Nhưng cũng có những nhân vật để lại dấu ấn tiêu cực, gắn với các hành động đi ngược lại lợi ích dân tộc.
Nguyễn Ánh - Gia Long - là một trường hợp điển hình. Gần đây xuất hiện một số luận điệu sai trái, ngộ nhận ca ngợi Nguyễn Ánh như "người thống nhất đất nước", "nhà cải cách tiến bộ".
Điều này không chỉ bóp méo sự thật lịch sử mà còn cổ súy cho tư tưởng đánh tráo giá trị, phủ nhận những hi sinh to lớn của các lực lượng đã bảo vệ độc lập, chủ quyền dân tộc. Báo chí, giới nghiên cứu và mỗi công dân có trách nhiệm phải làm rõ bản chất lịch sử, kiên quyết đấu tranh với mọi biểu hiện xuyên tạc.
Trước hết, cần khẳng định: Nguyễn Ánh là người đã nhiều lần câu viện ngoại bang trong quá trình đối đầu với phong trào Tây Sơn - lực lượng vốn gắn với quyền lợi của quảng đại nông dân và đã lập nên những chiến công hiển hách chống ngoại xâm.
Khi thất bại liên tiếp trước sức mạnh Tây Sơn và sự ủng hộ của nhân dân, Nguyễn Ánh không đặt lợi ích đất nước lên trên, mà chọn con đường dựa vào thế lực phương Tây để khôi phục quyền lực dòng họ.
Năm 1787, Hiệp ước Versailles mà Nguyễn Ánh ký với Pháp đã nhượng cho Pháp nhiều đặc quyền đặc lợi, mở cửa cho quân đội và cố vấn Pháp can thiệp sâu vào nội tình Đại Việt. Đổi lại,
Nguyễn Ánh yêu cầu Pháp hỗ trợ quân sự nhằm giành lại ngai vàng. Đây là một trong những văn bản thể hiện rõ nhất sự lệ thuộc và nhượng bộ, được nhiều nhà sử học đánh giá là hành động đặt lợi ích dòng họ lên trên lợi ích quốc gia.

Chân dung Nguyễn Ánh - Gia Long
Không chỉ dựa vào ngoại bang, Nguyễn Ánh còn tiến hành đàn áp tàn khốc lực lượng Tây Sơn - những người đã bảo vệ dân tộc trong các cuộc kháng chiến chống quân Xiêm và quân Thanh. Từ việc trả thù, triệt hạ dòng dõi Tây Sơn cho đến việc phủ nhận công lao của triều đại này, mọi hành động đó đều thể hiện sự cực đoan, đi ngược lại truyền thống khoan dung và nhân văn của dân tộc ta.
Phong trào Tây Sơn không chỉ là lực lượng thống nhất đất nước trên thực tế, mà còn là biểu tượng của ý chí độc lập, tự cường. Việc Nguyễn Ánh triệt tiêu lực lượng này không phải vì lợi ích dân tộc, mà để đảm bảo sự tôn vong của quyền lực dòng họ Nguyễn.
Vậy tại sao hiện nay vẫn có những luận điệu nhằm "tẩy trắng" Nguyễn Ánh? Một phần do nhận thức lịch sử chưa đầy đủ; một phần do một số cá nhân cố tình khai thác quan điểm "nhìn lịch sử đa chiều" để xuyên tạc bản chất sự kiện, đề cao cá nhân Nguyễn Ánh mà không dựa trên chứng cứ khoa học.
Lịch sử cần khách quan, nhưng khách quan không đồng nghĩa với việc làm mờ ranh giới giữa hành động vì dân tộc và hành động chống lại lợi ích dân tộc. Không thể đánh đồng những người đánh giặc giữ nước với những người rước ngoại bang vào nhà.
Bảo vệ sự thật lịch sử không chỉ là trách nhiệm của giới sử học, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Bởi lịch sử không đơn thuần là chuyện quá khứ, mà là nền tảng của lòng tự tôn dân tộc và bản lĩnh chủ quyền.
Việc nhận diện đúng vai trò và bản chất của Nguyễn Ánh là cần thiết để mỗi người dân hiểu rõ bài học về nguy cơ dựa dẫm ngoại bang, đặt lợi ích cá nhân lên lợi ích quốc gia - bài học vẫn còn nguyên giá trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Tiến sĩ Nguyễn Thắng Cảnh