Khoa học công nghệ

Tại Diễn đàn chính sách Quốc gia hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh cho biết, xu thế chung trên thế giới cho thấy các quốc gia đều đã nhận thức rất rõ vai trò then chốt của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đối với phát triển kinh tế – xã hội. Nhiều nước đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ bằng việc tăng cường đầu tư cho nghiên cứu, phát triển công nghệ và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Tại Việt Nam, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định định hướng chiến lược đó. Trong bối cảnh đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn tới, Việt Nam “không còn lựa chọn nào khác” ngoài con đường phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là định hướng nhất quán đã được Đảng và Nhà nước xác lập, xuyên suốt trong các chiến lược phát triển quốc gia.

Trong tiến trình đó, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo được xác định là một thành tố đặc biệt quan trọng, đóng vai trò dẫn dắt, thử nghiệm và lan tỏa các mô hình kinh doanh, công nghệ và phương thức phát triển mới cho toàn bộ nền kinh tế.

Thứ trưởng Hoàng Minh chỉ rõ, quy mô vốn đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo trên toàn cầu đang có xu hướng suy giảm rõ rệt. Từ mức khoảng 600 tỷ USD năm 2021, dòng vốn này giảm xuống còn khoảng 350 tỷ USD năm 2022 và chỉ còn khoảng 300 tỷ USD trong giai đoạn 2023–2024. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng chung, khi quy mô vốn đầu tư mạo hiểm giảm từ khoảng 1,5 tỷ USD năm 2021 xuống còn khoảng 500 triệu USD trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn chung, các nhà đầu tư vẫn tiếp tục ưu tiên rót vốn vào những lĩnh vực công nghệ mang tính nền tảng và chiến lược như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, công nghệ xanh. Điều này cho thấy cạnh tranh giữa các quốc gia trong thu hút dòng vốn, nhân tài và công nghệ ngày càng gay gắt, trở thành một trong những trụ cột của năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đánh giá về thực trạng trong nước, Thứ trưởng Hoàng Minh cho biết hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đã có những bước phát triển và trưởng thành rõ nét trong thời gian qua. Hiện cả nước có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, hơn 200 tổ chức trung gian hỗ trợ, 2 kỳ lân công nghệ và hơn 20 doanh nghiệp có tiềm năng trở thành kỳ lân.

Một số địa phương như Hà Nội, TPHCM và gần đây là Đà Nẵng đã lọt vào nhóm các thành phố sáng tạo trên thế giới. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam xếp hạng 44/132 quốc gia; chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp xếp thứ 55 toàn cầu; tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái đứng thứ 3 ASEAN và thứ 5 Đông Nam Á.

Dù vậy, khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều hạn chế, đặc biệt là tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi ro chưa thực sự lan tỏa mạnh mẽ; quy mô doanh nghiệp còn nhỏ; dòng vốn đầu tư còn hạn chế. Trong bối cảnh dân số hơn 100 triệu người, lực lượng lao động trẻ, trình độ và khả năng tiếp cận công nghệ ngày càng cao, Việt Nam không thể bỏ lỡ cơ hội phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Việt Nam đặt trọng tâm xây dựng đổi mới về khoa học công nghệ

Hình thành Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia: Thông điệp đồng hành mạnh mẽ của Nhà nước

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, quan điểm của Việt Nam là xây dựng một quốc gia “toàn dân khởi nghiệp”, trong đó bất kỳ ai cũng có thể khởi nghiệp dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong dòng chảy đó, các start-up công nghệ giữ vai trò tiên phong, chấp nhận rủi ro cao, tạo ra các đột phá và động lực lan tỏa cho nền kinh tế.

Một trong những công cụ then chốt để thúc đẩy hệ sinh thái này chính là Quỹ đầu tư mạo hiểm. Luật Thủ đô (sửa đổi) và Luật Công nghiệp công nghệ số đã tạo hành lang pháp lý cho việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm ở cả cấp quốc gia và địa phương.

Theo thiết kế, quỹ đầu tư mạo hiểm của Nhà nước cho phép huy động đa dạng nguồn lực, không chỉ từ ngân sách mà còn từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; được đầu tư theo chu kỳ dài hạn 10–15 năm; tập trung vào các lĩnh vực công nghệ chiến lược; thậm chí được phép đầu tư ra nước ngoài để tiếp cận công nghệ mới, tri thức mới, qua đó mang nguồn lực về phục vụ Việt Nam.

“Việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm Nhà nước thể hiện thông điệp rõ ràng của Chính phủ: Không chỉ hỗ trợ bằng chính sách, mà Nhà nước còn trực tiếp tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp”, Thứ trưởng Hoàng Minh nhấn mạnh.

Cùng với đó, Việt Nam đang nghiên cứu khả năng hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt dành cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và các quỹ đầu tư mạo hiểm, qua đó tạo kênh thoái vốn minh bạch, hiệu quả cho cộng đồng khởi nghiệp.