Khoa học công nghệ

 Ngày 20/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là một văn kiện chiến lược, kế thừa Nghị quyết 55 (2020) nhưng đồng thời bổ sung nhiều nội dung đột phá, phản ánh sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển năng lượng của Việt Nam.

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng tăng cao, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu diễn ra nhanh chóng, Nghị quyết 70 được coi là "kim chỉ nam" cho sự phát triển bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng dài hạn của đất nước.

Bài viết này sẽ phân tích bối cảnh, nội dung trọng tâm và ý nghĩa đột phá của Nghị quyết 70, từ đó khẳng định đây là một quyết sách chiến lược, tạo nền tảng cho phát triển năng lượng bền vững của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Nhu cầu năng lượng tăng nhanh

Trong hơn một thập kỷ qua, Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, trung bình 6-7%/năm. Điều này kéo theo nhu cầu tiêu thụ năng lượng tăng bình quân khoảng 8-10%/năm, cao hơn mức tăng trưởng GDP. Theo dự báo, tổng cung năng lượng sơ cấp đến năm 2030 cân đạt khoảng 150-170 triệu tấn dầu quy đổi để đáp ứng nhu cầu.

Thách thức về an ninh năng lượng

Hệ thống điện Việt Nam những năm gần đây đã đối mặt nhiều thách thức: thiếu hụt nguồn cung vào mùa khô, phụ thuộc nhiều vào than nhập khẩu, và nguy cơ thiếu điện cục bộ tại các trung tâm công nghiệp lớn. Năm 2023-2024, tình trạng thiếu điện ở miền Bắc đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính bền vững và an ninh năng lượng quốc gia.

Xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu

Cách mạng công nghiệp xanh, cam kết trung hòa carbon vào năm 2050, cùng với các hiệp định quốc tế (Paris 2015, COP26, COP28) đặt Việt Nam trước yêu cầu phải chuyển đổi mô hình phát triển năng lượng theo hướng xanh, sạch, bền vững. Nghị quyết 70 chính là câu trả lời chiến lược cho những đòi hỏi này.

Mục tiêu tổng quát

Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia vững chắc, đáp ứng nhu cầu cho phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh.

Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, có sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.

Đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng công bằng, hướng tới phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Nghị quyết 70 đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng

Các chỉ tiêu quan trọng

Đến năm 2030: năng lượng tái tạo chiếm 30-35% tổng công suất nguồn điện.

Đến 2045: tỷ lệ năng lượng tái tạo chiếm 50%, năng lượng hóa thạch giảm mạnh.

Vận hành 2 dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận vào giai đoạn 2030-2035, coi đây là nguồn năng lượng nên táng, ít phát thải và ổn định.

Đào tạo 25.000-35.000 chuyên gia, kỹ sư năng lượng, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân và năng lượng mới.

Đột phá về cơ chế, chính sách

Cho phép người dân tự do lựa chọn nhà cung cấp điện, thúc đẩy cạnh tranh trong bán lẻ điện.

Phát triển thị trường tín chỉ carbon và năng lượng xanh, khuyến khích doanh nghiệp tham gia cơ chế phát thải thấp.

Đổi mới quản lý nhà nước, tăng cường phân cấp, tạo hành lang pháp lý minh bạch, thu hút đầu tư tư nhân và vốn quốc tế.

Đặt nền móng cho năng lượng hạt nhân

Khác với Nghị quyết 55 (2020) còn dè dặt với điện hạt nhân, Nghị quyết 70 đã mạnh dạn xác định khôi phục và phát triển điện hạt nhân là một trụ cột trong bảo đảm an ninh năng lượng. Việc đưa 2 nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành từ 2030-2035 không chỉ giúp đa dạng hóa nguồn cung mà còn tạo bước tiến về khoa học - công nghệ.

Chuyển dịch mạnh mẽ sang năng lượng tái tạo

Nghị quyết đặt ra yêu cầu ưu tiên điện gió, điện mặt trời, sinh khối, thủy điện nhỏ và hydrogen xanh. Đây là sự chuyển đối phù hợp với cam kết Net Zero 2050, đồng thời tận dụng tiềm năng to lớn của Việt Nam về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi.

Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh

Việc cho phép người dân được chọn mua điện từ nhiều nhà cung cấp mở ra một kỷ nguyên mới cho thị trường điện. Cơ chế này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ, hạ giá thành và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Nghị quyết 70 nhấn mạnh phát triển nhân lực là yếu tố cốt lõi, đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 25.000-35.000 kỹ sư, chuyên gia trong các lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là hạt nhân và năng lượng tái tạo. Đây là bước chuẩn bị cho sự bùng nổ công nghệ và bảo đảm tính chủ động về chuyên môn, tránh phụ thuộc vào nước ngoài.

Bảo đảm an ninh năng lượng dài hạn

Nghị quyết 70 sẽ giúp Việt Nam giảm dần phụ thuộc vào than nhập khẩu, tăng tỷ lệ nguồn cung trong nước, từ đó giảm thiểu rủi ro do biến động giá năng lượng toàn cầu.

Thúc đẩy phát triển bền vững

Chuyển dịch sang năng lượng sạch góp phần giảm phát thải khí nhà kính, thực hiện cam kết Net Zero 2050, đồng thời tạo nền tảng cho nền kinh tế xanh và tuần hoàn.

Tạo động lực đổi mới sáng tạo và hội nhập

Việc phát triển hạt nhân, hydrogen, gió ngoài khơi sẽ thúc đẩy hợp tác quốc tế, chuyển giao công nghệ, đồng thời giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị năng lượng toàn cầu.

Gắn kết giữa kinh tế, xã hội và quốc phòng - an ninh

Nghị quyết không chỉ phục vụ tăng trưởng kinh tế mà còn củng cố năng lực phòng thủ quốc gia, bảo đảm an ninh năng lượng như một phần quan trọng của an ninh quốc gia.

Một số khuyến nghị triển khai

Hoàn thiện thể chế pháp lý: cần sớm ban hành luật năng lượng tổng thể, đồng bộ hóa các cơ chế về điện, dầu khí, năng lượng tái tạo và hạt nhân.

Huy động vốn đầu tư: tận dụng vốn tư nhân, ODA và tín dụng xanh, tránh gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế: tranh thủ công nghệ và kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển về điện hạt nhân và năng lượng tái tạo.

Phát triển hạ tầng đồng bộ: xây dựng lưới điện thông minh, hệ thống lưu trữ năng lượng, cáng chuyên dụng cho điện gió ngoài khơi.

Chú trọng yếu tố xã hội: đảm bảo công bằng trong chuyển dịch năng lượng, hỗ trợ người lao động trong ngành than, dầu khí chuyển đối việc làm.

Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị là một dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc bảo đảm an ninh năng lượng, chuyển dịch sang mô hình phát triển xanh, bền vững và hiện đại. Với tầm nhìn chiến lược, những đột phá về cơ chế, công nghệ và nhân lực, Nghị quyết không chỉ giải quyết thách thức trước mắt mà còn định hình con đường phát triển năng lượng dài hạn cho Việt Nam đến giữa thế kỷ XXI.

Có thể khẳng định, Nghị quyết 70 chính là bước đột phá mang tính lịch sử, mở ra thời kỳ mới cho ngành năng lượng, đóng góp trực tiếp vào sự nghiệp phát triển đất nước, bảo đảm độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu.