Nhịp cầu doanh nghiệp

Từ Khái Niệm Mới Đến Định Hình Khung Khổ Pháp Lý

Khái niệm Hộ chiếu số sản phẩm (Digital Product Passport – DPP) đã chính thức được pháp luật Việt Nam ghi nhận thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Luật số 78/2025/QH15). Đây là một quyết sách có ý nghĩa lịch sử, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của khuôn khổ pháp lý quốc gia, hướng tới đồng bộ hóa các quy tắc thương mại và tiêu chuẩn chất lượng toàn cầu.

Hộ chiếu số không chỉ là một công cụ truy xuất nguồn gốc đơn thuần, mà là một hồ sơ dữ liệu số hóa, toàn diện, có khả năng tích hợp thông tin về toàn bộ vòng đời sản phẩm: từ nguồn nguyên liệu, quy trình sản xuất, dấu chân môi trường, đến khả năng sửa chữa, tái chế và các thông tin tuân thủ pháp luật liên quan.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, đặc biệt khi các thị trường lớn như Liên minh Châu Âu (EU) đang áp đặt các rào cản kỹ thuật xanh ngày càng nghiêm ngặt, việc chủ động nội luật hóa và khuyến khích áp dụng Hộ chiếu số sản phẩm là vô cùng cấp thiết. Động thái này thể hiện sự chuẩn bị của Việt Nam nhằm đảm bảo khả năng cạnh tranh, duy trì vị thế của hàng hóa trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy sản xuất bền vững trong nước.

Nội Dung Cốt Lõi và Trách Nhiệm Pháp Lý của Doanh Nghiệp

Luật số 78/2025/QH15 đã định vị Hộ chiếu số sản phẩm như một phương thức thể hiện thông tin chất lượng mới, được ưu tiên và khuyến khích áp dụng. Các tổ chức, cá nhân liên quan cần nắm rõ các yêu cầu pháp lý cốt yếu được đề ra:

Trước hết, Luật đã mở rộng và nhấn mạnh việc khuyến khích ứng dụng công nghệ trong mọi hoạt động tiêu chuẩn, đo lường, kiểm tra và giám sát chất lượng. Trong đó, việc áp dụng Hộ chiếu số của sản phẩm, nhãn điện tử và thông tin truy xuất nguồn gốc được coi là một ưu tiên chiến lược. Điều này tạo cơ sở pháp lý vững chắc để các cơ quan quản lý và doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng số, xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, chuẩn hóa và liên thông.

Thứ hai, Luật quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất. Bên cạnh việc công bố tiêu chuẩn áp dụng, họ có trách nhiệm thực hiện ghi nhãn hàng hóa bằng các hình thức: Nhãn vật lý, nhãn điện tử hoặc hộ chiếu số của sản phẩm; đồng thời thể hiện các thông tin về truy xuất nguồn gốc, mã số, mã vạch theo quy định. Quy định này khuyến khích doanh nghiệp chủ động số hóa hồ sơ chất lượng, vượt ra khỏi các phương thức ghi nhãn truyền thống.

Thứ ba, Luật đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt đối với hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa lưu thông trên thị trường. Cả hai nhóm hàng hóa này đều phải tuân thủ các điều kiện ghi nhãn, bao gồm việc sử dụng hình thức vật lý, nhãn điện tử hoặc Hộ chiếu số của sản phẩm. Đặc biệt, việc ghi nhãn phải thể hiện đầy đủ mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc và thông tin về chất lượng sản phẩm.

Hộ Chiếu Số: Công Cụ Chiến Lược Cho Hội Nhập Kinh Tế Xanh

Việc đưa Hộ chiếu số vào Luật đã khẳng định tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng minh bạch và hiện đại. Hộ chiếu số sản phẩm sẽ là công cụ then chốt giúp doanh nghiệp cung cấp đầy đủ dữ liệu về sản phẩm, từ đó củng cố niềm tin nơi người tiêu dùng và mở rộng cánh cửa tiếp cận các thị trường khó tính với yêu cầu bền vững cao.

Để đón đầu xu thế này, doanh nghiệp nên chủ động tìm hiểu các tiêu chuẩn và hướng dẫn triển khai từ cơ quan có thẩm quyền (như Trung tâm Mã số, Mã vạch Quốc gia). Đây không chỉ là việc tuân thủ pháp luật mà còn là cơ hội để nâng cao năng lực quản trị chuỗi cung ứng, số hóa quy trình và khẳng định uy tín thương hiệu trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, để Hộ chiếu số phát huy hiệu quả, doanh nghiệp Việt Nam cần vượt qua những thách thức về đầu tư công nghệ, đặc biệt là các hệ thống thu thập, lưu trữ và chia sẻ dữ liệu liên tục. Đồng thời, cần có sự tham gia tích cực vào quá trình xây dựng tiêu chuẩn dữ liệu và các giao thức kỹ thuật liên quan.