Toàn cảnh nước mỹ

Bối cảnh sự việc (ngày 13-14 tháng 8 năm 2025)

Ngày 13 tháng 8 năm 2025, quân đội Trung Quốc qua phát ngôn của ông Hà Thiết Thành, người phát ngôn Hải lực Chiến khu Nam Bộ, cho biết rằng họ đã theo dõi, cảnh báo và "xua đuổi" chiếc tàu khu trục Mỹ USS Higgins (DDG-76) khi tàu này tiến vào vùng nước gần đảo Hoàng Nham (Scaborough Shoal) thuộc Biển Đông mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền.

Ngay lập tức, Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ phản bác mạnh mẽ, khẳng định tuyên bố của phía Trung Quốc là "sai sự thật". Theo họ, USS Higgins chỉ thực hiện hoạt động "tự do hàng hải" (FONOP) theo luật quốc tế và tự rút khỏi khu vực một cách bình thường.

Phân tích quan điểm hai bên

Trung Quốc cho rằng tàu USS Higgins đã vào khu vực "vùng biển lãnh thổ" gần Scaborough mà không được phép, vi phạm chủ quyền mà họ tuyên bố. Phía PLA tuyên bố đã triển khai lực lượng theo dõi, cảnh báo và trục xuất tàu Mỹ để bảo vệ chủ quyền, an ninh và ổn định của khu vực được cho là thuộc Trung Quốc.

Mỹ nhấn mạnh: việc triển khai tàu đến gần Scaborough là nhằm khẳng định quyền tự do hàng hải, tuân thủ luật quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) - dù Mỹ chưa phê chuẩn, nhưng thường áp dụng các quy định của nó. Hạm đội 7 tuyên bố USS Higgins rời đi tự nguyện, chứ không bị buộc trục xuất.

Một phát ngôn viên Mỹ nhấn mạnh: "Mỹ đang bảo vệ quyền bay, đi tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép. Không có gì do Trung Quốc nói sẽ cản trở chúng tôi".

Tàu khu trục USS Higgins của Mỹ tại Biển Đông ngày 13.8

Ý nghĩa chiến lược và bối cảnh khu vực

Scarborough (Hoàng Nham) là bãi cạn quan trọng, năm gần Philippines và có vị thế chiến lược trên Biển Đông. Kể từ năm 2012, Trung Quốc kiểm soát de facto khu vực này từ Philippine.

Vùng này là điểm nóng về tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc, Philippines và còn bị Đài Loan, Việt Nam tuyên bố một phần chủ quyền.

Chiến dịch Tự do Hàng hải (FONOP)

Việc tàu Hải quân Mỹ xuất hiện gần Scaborough không phải hành động đơn lẻ, mà nằm trong hoạt động FONOP thường xuyên, nhằm khẳng định rằng Hoa Kỳ không công nhận yêu sách hàng hải quá mức và phi lý của Trung Quốc tại Biển Đông.

Căng thẳng khu vực và động thái phản ứng

Sự việc diên ra chỉ vài ngày sau khi tàu chiến và tàu hải cảnh Trung Quốc va chạm nhau trong một cuộc truy đuổi tàu tiếp tế Philippines quanh Scaborough, thể hiện mức độ căng thắng ngày càng gia tăng tại khu vực này.

Đồng thời, Lực lượng Tuần duyên Philippines báo cáo áp sát của tiêm kích Trung Quốc đối với máy bay tuần tra Philippines, điều này càng làm tăng độ nhạy cảm giữa các cường quốc trong khu vực.

Sự đối đầu về pháp lý và truyền thông

Trung Quốc thường viện dẫn yêu sách chủ quyền lịch sử và an ninh, trong khi Mỹ căn cứ vào luật quốc tế để bảo vệ quyền tự do hàng hải. Hai bên cũng đẩy mạnh tuyên truyền và thông tin nhằm gây ảnh hưởng dư luận quốc tế. Trong khi Trung Quốc tuyên bố hành động như bảo vệ chủ quyền thì Mỹ đang đáp trả các tuyên bố từ Bắc Kinh là sai sự thật.

Ngày 13/8/2025, sau khi Trung Quốc tuyên bố "xua đuổi" USS Higgins gần đảo Hoàng Nham. Hạm đội 7 Mỹ bác bỏ, cho rằng tàu đang pháp lý hoạt động và tự rút. Đồng thời căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Philippines cùng việc Trung Quốc va chạm tàu. Mỹ đã nhấn mạnh bảo vệ quyền đi lại hợp pháp, không bị cản trở.

Sự việc Mỹ bác bỏ tuyên bố xua đuổi từ Trung Quốc là một minh chứng sống động cho động lực hai bên đang đối đầu chiến lược tại Biển Đông, nơi quyền lực, luật pháp và ảnh hưởng khu vực đang chạm trán nhau.

Về pháp lý, Mỹ khẳng định quyền hành động dựa trên luật quốc tế, trong khi Trung Quốc chuyển tải thông điệp an ninh và chủ quyền lịch sử.

Về chính trị - chiến lược, sự kiện này là chỉ dấu rõ ràng rằng căng thẳng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, cùng với Hoa Kỳ, chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Cuối cùng, đây cũng là lời nhắc nhở cho các quốc gia trong khu vực (như Việt Nam, Philippines) về việc cần chủ động xác lập vị thế, luật pháp và đối tác trong bối cảnh ngày càng phức tạp.