Đối tác toàn diện

 Sầu riêng từ lâu đã được coi là "vua của các loại trái cây nhiệt đới" với hương vị đặc trưng, giá trị dinh dưỡng cao và thị trường tiêu thụ ngày càng rộng mở. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu sầu riêng hàng đầu thế giới, đặc biệt là sau khi Trung Quốc chính thức mở cửa nhập khẩu chính ngạch loại trái cây này. Tuy nhiên, để đa dạng hóa thị trường, giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào một đối tác duy nhất, việc tìm lối đi cho sầu riêng Việt Nam vào thị trường Mỹ là bước đi tất yếu, mang tính chiến lược.

Thị trường Mỹ có quy mô khổng lồ, sức mua lớn, lại là nơi tập trung đông đảo cộng đồng người gốc Á vốn có truyền thống tiêu thụ sầu riêng. Song, để hiện thực hóa cơ hội này, sâu riêng Việt Nam phải vượt qua nhiều rào cản về kỹ thuật, kiểm dịch, thương hiệu và logistics. Vậy đâu là con đường đúng đăn để trái sầu riêng Việt Nam khẳng định vị thế tại Mỹ?

Bài viết này sẽ phân tích thực trạng, thách thức và đề xuất những giải pháp khả thi nhằm mở ra "lối đi" bền vững cho sầu riêng Việt Nam tiến vào một trong những thị trường khó tính nhất thế giới.

Tiềm năng của sầu riêng Việt Nam trên thị trường Mỹ

Mỹ có cộng đồng người gốc Á khoảng hơn 25 triệu người, trong đó người gốc Việt, Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Malaysia... chiếm tỷ lệ lớn. Đây chính là nhóm khách hàng trung thành của trái sầu riêng. Ngoài ra, giới trẻ Mỹ đang có xu hướng khám phá ẩm thực mới lạ, đặc biệt quan tâm đến thực phẩm có hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao.

Thực tế, tại nhiều siêu thị châu Á ở Mỹ như 99 Ranch Market, H Mart hay các chợ Việt ở California, Houston, Washington D.C., sầu riêng đông lạnh từ Thái Lan, Malaysia đã được bày bán phổ biến với giá dao động từ 12-20 USD/kg. Điều này chứng tỏ, thị trường Mỹ không chỉ có nhu cầu mà còn sẵn sàng chi trả cho loại trái cây "đặc sản" này.

Lợi thế cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam

Sản lượng lớn, vùng trồng mở rộng: Việt Nam hiện có khoảng 130.000 ha sầu riêng, sản lượng 1,3- 1,5 triệu tấn/năm, tập trung tại Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

Mùa vụ kéo dài: Nhờ đặc điểm sinh thái, sầu riêng Việt Nam có mùa thu hoạch dài hơn Thái Lan, Malaysia, thuận lợi để cung cấp quanh năm.

Giá cạnh tranh: So với Thái Lan - quốc gia dẫn đầu xuất khẩu sầu riêng, giá sầu riêng Việt Nam mềm hơn, dễ tiếp cận nhóm khách hàng trung lưu tại Mỹ.

Chất lượng đa dạng: Các giống sầu riêng nổi tiếng như Ri6, Monthong Việt Nam, Dona... được người tiêu dùng đánh giá cao về vị ngọt, cơm vàng, hạt lép.

Thách thức đối với sầu riêng Việt Nam khi vào thị trường Mỹ

Hàng rào kiểm dịch và an toàn thực phẩm

Mỹ nổi tiếng với hệ thống kiểm soát nhập khẩu nghiêm ngặt do Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) quản lý. Các yêu cầu thường gặp:

Trái cây tươi phải qua xử lý chiếu xạ để diệt sâu bệnh.

Truy xuất nguồn gốc rõ ràng, vùng trồng và cơ sở đóng gói phải được Mỹ cấp mã số.

Không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép.

Bao bì, nhãn mác phải tuân thủ quy định tiếng Anh và quy định ghi xuất xứ.

Cạnh tranh gay gắt

Thái Lan hiện là quốc gia xuất khẩu sầu riêng đông lạnh lớn nhất vào Mỹ. Malaysia cũng xây dựng thương hiệu sầu riêng

Musang King nổi tiếng, được bán tại các nhà hàng, siêu thị cao cấp với giá rất cao.

Sầu riêng Việt Nam muốn chen chân cần chiến lược khác biệt, không thể chỉ dựa vào giá rẻ.

Hạn chế về logistics và bảo quản

Thời gian vận chuyển đường biển từ Việt Nam sang Mỹ kéo dài 20-25 ngày, trong khi sầu riêng tươi rất dễ hỏng. Nếu đi bằng đường hàng không, chi phí cao khiến giá bán khó cạnh tranh. Công nghệ bảo quản, chuỗi lạnh của Việt Nam còn hạn chế, đây là rào cản lớn khi xuất khẩu trái cây tươi.

Thương hiệu chưa được nhận diện

Trong khi Thái Lan đã có thương hiệu "Thai Durian", Malaysia có "Musang King" thì sầu riêng Việt Nam mới chỉ dừng ở mức xuất khẩu nguyên liệu. Việc thiếu chiến lược quảng bá khiến trái sầu riêng Việt chưa tạo được dấu ấn riêng trên thị trường Mỹ.

Việt Nam có nhiều thế mạnh trong xuất khẩu sầu riêng sang Mỹ

Bài học kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước

Thái Lan

Đầu tư mạnh vào công nghệ xử lý chiếu xạ và chuỗi lạnh để đảm bảo sầu riêng tươi giữ chất lượng trong quá trình vận chuyển xa.

Xây dựng thương hiệu quốc gia, đưa hình ảnh sầu riêng Thái Lan xuất hiện tại các hội chợ quốc tế, gắn liền với ngành du lịch.

Doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ với hệ thống siêu thị châu Á và kênh bán hàng trực tuyến tại Mỹ.

Malaysia

Tập trung vào giống sầu riêng Musang King có hương vị đặc biệt, tạo sự khác biệt so với đối thủ.

Phát triển sản phẩm chế biến sâu như bánh, kem, sầu riêng đông lạnh tách hạt, puree (thịt sầu riêng xay nhuyễn) để gia tăng giá trị.

Sử dụng kênh marketing ẩm thực, kết hợp với nhà hàng cao cấp để nâng tầm thương hiệu.

Lối đi cho sầu riêng Việt Nam vào thị trường Mỹ

Hoàn thiện khung pháp lý và đàm phán song phương

Việt Nam cần tiếp tục đàm phán với USDA để sớm mở cửa chính ngạch cho sầu riêng tươi, không chỉ dừng ở dạng đông lạnh.

Hướng dẫn nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu về vùng trồng, cơ sở đóng gói, nhật ký canh tác.

Thành lập các trung tâm chiếu xạ đạt chuẩn quốc tế tại vùng nguyên liệu để giảm chi phí vận chuyển nội địa.

Đầu tư công nghệ bảo quản và logistics

Phát triển công nghệ bảo quản bằng khí điều biến (MAP), bảo quản lạnh sâu, hoặc vận chuyển bằng container kiểm soát nhiệt độ.

Khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với các hãng hàng không để giảm chi phí vận chuyển sầu riêng tươi đi Mỹ.

Xây dựng kho lạnh trung chuyển tại California, Texas để phân phối nhanh đến các bang khác.

Đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu

Sầu riêng đông lạnh: dễ vận chuyển, kéo dài thời gian bảo quản.

Thịt sầu riêng xay nhuyễn (puree): nguyên liệu cho ngành bánh, kem, đồ uống.

Sản phẩm chế biến: bánh pía, kẹo, kem sầu riêng - phù hợp thị hiếu người Mỹ thích sự tiện lợi.

Sầu riêng hữu cơ: tạo giá trị khác biệt, nhắm đến nhóm khách hàng cao cấp.

Xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng Việt Nam

Lựa chọn giống chủ lực như Ri6 để định vị thương hiệu.

Gắn sầu riêng với hình ảnh vùng đất Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long để tăng tính nhận diện.

Đẩy mạnh truyền thông trên mạng xã hội, hợp tác với đầu bếp nổi tiếng, các YouTuber ẩm thực tại Mỹ để quảng bá.

Hợp tác với cộng đồng người Việt tại Mỹ

Doanh nghiệp có thể mở cửa hàng, chuỗi siêu thị nhỏ do người Việt điều hành để giới thiệu sản phẩm.

Tổ chức lễ hội trái cây, tuần lễ hàng Việt Nam tại các bang có đông cộng đồng người Việt như California, Texas, Washington.

Tận dụng kênh thương mại điện tử như Amazon, eBay, Shopee US để bán hàng trực tuyến.

Chính sách hỗ trợ của Nhà nước

Nhà nước hỗ trợ tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ bảo quản.

Tổ chức chương trình xúc tiến thương mại, đưa doanh nghiệp tham gia hội chợ quốc tế tại Mỹ.

Triển vọng và tác động dài hạn

Nếu tận dụng tốt cơ hội, sầu riêng Việt Nam có thể:

Đạt kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ hàng trăm triệu USD/năm trong 5-10 năm tới.

Giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Nâng cao giá trị chuỗi sản xuất, từ đó cải thiện thu nhập cho hàng trăm nghìn nông dân.

Định vị thương hiệu nông sản Việt Nam trên bản đồ thế giới, khẳng định năng lực hội nhập sâu rộng.

Việc đưa sầu riêng Việt Nam vào thị trường Mỹ là mục tiêu đầy thách thức nhưng cũng mở ra triển vọng to lớn. Để làm được điều đó, không chỉ cần sự nỗ lực của doanh nghiệp và nông dân, mà còn đòi hỏi sự đồng hành từ phía Nhà nước trong đàm phán, hỗ trợ chính sách và xúc tiến thương mại.

Con đường cho sầu riêng Việt Nam sang Mỹ không thể đi theo lối mòn của các quốc gia khác, mà phải dựa trên lợi thế riêng: mùa vụ dài, giá cạnh tranh, giống đặc sắc, cộng đồng người Việt rộng lớn. Nếu biết cách khai thác đúng hướng, trong tương lai không xa, trái sầu riêng Việt Nam sẽ không chỉ xuất hiện trong các khu chợ châu Á mà còn có mặt trên bàn ăn của hàng triệu gia đình Mỹ.